ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 5-6

5 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ

ΓΕΝΝΗΣΕΙΣ

Luc Ferrari

1929: Γεννιέται ο Γάλλος συνθέτης ιταλικής καταγωγής Luc Ferrari. Ο Luc Ferrari γεννήθηκε στο Παρίσι και ξεκίνησε την μουσική του εκπαίδευση σε πολύ νεαρή ηλικία, μελετώντας πιάνο με τον Alfred Cortot, μουσική ανάλυση με τον Olivier Messiaen και σύνθεση με τον Arthur Honegger. Τα πρώτα του έργα ήταν ελεύθερα ατονικά. Η φυματίωση από την οποία προσβλήθηκε στα νιάτα του, διέκοψε την καριέρα του ως πιανίστας . Από τότε ξεκίνησε να εργάζεται κυρίως στη μουσική σύνθεση. Το 1954, ο Ferrari πήγε στις ΗΠΑ για να συναντήσει τον Edgard Varese, του οποίου το έργο ‘’Déserts’’ είχε ακούσει στο ραδιόφωνο και τον είχε εντυπωσιάσει. Αυτό φαίνεται να είχε μεγάλη επίδραση πάνω του και αργότερα χρησιμοποίησε τμήμα της σύνθεσης ως πηγή έμπνευσης για την δική του μουσική μαγνητικών ταινιών. Το 1958 ίδρυσε το Groupe de Recherches Musicales με τον Pierre Schaeffer και τον François - Bernard Mâche. Δίδαξε σε διάφορες σχολές μουσικής σε όλο τον κόσμο και εργάστηκε για τον κινηματογράφο, το θέατρο και το ραδιόφωνο. Από τις αρχές του 1960, ο Ferrari είχε αρχίσει την μελέτη του έργου του ‘’Hétérozygote’’, ένα κομμάτι για μαγνητική ταινία η οποία χρησιμοποιεί ήχους του περιβάλλοντος οι οποίοι διαμορφώνουν μια δραματική αφήγηση. Η χρήση των εγγραφών του περιβάλλοντος έμελλε να γίνει ένα ξεχωριστό μέρος της μουσικής γλώσσας του Ferrari. Το έργο του ‘’Presque rien Νο 1 « Le Lever du jour au bord de la mer »’’ (1970), θεωρείται κλασικό στο είδος του. Σε αυτό, ο Ferrari χρησιμοποιεί μια ολοήμερη καταγραφή των περιβαλλοντικών ήχων σε μια γιουγκοσλαβική παραλία και, μέσω της επεξεργασίας, δημιουργεί μια σύνθεση που διαρκεί μόλις 21 λεπτά, θεωρήθηκε δε ως μια επιβεβαίωση της ιδέας του John Cage ότι η μουσική αφορά πάντα όσα συμβαίνουν γύρω μας και μόνο εμείς μπορούμε να σταματήσουμε να τα ακούσουμε, εάν το συνειδητοποιήσουμε καθαρά. Ο Ferrari συνέχισε να γράφει τονική οργανική μουσική, καθώς και έργα για μαγνητοταινία. Έκανε επίσης μια σειρά από ντοκιμαντέρ για σύγχρονους συνθέτες σε ώρες πρόβας, συμπεριλαμβανομένων των Olivier Messiaen και Karlheinz Stockhausen. Πέθανε στο Arezzo της Ιταλίας στις 22 Αυγούστου 2005, σε ηλικία 76 ετών.

ΘΑΝΑΤΟΙ

1705: Jean Gilles
1960: Rudolf Nelson
1962: Jacques-François Ibert
1992: Constança Capdeville
1996: Gianandrea Gavazzeni
2000: Barbara Pentland

5 Φεβρουαρίου

1679: Πρεμιέρα της πρώτης όπερας του Alesandro Scarlatti “Gli Equivoci nel Sembiante” (Διφορούμενες εμφανίσεις) για το καρναβάλι στο Teatro Capranica στη Ρώμη. Είναι μια κωμωδία εσφαλμένων ταυτοτήτων και ερωτικών δολοπλοκιών σε ποιμενική μορφή. Ο συνθέτης που ήταν μόλις 18 ετών έγινε διάσημος σχεδόν σε μια νύχτα και αυτή η όπερα ήταν ένα από τα πιο δημοφιλή και πολυανεβασμένα έργα της μακράς σταδιοδρομίας του.

1887: Πρεμιέρα της προτελευταίας όπερας του Giuseppe Verdi “Otello” (Οθέλος)σε λιμπρέτο του Arrigo Boito βασισμένο στην ομώνυμη τραγωδία του William Shakespeare, στο Teatro alla Scala του Μιλάνου. Οι τραγουδιστές ήταν όλοι μεγάλα αστέρια της εποχής: ο σημαντικότερος δραματικός τενόρος της Ιταλίας Francesco Tamagno στο ρόλο του Οθέλου, ο Γάλλος βαρύτονος Victor Maurel στο ρόλο του Ιάγου και η διάσημη σοπράνο Romilda Pantaleoni στο ρόλο της Δυσδαιμόνας. Ο τότε νεαρός Arturo Toscanini έπαιζε δεύτερο τσέλο στην ορχήστρα της παράστασης. Μετά την ολοκλήρωση και την πρεμιέρα της όπεράς του Aida τον Δεκέμβριο του 1871, ο Verdi αποφάσισε ότι ήταν ώρα να τελειώσει η επιτυχημένη καριέρα του ως συνθέτης της όπερας. Λόγω της τεράστιας δημοτικότητας της μουσικής του στην Ιταλία, η συνταξιοδότηση του Verdi έμοιαζε για τον εκδότη του, Giulio Ricordi, να είναι μια σπατάλη ταλέντου και με δική του παρακίνηση και του λιμπρετίστα Arrigo Boito που ολοκλήρωσε το λιμπρέτο το 1881 ο συνθέτης άρχισε τελικά τη σύνθεση το 1884. Το ντεμπούτο του Otello αποδείχθηκε τεράστια επιτυχία: ο ενθουσιασμός του κοινού για τον Verdi φάνηκε από τις 20 φορές που τον κάλεσε να υποκλιθεί στο τέλος της παράστασης. Περαιτέρω παραστάσεις του Otello ακολούθησαν σύντομα σε κορυφαία θέατρα σε όλη την Ευρώπη και την Αμερική.
Η υπόθεση διαδραματίζεται στο τέλος του δέκατου πέμπτου αιώνα σε ένα λιμάνι της Κύπρου. Ο Οθέλος, ένας μισθοφόρος στην υπηρεσία του ενετικού στρατού που έχει σταλεί στο νησί για να αποκρούσει μια εισβολή των Τούρκων, έχει παντρευτεί τη Δυσδαιμόνα ενάντια στις επιθυμίες του πατέρα της. Ο Σημαιοφόρος του Ιάγος αισθάνεται ταπεινωμένος λόγω της προαγωγής του Κάσσιου αντί αυτού και μηχανορραφεί τα γεγονότα και τα συναισθήματα του Οθέλου προς όφελός του, προκειμένου να καταστρέψει το γάμο του και τελικά τη ζωή του. 

1895: Πρώτη εκτέλεση της Ορχηστρικής σουίτας No. 1 “Καυκασιανά σκίτσα” του Mikhail Ippolitov-Ivanov στη Μόσχα υπό τη διεύθυνση του συνθέτη. Είναι από τα αντιπροσωπευτικότερα έργα του Ρώσου συνθέτη και το τελευταίο μέρος της με τον τίτλο «Πομπή του Σαρντάρ» (στα γαλλικά “Cortège du Sardar” και επίσης γνωστό σαν “March of the Sardar” ή “Sardar's March”) συχνά ακούγεται μεμονωμένο και είναι δημοφιλές σε συναυλίες.

1939: Πρεμιέρα της μονόπρακτης όπερας του Carl Orff “Der Mond” (Το Φεγγάρι) στο Nationaltheater του Μονάχου υπό τη διεύθυνση του Clemens Krauss, σε λιμπρέτο του συνθέτη βασισμένο στο ομώνυμο παραμύθι των Αδελφών Grimm. Η ιστορία περιλαμβάνει τέσσερις συντρόφους που κλέβουν το φεγγάρι για τη χώρα τους, η οποία δεν έχει φεγγάρι. Το φροντίζουν τόσο προσεκτικά για το υπόλοιπο της ζωής τους και παίρνει ο καθένας από ένα τέταρτο στον τάφο του αφού πεθάνει. Μετά και το θάνατο του τελευταίου το φεγγάρι ξαναδημιουργείται στον κάτω κόσμο και λάμπει τόσο πολύ ώστε οι νεκροί ανασταίνονται και επιδίδονται σε μια οργιαστική οινοποσία. Θορυβημένος ο Άγιος Πέτρος πηγαίνει στον κάτω κόσμο για να το ανακτήσει και να το κρεμάσει πάλι στον ουρανό.

1958: Πρώτη εκτέλεση της Συμφωνίας No. 2 του Sir Michael Tippett με τη Συμφωνική Ορχήστρα του BBC υπό τη διεύθυνση του Sir Adrian Boult στο Royal Festival Hall του Λονδίνου. Η συναυλία, που μεταδιδόταν ζωντανά από το ραδιόφωνο του BBC, ήταν μια περιβόητη αποτυχία: η εκτέλεση του έργου διακόπηκε μετά από μερικές σελίδες του πρώτου μέρους. Ο μαέστρος, Adrian Boult, ανέλαβε την ευθύνη, αλλά το αληθινό πρόβλημα ήταν ότι ο εξάρχων της ορχήστρας, Paul Beard, είχε αλλάξει όλες τις δοξαριές των βιολιών του Tippett, κάνοντας το μέρος να φαίνεται ρυθμικά ακατανόητο.
http://youtu.be/pNwRVL-rZFc

Michael Tippett: Sinfonia n.2 (1956/1957) (1/3)

1969: Πρώτη εκτέλεση του Κοντσέρτου για κλαρινέτο της Σκοτσέζας συνθέτριας Thea Musgrave με τη Συμφωνική Ορχήστρα του BBC υπό τη διεύθυνση του Sir Colin Davis και σολίστ τον Gervase de Peyer, στο Royal Festival Hall του Λονδίνου.

1970: Πρώτη εκτέλεση του Κοντσέρτου για Ορχήστρα του Αμερικανού συνθέτη Elliott Carter με τη Φιλαρμονική της Νέας Υόρκης υπό τη διεύθυνση του Leonard Bernstein. 
http://youtu.be/c3JEGuUd6SI

Carter - Concerto for Orchestra. Boulez / New York Philharmonic 1975 Berlin

1982: Δύο συνθέσεις του Μίκη Θεοδωράκη εκτελούνται για πρώτη φορά στη μεγάλη αίθουσα του Μεγάρου της Δημοκρατίας του τότε Ανατολικού Βερολίνου: η Συμφωνία Νο. 2 “Το τραγούδι της γης” για παιδική χορωδία, σόλο πιάνο και ορχήστρα σε κείμενο του συνθέτη (πρόκειται για συρραφή προηγούμενων έργων του, του μπαλέτου “Αντιγόνη” και της Σουίτας Νο. 1), και το Κοντσέρτο για πιάνο του 1958, με σολίστ τον Κυπριανό Κατσαρή.

2003: Πρώτη εκτέλεση του έργου “Terrestre” για φλάουτο, κρουστά, άρπα, βιολί και τσέλο της Φινλανδής συνθέτριας Kaija Saariaho στο Weill Recital Hall του Carnegie Hall της Νέας Υόρκης. Είναι εμπνευσμένο από ένα ποίημα του Saint-John Perse, στο οποίο ένα πουλί κελαηδά τόσο λαμπρά ώστε μαθαίνει σε ένα ολόκληρο χωριό να χορεύει.
http://youtu.be/sy7xFCcV00A

Claire Chase Kaija Saariaho "Terrestre" (excerpt)

6 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ

ΓΕΝΝΗΣΕΙΣ

Karl Ignaz Weigl

1881: Γεννιέται ο Αυστριακός συνθέτης Karl Ignaz Weigl. Ο Weigl Γεννήθηκε στη Βιέννη και ήταν γιος ενός τραπεζικού υπαλλήλου, ο οποίος ήταν επίσης ερασιτέχνης μουσικός. Ξεκίνησε ιδωτικά μαθήματα με τον Alexander Zemlinsky το 1896. Συνέχισε τις σπουδές του στη Μουσική Ακαδημία της Βιέννης όπου έγινε μαθητής στην τάξη της Σύνθεσης του Robert Fuchs και, επίσης, γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης όπου μελέτησε μουσικολογία με τον Guido Adler, έχοντας συμμαθητή τον Anton Webern. H όπερά του ‘’Der Rattenfänger von Hameln’’ έκανε πρεμιέρα στη Βιέννη το 1932. Όταν οι Ναζί κατέλαβαν την Αυστρία το 1938, ο Weigl μετανάστευσε στις ΗΠΑ μαζί με τη δεύτερη σύζυγό του, μουσικό και συνθέτρια Vally Weigl (το γένος Pick) και τον γιο τους. Εκεί εργάστηκε σε μια σειρά από σημαντικές θέσεις ως καθηγητής στο Hartt School of Music, στο Brooklyn College, στο Boston Conservatory και, από το 1948, στο Philadelphia Academy of Music. Πέθανε στη Νέα Υόρκη μετά από μια παρατεταμένη μάχη με τον καρκίνο του μυελού των οστών. Ο Weigl έγραψε πολλά έργα που περιλαμβάνουν Συμφωνίες, έργα μουσικής δωματίου, συμπεριλαμβανομένων κουαρτέτων εγχόρδων, καθώς και τραγούδια για σόλο πιάνο.

http://www.youtube.com/watch?v=tDrrOdq4Dbs

Karl Ignaz Weigl (1881-1949) : Violin Concerto (1928)

ΘΑΝΑΤΟΙ
1497: Johannes Ockeghem
1725: Johann Philipp Krieger
1809: Francesco Azopardi
1937: Pier Adolfo Tirindelli
1947: Luigi Russolo
1966: Algot Haquinius

6 Φεβρουαρίου

1760: Πρεμιέρα της όπερας της Maria Antonia Walpurgis Πριγκίπισσας της Βαυαρίας “Talestri, Regina delle Amazzoni” (Θάληστρις, βασίλισσα των αμαζόνων) σε δικό της λιμπρέτο, στο Παλάτι του Nymphenburg στο Μόναχο. 
http://youtu.be/zMImnh9NdQg

Wolff & Bartsch: Ah mi divide il seno; Walpurgis (Talestri, regina delle amazzoni)

1813: Πρεμιέρα της όπερας του Gioachino Rossini “Tancredi” στο Teatro La Fenice της Βενετίας. Τον ομώνυμο ρόλο ερμήνευσε η κοντράλτο Adelaide Malanotte. Το λιμπρέτο του Gaetano Rossi είναι βασισμένο στο θεατρικό έργο του Βολταίρου “Tancrède”. Η υπόθεση διαδραματίζεται στις Συρακούσες κατά τη διάρκεια των επιδρομών των Σαρακηνών το 1005 μΧ. Ο Τανκρέντι και η Αμεναΐντε είναι ερωτευμένοι, αλλά ο Τανκρέντι έχει αποκληρωθεί από την οικογένειά του και η Αμεναΐντε είναι λογοδοσμένη με άλλον άντρα. Το ζευγάρι περνά διάφορες δοκιμασίες. Η πίστη και η αρετή όμως θριαμβεύουν και οι δυο ερωτευμένοι μένουν μαζί.

1851: Πρώτη εκτέλεση της Συμφωνίας No. 3 “Rhenish” (Του Ρήνου) σε Μι ύφεση μείζονα Op. 97 του Robert Schumann στο Ντίσελντορφ υπό τη διεύθυνση του συνθέτη. Πήρε τον τίτλο της καθώς ο συνθέτης την εμπνεύστηκε μετά από ένα ευτυχισμένο και ήρεμο ταξίδι στη Ρηνανία με τη σύζυγό του Clara το οποίο αισθάνθηκαν σαν προσκύνημα, ενσωματώνοντας στοιχεία του ταξιδιού του και απεικονίζοντας άλλες εμπειρίες από τη ζωή του στη μουσική της.

1930: Πρώτη εκτέλεση της “Petite Suite” (Μικρής Σουίτας) op. 39 για ορχήστρα του Albert Roussel με την Orchestre des concerts Straram υπό τη διεύθυνση του Walther Straram στο Παρίσι. 

1941: Πρώτη εκτέλεση του Κοντσέρτου για τσέλο του Paul Hindemith με τη Συμφωνική της Βοστώνης υπό τη διεύθυνση του Serge Koussevitzky και σολίστ τον Gregor Piatigorsky, στο Sanders Theater του Κέμπριτζ της Μασαχουσέτης. 
http://youtu.be/NDWAF0ve88E

Paul Hindemith: Concerto per violoncello e orchestra (1940) (1/3)

1944: Πρώτη εκτέλεση του Κοντσέρτου για πιάνο Op. 42 του Arnold Schoenberg με τη Συμφωνική Ορχήστρα του NBC υπό τη διεύθυνση του Leopold Stokowski και σολίστ τον Eduard Steuermann στο Radio City της Νέας Υόρκης

1959: Πρεμιέρα της μονόπρακτης όπερας (tragédie lyrique – λυρικής τραγωδίας)του Francis Poulenc “La voix humaine” (Η ανθρώπινη φωνή) στην Opéra Comique του Παρισιού με πρωταγωνίστρια τη σοπράνο Denise Duval και τον Georges Prêtre στη διεύθυνση της ορχήστρας. Βασίζεται στον ομώνυμο μονόλογο του Jean Cocteau, ο οποίος επιμελήθηκε επίσης τα σκηνικά, τα κοστούμια και τη σκηνοθεσία της παράστασης. Σύμφωνα με την υπόθεση, μια νεαρή γυναίκα βρίσκεται ξαπλωμένη στο κρεβάτι της σαν νεκρή και ζωντανεύει μόνο όταν χτυπά το τηλέφωνο. Είναι ο αγαπημένος της που την άφησε και πρόκειται τώρα να παντρευτεί μια άλλη. Της τηλεφωνεί για να την αποχαιρετήσει. Στην αρχή φαίνεται ψύχραιμη. Έπειτα όμως αρχίζει να σκέφτεται τη ζωή τους μαζί, απελπίζεται και στο τέλος του τηλεφωνήματος καταρρέει.