ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 9-10

9 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ

ΓΕΝΝΗΣΕΙΣ

Alban Maria Johannes Berg
1885: Γεννιέται ο Αυστριακός συνθέτης Alban Maria Johannes Berg. Ήταν μέλος της Δεύτερης Σχολής της Βιέννης μαζί με τον Arnold Schoenberg και τον Anton Webern και οι συνθέσεις του χαρακτηρίζονται από την επιρροή του ρομαντισμού του Mahler με μια προσωπική προσαρμογή της τεχνικής του δωδεκαφθογγισμού του Schoenberg. Ο Berg είχε λάβει στοιχειώδη μουσική εκπαίδευση πριν γίνει μαθητής του Arnold Schoenberg, τον Οκτώβριο του 1904. Με τον Schoenberg σπούδασε αντίστιξη, θεωρία της μουσικής και αρμονία για επτά χρόνια μέχρι το 1911, τον θαύμαζε ως συνθέτη και μέντορα και παρέμειναν δια βίου φίλοι. Το 1907 ξεκίνησε μαθήματα σύνθεσης. Ο Berg ήταν μέλος της πολιτιστικής ελίτ της Βιέννης κατά την μεθυστική fin de siècle περίοδο. Ο κύκλος του περιελάμβανε τους συνθέτες Alexander von Zemlinsky και Franz Schreker, τον ζωγράφο Gustav Klimt, τον συγγραφέα και σατιρικό Karl Kraus, τον αρχιτέκτονα Adolf Loos και τον ποιητή Peter Altenberg. Το 1906, ο Berg συνάντησε την τραγουδίστρια Helen Nahowski, κόρη μιας πλούσιας οικογένειας (λέγεται πως στην πραγματικότητα ήταν νόθα κόρη του αυτοκράτορα Franz Joseph I της Αυστρίας από την σχέση του με την Anna Nahowski) και, παρά την εξωτερική εχθρότητα των δύο οικογενειών, παντρεύτηκαν στις 3 Μαΐου 1911. Από το 1915 έως το 1918, ο Berg υπηρέτησε στον Αυστρο - ουγγρικό στρατό και κατά τη διάρκεια της άδειας του 1917, συγκεντρώθηκε στην σύνθεση της πρώτης του όπερας ‘’Wozzeck’’. Μετά το τέλος του Ά Παγκοσμίου Πολέμου, εγκαταστάθηκε και πάλι στη Βιέννη όπου δίδαξε ιδιωτικά μουσική. Στην πορεία του, ανέπτυξε ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον αριθμό 23, τον οποίο χρησιμοποιεί για να δομήσει πολλά έργα του. Διάφορες θεωρίες έχουν γίνει ως προς την αιτία για αυτό το ενδιαφέρον: είτε οτι προέρχεται από τη θεωρία για τον βιορυθμό του Wilhelm Fliess, στην οποία θεωρείται σημαντικός ένας κύκλος 23 ημερών, είτε επειδή υπέστη την πρώτη κρίση άσθματος στις 23 του μήνα. Η όπερα ‘’Wozzeck’’, την οποία ο Berg ολοκλήρωσε το 1922, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στις 14 Δεκεμβρίου 1925, όταν ο Erich Kleiber σκηνοθέτησε την πρώτη του παράσταση στο Βερολίνο. Σήμερα ο ‘’Wozzeck’’ θεωρείται ως ένα από τα σημαντικότερα έργα του 20ου αιώνα. Επίσης, ολοκλήρωσε την ενορχήστρωση μόνο στις πρώτες δύο πράξεις από την μονόπρακτη όπερά του ‘’Lulu’’ πριν πεθάνει. Ο Berg είχε διακόψει την ενορχήστρωση της ‘’Lulu’’ εξαιτίας μιας απροσδόκητης (και οικονομικά πολυπόθητης) παραγγελίας από τον ρωσικής καταγωγής Αμερικανό βιολιστή Louis Krasner για ένα Κοντσέρτο για βιολί (1935). Αυτό το βαθιά ελεγειακό έργο έχει γίνει η πιο γνωστή και αγαπημένη σύνθεση του Berg. Όπως και σε μεγάλο μέρος από το ώριμο έργο του, και εδώ χρησιμοποιεί μια ιδιοσυγκρασιακή προσαρμογή της τεχνικής του δωδεκαφθογγισμού του Schoenberg που επιτρέπει στο συνθέτη να παράγει περάσματα ανοιχτά στην τονικότητα, όπως αποσπάσματα από ένα χορωδιακό του Bach και ενός Καρινθιανού λαϊκού τραγουδιού. Το Κοντσέρτο για βιολί ήταν αφιερωμένο ‘’στη μνήμη ενός αγγέλου’’, της Manon Gropius, χαμένης κόρης του αρχιτέκτονα Walter Gropius και της Alma Mahler.
Άλλες γνωστές συνθέσεις του Berg είναι η ‘’Λυρική Σουίτα’’ (1926) η οποία αργότερα φαίνεται να απασχόλεισαι τους μελετητές του έργου του οι οποίοι διέκριναν στοιχεία μιας μυστικής ερωτικής σχέσης κρυμένα περίτεχνα μέσα στη μουσική, τα Τρία κομμάτια για ορχήστρα (ολοκληρώθηκαν το 1915, αλλά δεν εκτελέστηκαν ποτέ μετά τον ‘’Wozzeck’’) και το ‘’Concerto Kammerkonzert’’ (1923-1925) για βιολί, πιάνο και 13 πνευστά. Ο Berg πέθανε στη Βιέννη σε ηλικία 50 ετών την παραμονή των Χριστουγέννων του 1935 από δηλητηρίαση του αίματος, η οποία μάλλον προκλήθηκε από το τσίμπημα ενός εντόμου και, ενώ μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο, ήταν πολύ αργά για να αποτραπεί η μοιραία κατάληξη. Ο Berg έχει μείνει στην ιστορία ως ένας από τους σημαντικότερους συνθέτες του 20ου αιώνα και μέχρι σήμερα είναι ο πιο ευρέως αναγνωρίσιμος συνθέτης όπερας της Δεύτερης Σχολής της Βιέννης. Θεωρείται οτι τα έργα του έφεραν περισσότερες ανθρώπινες αξίες στο σύστημα του δωδεκαφθογγισμού και είναι πιο συναισθηματικά από του Schoenberg. Ο ρομαντισμός του Berg ως ένα σημείο, φαινόταν ως μειονέκτημα για κάποιους πιο μοντέρνους συνθέτες, ο μελετητής του όμως Douglas Jarman γράφει στο μουσικό λεξικό New Grove: Κλείνοντας ο 20ος αιώνας, η «οπισθοδρομική» έκφραση του Berg, έλαμψε ξαφνικά ως τόσο μοντέρνα και πρωτοποριακή ώστε να μοιάζει το έργο του σαν να αντέχει περισσότερο μέσα στο χρόνο από το έργο άλλων μεταγενέστερών του μοντέρνων συνθετών.

ΘΑΝΑΤΟΙ
1587: Vicenzo Ruffo
1740: Vincent Lübeck
1812: Franz Anton Hoffmeister
1817: Franz Wilhelm Tausch
1960: Ernö von Dohnányi
1997: Vojin Komadina
2010: Jacques Hétu

9 Φεβρουαρίου

1664: Πρεμιέρα της όπερας του Francesco Cavalli “Scipione Africano” (Σκιπίων ο Αφρικανός) στο Teatro Santi Giovanni e Paolo της Βενετίας.

1728: Πρεμιέρα της όπερας “The Beggar's Opera” (Η όπερα του ζητιάνου) του John Gay με μουσική ενορχηστρωμένη από τον Johann Christoph Pepusch, στο Lincoln's Inn Fields Theatre στο Λονδίνο με μεγάλη επιτυχία που συνεχίστηκε για 62 συνεχόμενες παραστάσεις, αριθμό ρεκόρ μέχρι τότε. Στην πραγματικότητα δεν ήταν όπερα αλλά παρωδία της opera seria ιταλικού ύφους που μεσουρανούσε εκείνη την εποχή στο Λονδίνο με κύριο εκπρόσωπο τον Händel, ασκώντας θρασύτατη κριτική στην κοινωνία με την παρεμβολή μουσικών ιντερλούδιων υπό μορφή τραγουδιών, στην ουσία ένας πρόδρομος του κατά πολύ μεταγενέστερου είδους της οπερέτας. Ο John Gay αντικατέστησε τους βασιλείς και τους αριστοκράτες της opera seria με απατεώνες, ζητιάνους και πόρνες, ενώ η μουσική προερχόταν κατά μεγάλο μέρος από λαϊκά τραγούδια, τα οποία ενορχήστρωσε ο Pepusch (μόνο η εισαγωγή ήταν δική του πρωτότυπη σύνθεση), αλλά και δημοφιλή έργα συνθετών όπως ο Händel και ο Purcell. Η όπερα παρουσιάστηκε έκτοτε πάντα με επιτυχία και το 1928 με την ευκαιρία συμπλήρωσης 200 χρόνων από την πρώτη της παρουσίαση οι Bertolt Brecht και Kurt Weill τη διασκεύασαν κρατώντας την πλοκή αλλά με καινούργια μουσική στην περίφημη “Die Dreigroschenoper” (Όπερα της πεντάρας).

1812: Πρώτη εκτέλεση της σκηνικής μουσικής που έγραψε ο Ludwig van Beethoven για τα έργα “König Stephan”(Βασιλιάς Στέφανος) Οp. 117 και “Die Ruinen von Athen” (Τα ερείπια των Αθηνών) Οp. 113 του Γερμανού δραματουργού August von Kotzebue, τα οποία παρουσιάστηκαν στα εγκαίνια του νέου αυτοκρατορικού θεάτρου της Πέστης. 

1893: Πρεμιέρα της όπερας του Giuseppe Verdi “Falstaff” στο Teatro alla Scala του Μιλάνου. Το λιμπρέτο του Arrigo Boito βασίζεται στην κωμωδία “Οι Εύθυμες Κυράδες του Ουίνδσορ” καθώς και σε σκηνές από το ιστορικό έργο “Ερρίκος Δ'” (1ο και 2ο μέρος) του Shakespeare. Ο Falstaff, που γράφτηκε όταν Verdi πλησίαζε την ηλικία των ογδόντα, ήταν η τελευταία από τις 26 όπερες του, και ήταν μόλις η δεύτερη κωμωδία του. Ήταν η τρίτη όπερά του που βασίζεται σε έργο του Σαίξπηρ, μετά από το Μάκβεθ και τον Οθέλο. Τα εισιτήρια για την πρεμιέρα ήταν τριάντα φορές ακριβότερα από τη συνήθη τιμή (!) και ήταν παρόντες κριτικοί από όλη την Ευρώπη, μαζί με βασιλείς, μέλη της αριστοκρατίας και εξέχουσες προσωπικότητες των τεχνών. Η παράσταση ήταν μια τεράστια επιτυχία με πολλά «μπις» και το τελικό χειροκρότημα για τον Verdi και τους συντελεστές διήρκεσε μια ώρα. 

1909: Πρώτη εκτέλεση του 4ου Βιβλίου της σουίτας για πιάνο “Iberia” του Isaac Albéniz από τη Γαλλίδα πιανίστα Blanche Selva στη Société Nationale de Musique του Παρισιού.

1919: Πρώτη εκτέλεση του συμφωνικού ποιήματος “Angel of Death” (Άγγελος του Θανάτου) του Αμερικανού συνθέτη George Whitefield Chadwick με τη New York Symphony Orchestra υπό τη διεύθυνση του Walter Damrosch στο Aeolian Hall της Νέας Υόρκης.

10 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ

ΓΕΝΝΗΣΕΙΣ

Ferdinando Francesco Maria Meinrado Pascale Rosario Carulli

1770: Γεννιέται ο Ιταλός συνθέτης κλασικής κιθάρας και συγγραφέας του έργου ‘’Méthode complète pour guitare ou lyre’’ op. 27 (το οποίο περιέχει μουσική η οποία εξακολουθεί να χρησιμοποιείται από σπουδαστές της κιθάρας μέχρι σήμερα από το 1810) Ferdinando Francesco Maria Meinrado Pascale Rosario Carulli. Ο Carulli ήταν ένας εξαιρετικά παραγωγικός συνθέτης, ο οποίος έγραψε πάνω από 400 έργα, κυρίως για κιθάρα. Όπως πολλοί από τους συγχρόνους του, διδάχθηκε μουσική θεωρία από έναν ιερέα ο οποίος ήταν επίσης ερασιτέχνης μουσικός. Το πρώτο όργανο που διδάχθηκε ήταν το τσέλο, αλλά όταν έγινε είκοσι ετών ανακάλυψε την κιθάρα και αφιέρωσε τη ζωή του στη μελέτη και την εξέλιξη αυτού του οργάνου. Καθώς δεν υπήρχαν επαγγελματίες καθηγητές κιθάρας στη Νάπολη εκείνη την εποχή, ο Carulli ανέπτυξε το δικό του προσωπικό στυλ ερμηνείας. Υπήρξε ιδιαίτερα ταλαντούχος ερμηνευτής και οι συναυλίες του στη Νάπολη ήταν τόσο δημοφιλείς που, σύντομα, άρχισε περιοδεία στην Ευρώπη. Λίγα χρόνια αργότερα, ο Carulli διέμεινε στο Μιλάνο συνθέτοντας και εκδίδοντας. Μετά από μια άκρως επιτυχημένη περιοδεία στο Παρίσι γύρω στο 1801, ο Carulli παντρεύτηκε μια Γαλλίδα, την Marie - Josephine Boyer, με την οποία απέκτησε ένα γιο και μετακόμισε εκεί. Εκείνη την εποχή, η πόλη ήταν γνωστή ως η «μουσική πρωτεύουσα» του κόσμου και έτσι έμεινε για το υπόλοιπο της ζωής του. Στο Παρίσι εργάστηκε ως καθηγητής κιθάρας και ως εκδότης μουσικών έργων. Προς το τέλος της ζωής του άρχισε να πειραματίζεται με την κατασκευή και, σε συνεργασία με τον παρισινό οργανοποιό René Lacote, ανέπτυξε ένα όργανο 10 χορδών, το ‘’Decacorde’’. Πέθανε στην ίδια πόλη στις 17 Φεβρουαρίου του 1841 σε ηλικία 71 ετών. Ο Carulli συγκαταλέγεται μεταξύ των πιο παραγωγικών συνθετών της εποχής του. Έγραψε περισσότερα από τετρακόσια έργα για κιθάρα και πάρα πολλές άλλα για διάφορους συνδυασμούς οργάνων, συμπεριλαμβανομένης πάντα της κιθάρας. Εκτός από την άκρως επιτυχημένη ‘’Methode’’ op. 27 (που έκανε τέσσερις εκδόσεις κατά τη διάρκεια της ζωής του και μια σημαντική αναθεώρηση, την Op . 241), ο Carulli δημοσίευσε επίσης διάφορα συμπληρώματα για τη μέθοδο, σε συνδυασμό με μία μέθοδο χωρίς επεξηγηματικό κείμενο (L' Anti Methode op. 272), μια μέθοδο για την decacorde κιθάρα, μια πραγματεία περί αρμονίας, μια πραγματεία που ασχολείται με την κιθάρα συνοδεία φωνής, καθώς και αρκετές συλλογές vocalises και solfèges. 

ΘΑΝΑΤΟΙ
1126: Guillaume IX d’Aquitaine
1783: James Nares
1897: Antonio Bazzini
1977: Grace Williams

10 Φεβρουαρίου

1794: Πρώτη εκτέλεση της Συμφωνίας No. 99 σε Μι ύφεση μείζονα του Franz Joseph Haydn στο Hanover Square Rooms του Λονδίνου υπό τη διεύθυνση του συνθέτη. Ήταν η πρώτη από τις έξι συμφωνίες που συνέθεσε ο Haydn για τη δεύτερη επίσκεψή του στην Αγγλία.

1860: Πρώτη εκτέλεση της Σερενάτας No. 2 σε Λα μείζονα Op. 16 του Johannes Brahms στη Wörmerscher Saal του Αμβούργου υπό τη διεύθυνση του συνθέτη.

1881: Πρεμιέρα της όπερας του Jacques Offenbach “Les contes d'Hoffmann” (Τα παραμύθια του Χόφμαν) στην Opéra-Comique του Παρισιού, μετά το θάνατο του συνθέτη και χωρίς την πράξη της Ιουλιέτας που διαδραματίζεται στη Βενετία, με την περίφημη Βαρκαρόλα να έχει μεταφερθεί στην πράξη της Αντόνια (η εκδοχή που παρουσιάστηκε στην πρεμιέρα της όπερας ήταν του συνθέτη Ernest Guiraud, ο οποίος ολοκλήρωσε την ημιτελή παρτιτούρα του Offenbach και έγραψε ρετσιτατίβα). Το λιμπρέτο του Jules Barbier βασίζεται σε τρεις ιστορίες του Γερμανού συγγραφέα E. T. A. Hoffmann, ο οποίος είναι και ο πρωταγωνιστής της όπερας που αφηγείται μια σειρά από ερωτικές του περιπέτειες με, κατά σειρά, μια μηχανική κούκλα (Ολυμπία), μια βενετσιάνα εταίρα (Ιουλιέτα) και μια νεαρή τραγουδίστρια της όπερας (Αντόνια). 
www.youtube.com/watch?v=tYv0aSjTNWI&list=PL859A45E1A28D998B

Les contes d'Hoffmann ( Parte 6 de 15 )

1882: Πρεμιέρα της όπερας “Σνεγκούροτσκα - Ένα Ανοιξιάτικο Παραμύθι” ή “Η Κόρη του Χιονιού” του Nikolai Rimsky-Korsakov στην Αγ. Πετρούπολη. Η υπόθεση της όπερας, βασισμένη στο ομώνυμο θεατρικό έργο του Alexander Ostrovsky, εκτυλίσσεται την Άνοιξη, όταν η φύση μας χαρίζει την αναγεννημένη ομορφιά της. Προσωποποίηση της ανοιξιάτικης ομορφιάς στην όπερα, αποτελεί η Σνεγκούροτσκα , η οποία έχει μείνει χωρίς αγάπη. Η μητέρα της Σνεγκούροτσκα, η Άνοιξη, βλέπει τον πόνο της κόρης της. Ύστερα από τα γεμάτα δάκρυα παρακάλια της Σνεγκούροτσκα, δέχεται τελικά να χαρίσει στην κόρη της το καταστροφικό για εκείνη συναίσθημα της αγάπης. Τώρα η καρδιά της Σνεγκούροτσκα ξέρει τι είναι αγάπη, αλλά η χιονένια κρύα ομορφιά της λιώνει. Η όπερα τελειώνει με τον μεγαλειώδη και πανηγυρικό ύμνο προς τον Θεό Ήλιο Γιαρίλο, υπό τον οποίο εξαφανίζεται η εύθραυστη τρυφερότητα της Σνεγκούροτσκα.

1927: Πρεμιέρα της όπερας του Ernst Krenek “Jonny spielt auf” (Ο Τζόννυ αρχίζει να παίζει) στο Stadttheater της Λειψίας. Ήταν τυπικό δείγμα της πολιτιστικής ελευθερίας της «χρυσής εποχής» της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης με πολλά στοιχεία τζαζ (ο Τζόννυ του τίτλου είναι ένας νέγρος βιολιστής της τζαζ) και γνώρισε τεράστια επιτυχία, η οποία όμως δυστυχώς διακόπηκε απότομα με την άνοδο του Ναζισμού στη Γερμανία που απαγόρεψε την όπερα.

1934: Πρεμιέρα της όπερας του Αμερικανού συνθέτη Howard Hanson “Merry Mount” υπό τη διεύθυνση του Tulio Serafin στη Metropolitan Opera της Νέας Υόρκης.

1949: Πρώτη εκτέλεση της Συμφωνίας No. 6 με τον υπότιτλο “After Delacroix” του Αμερικανού συνθέτη George Antheil με τη San Francisco Symphony υπό τη διεύθυνση του Pierre Monteux. Είναι εμπνευσμένη από το διάσημο πίνακα του Eugène Delacroix «Η Ελευθερία οδηγεί το Λαό».

1950: Πρώτη εκτέλεση του Κοντσέρτου για βιολί του William Schuman με σολίστ τον Isaac Stern και τη Boston Symphony υπό τη διεύθυνση του Charles Munch στη Βοστώνη. 

1961: Πρώτη εκτέλεση της Συμφωνίας No. 7 του Walter Piston με τη Philadelphia Orchestra υπό τη διεύθυνση του Eugene Ormandy, η οποία κέρδισε το Βραβείο Pulitzer για τη Μουσική του 1961. 
http://youtu.be/ocWqrvtpl28

Walter Piston (1894-1976): Symphony No 7. Full

1966: Πρώτη εκτέλεση της Συμφωνίας No. 1 του Άγγλου συνθέτη Richard Rodney Bennett με τη London Symphony Orchestra υπό τη διεύθυνση του István Kertész στο Λονδίνο. 
http://youtu.be/Nba0-fetTwU

Richard Rodney Bennett: Symphony No 1 (1965) Mov't I [Buketoff]

1995: Πρώτη εκτέλεση του Κοντσέρτου για πιάνο του Αμερικανού συνθέτη Daniel Asia με σολίστ τον André-Michel Schub και την Grand Rapids Symphony υπό τη διεύθυνση του Carl St. Clair στο Grand Rapids του Μίσιγκαν.