MOZART WOLFGANG AMADEUS
27/1/ 1756 - 5/12/1791
Ο Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ (γερμ.: Wolfgang Amadeus Mozart, βαφτίστηκε Johannes Chrysostomus Wolfgangus Theophilus Mozart) (Σάλτσμπουργκ, 27 Ιανουαρίου 1756 - Βιέννη, 5 Δεκεμβρίου 1791) είναι ένας από τους σημαντικότερους συνθέτες κλασικής μουσικής. Μαζί με τον Γιόζεφ Χάυντν , τον Λούντβιχ βαν Μπετόβεν και τον Φραντς Σούμπερτ αποτελούν τους σημαντικότερους εκπροσώπους του λεγόμενου βιεννέζικου κλασικισμού , του κλασικισμού και τη λεγόμενη «Πρώτη Σχολή της Βιέννης» . Συνέθεσε περισσότερα από 600 έργα, μουσική δωματίου, συμφωνική και εκκλησιαστική μουσική, καθώς και μικρότερες συνθέσεις: παραλλαγές, φαντασίες, σονάτες, άριες κ.α.
Πρώτα βήματα
Ο Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ γεννήθηκε από τον Λέοπολντ και την Άννα Μαρία Περτλ - Μότσαρτ στην οδό Getreidegasse,στον αριθμό 9, στο Σάλτσμπουργκ, την πρωτεύουσα της Αρχιεπισκοπής του Σάλτσμπουργκ στη σημερινή Αυστρία, τότε Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Το μόνο από τα αδέλφια του που επέζησε της παιδικής του ηλικίας ήταν η μεγαλύτερη αδελφή του, Μαρία Άννα (1751-1829), η οποία είχε το ψευδώνυμο "Ναννέρλ". Ο Μότσαρτ βαπτίστηκε την ημέρα που γεννήθηκε στον Καθεδρικό του Αγίου Ρούπερτ. Η πράξη της βάπτισης δίνει το όνομα του στα Λατινικά Chrysostomus Wolfgangus Theophilus Mozart. Γενικά ο ίδιος αποκαλούσε τον εαυτό του Βόλφγκανγκ Αμαντέ Μότσαρτ, ως ενήλικας, αλλά υπάρχουν πολλές απόψεις σχετικά με αυτό.
Όταν η Ναννέρλ ήταν επτά ετών, ξεκίνησε μαθήματα αρμονίου με τον πατέρα της ενώ ο τρίχρονος αδελφός της τους παρακολουθούσε. Χρόνια αργότερα, μετά το θάνατο του αδελφού της, είχε πει:
Περνούσε συχνά πολύ χρόνο στο πιάνο χτυπώντας πλήκτρα και η ευχαρίστησή του έδειχνε πότε κάτι του ακουγόταν καλό.
Όταν ήταν τεσσάρων χρονών ο πατέρας άρχισε να του διδάσκει κάποια μινουέτα και κομμάτια στο πιάνο, σαν παιχνίδι.
Μπορούσε να τα παίζει άψογα και με τη μεγαλύτερη λεπτότητα, κρατώντας πάντα τέλεια το μέτρο.
Αυτά τα πρώτα κομμάτια, Κ. 1-5, κατάγραφηκαν στο μουσικό βιβλίο Nannerl Notenbuch.
Ο βιογράφος Μέηναρντ Σόλομον σημειώνει ότι, ενώ ο πατέρας του Μότσαρτ ήταν ένας αφοσιωμένος δάσκαλος για τα παιδιά του, υπάρχουν αποδείξεις ότι ο Μότσαρτ συνήθιζε προχωράει παραπέρα από ό,τι του δίδασκε ο πατέρας του. Η πρώτη σύνθεση, γεμάτη μουντζούρες από μελάνι, και οι πρώτες του προσπάθειες με το βιολί αποτέλεσαν δική του πρωτοβουλία και εξέπληξαν τον πατέρα του. Ο πατέρας το Μότσαρτ εγκατέλειψε τελικά τη σύνθεση όταν έγιναν εμφανή τα μουσικά ταλέντα του γιου του. Στα πρώτα του χρόνια, ο πατέρας του Μότσαρτ ήταν ο μοναδικός του δάσκαλος. Εκτός από μουσική δίδασκε στα παιδιά του ξένες γλώσσες και άλλα μαθήματα/
Παρουσιάστηκε στο κοινό, μαζί με την αδελφή του Μαρία Άννα, σαν ένα "παιδί θαύμα" (για πρώτη φορά το 1761 στο Σάλτσμπουργκ). Το πρώτο ταξίδι για συναυλίες του νεαρού Μότσαρτ τον οδήγησε τον Ιανουάριο 1762 στο Μόναχο, ένα νεώτερο από το Σεπτέμβριο μέχρι το Δεκέμβριο του 1762 μέσω Πάσαου και Λιντς στη Βιέννη. Εκεί έπαιξε μπροστά στην αυτοκράτειρα Μαρία Θηρεσία, στην οποία μάλιστα ανακοίνωσε ότι όταν μεγαλώσει θα την παντρευτεί. Η αυτοκράτειρα του χάρισε ένα παιδικό κοστούμι.
Από τον Ιούνιο 1763 ο Μότσαρτ έδωσε συναυλίες στο Παρίσι και στο Λονδίνο, καθώς και ως προσκεκλημένος πολλών Γερμανών ηγεμόνων. Ένα ακόμα ταξίδι στο Παρίσι πραγματοποιήθηκε από Νοέμβριο μέχρι Απρίλιο του 1764 και από τον Απρίλιο μέχρι τον Αύγουστο του 1765 βρισκόταν και πάλι στο Λονδίνο. Αυτά τα ταξίδια έδωσαν την ευκαιρία να συναντηθεί ο Μότσαρτ με σημαντικούς μουσικούς της εποχής του. Ο σπουδαιότερος από αυτούς ήταν στο Λονδίνο ο Γιόχαν Κρίστιαν Μπαχ, ένας από τους γιους του μεγάλου Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ, ο οποίος και επηρέασε σημαντικά τον Μότσαρτ στη σταδιοδρομία του. Στο Παρίσι τυπώθηκαν τα πρώτα έργα (σονάτες) του Μότσαρτ. Η ιδιαίτερη επιτυχία αυτού του ταξιδιού στο Παρίσι δεν έγινε δυνατόν να επαναληφθεί σε μετέπειτα ταξίδια του.
Ο Μότσαρτ είχε εντατικοποιήσει ήδη κατά το τελευταίο ταξίδι συναυλιών τις εργασίες του στη σύνθεση και προσπάθησε να παρέμβει και στη μουσική ζωή της γενέτειράς του: συνέθεσε για το Πανεπιστήμιο την όπερα "Apollo und Hyacinthus" και την πρώτη πράξη του ορατορίου "Die Schuldigkeit des ersten Gebots". Κατά τη διάρκεια της δεύτερης μεγάλης επίσκεψής του στη Βιέννη (Σεπτ. 1767 μέχρι Ιαν. 1769) διηύθυνε μεν ο Μότσαρτ με επιτυχία μία "Λειτουργία για το Ορφανοτροφείο" και παρουσίασε την όπερα "Bastien und Bastienne" στη βίλα του γιατρού F. A. Mesmer, δεν βρήκε όμως ανταπόκριση στην αυτοκρατορική Αυλή. Επίσης η όπερά του "La finta semplice" δεν έγινε δεκτό να ανέβει στην Αυλή, αν και την υποστήριξε ο Κ. Β. Γκλουκ (αυτή η όπερα παρουσιάστηκε το 1769 στο Σάλτσμπουργκ).
Ταξίδια στην Ιταλία
Μετά από σχεδόν ετήσια παραμονή στο Σάλτσμπουργκ, ξεκίνησαν πατέρας και γιος Μότσαρτ για την Ιταλία. Ο νεαρός Μότσαρτ ήταν ήδη από τον Οκτώβριο 1769 διευθυντής συναυλίας στην ορχήστρα του αρχιεπισκόπου στο Σάλτσμπουργκ. Δεν επρόκειτο βέβαια πια για περιοδεία ενός εντυπωσιακού παιδιού αλλά για υλοποίηση μιας συνήθειας των μουσικών της εποχής: Σε κάθε μεγάλη πόλη δίνονταν συναυλίες, μετά από πρόσκληση ευγενών, με την ελπίδα να εισπραχθούν δώρα και αναθέσεις ειδικών συνθέσεων, έναντι αμοιβής φυσικά. Ο Μότσαρτ συνάντησε σ' αυτό το ταξίδι τους γνωστούς μουσικούς της εποχής N. Piccini, G.B. Sammartini και τον πατέρα G.B. Martini (στον οποίο έδωσε κατά την επιστροφή του εξετάσεις) και τους διάσημους καστράτους C. Farinelli και G. Manzuoli. Στη Ρώμη απονεμήθηκε στο νεαρό συνθέτη από τον Πάπα ένα παράσημο και έγινε δεκτός σε τάγμα ιπποτών (στον Γκλουκ απονεμήθηκε το ίδιο παράσημο, αλλά έγινε δεκτός στο τάγμα με ένα βαθμό χαμηλότερα). Τον Οκτώβριο του 1770 παρουσιάστηκε με μεγάλη επιτυχία στο Μιλάνο η όπερα "Μιθριδάτης, βασιλιάς του Πόντου" (21 επαναλήψεις). Το Μάρτιο του 1771 ολοκληρώθηκε το πρώτο ταξίδι στην Ιταλία. Στον Μότσαρτ είχαν δοθεί στη διάρκεια αυτού του ταξιδιού μερικές παραγγελίες για συνθέσεις (για την Πάδοβα, το Μιλάνο και τη Βενετία) και έτσι υπήρχε λόγος να ετοιμαστεί το δεύτερο ταξίδι του. Περίπου 5 μήνες αργότερα ξεκινάει πάλι από το Σάλτσμπουργκ για την Ιταλία, όπου έμεινε μέχρι το Δεκέμβριο του 1771. Αυτή την εποχή δημιουργήθηκαν το ορατόριο "La betulia liberata" (για την Πάδοβα) και η σερενάτα "Ascanio in Alba" (για το Μιλάνο). Από τον Οκτώβριο 1772 μέχρι το Μάρτιο 1773 πραγματοποιήθηκε το τρίτο ταξίδι του Μότσαρτ στην Ιταλία, κατά τη διάρκεια του οποίου παρουσιάστηκε η όπερα "Lucio Silla" στο Μιλάνο.
Απόσπασμα από το έργο του Μότσαρτ Ein Muskalischer Spaß
Λίγο μετά την επιστροφή πατέρα και γιου από το δεύτερο ταξίδι στην Ιταλία πέθανε ο επίσκοπος- πρίγκιπας του Σάλτσμπουργκ , Sigismund von Schrattenbach. Ο νέος εργοδότης της οικογένειας Μότσαρτ, Hieronymus Graf Colloredo, για του οποίου την ενθρόνιση ο νεαρός συνθέτης έγραψε το έργο "Il sogno di Scipione", δεν ήταν ένας πρίγκιπας με νοοτροπία του μπαρόκ, όπως ο Schrattenbach, αλλά εκπρόσωπος του διαφωτισμού, με κλίση προς τις ανανεωτικές ιδέες του γιοζεφινισμού (από το όνομα του αυτοκράτορα Josef (Ιωσήφ)).
Ένα νεώτερο ταξίδι του Μότσαρτ στο Παρίσι (Σεπτ. 1777 μέχρι Ιαν. 1779), το τελευταίο μεγάλο ταξίδι συναυλιών του συνθέτη, αφενός σκιάστηκε από το θάνατο της μητέρας του στις 3 Ιουλίου 1778, η οποία τον συνόδευε, αφετέρου δεν απετέλεσε μία καλλιτεχνική επιτυχία, η οποία θα συνοδευόταν από τον περιπόθητο διορισμό σε κάποια Αυλή. Αντίθετα, έχασε και τη θέση του στο Σάλτσμπουργκ, μετά από αντιδικία με τον αρχιεπίσκοπο. Ο συνθέτης επαναπροσλήφθηκε μεν μετά από παρέμβαση του πατέρα του, αλλά η επόμενη σύγκρουση ήταν θέμα χρόνου. O Μότσαρτ δεν είχε σκοπό να υποταγεί στο πρωτόκολλο της Αυλής, το οποίο βέβαια δεν προέβλεπε ρυθμίσεις για μία μουσική ιδιοφυΐα. Λίγο πριν από την αναχώρηση για τη Βιέννη ολοκληρώθηκε η όπερα "Idomeneo" (1780-81) που προοριζόταν για το Μόναχο. Από τον Μάρτιο 1781 βρισκόταν ο Μότσαρτ στη Βιέννη, όπου κορυφώθηκε η σύγκρουσή του με τον αρχιεπίσκοπο, κατάληξη της οποίας ήταν στις αρχές Ιουνίου η παραίτηση/απόλυσή του.
Στην Βιέννη
Ένα από τα πλέον γνωστά πορτραίτα του Μότσαρτ
Η συνεργασία του Μότσαρτ με τον Λορέντσο ντα Πόντε, περίπου από το 1784-85, μετατοπίζει το κέντρο βάρους των συνθετικών δραστηριοτήτων του μεγάλου συνθέτη προς όφελος του δραματικού μουσικού είδους. Αυτή η μεταστροφή ήταν πολύ παρακινδυνευμένη για την καριέρα του Μότσαρτ, δεδομένου ότι ο ντα Πόντε, όταν ρωτήθηκε πόσα σενάρια για όπερες είχε γράψει μέχρι τότε, απάντησε αποστομωτικά στον αυτοκράτορα Ιωσήφ: "Κανένα, Μεγαλειότατε!" Το 1785/86 ανέβηκε η όπερα "Οι γάμοι του Φίγκαρο", το 1787 ο "Ντον Τζιοβάννι". Το δεύτερο έργο ανέβηκε για πρώτη φορά με μεγάλη επιτυχία στην Πράγα. Το 1787 διορίστηκε επιτέλους ο Μότσαρτ ως αυλικός συνθέτης από τον Ιωσήφ, αλλά οι εποχές είχαν αλλάξει λόγω του πολέμου με τους Τούρκους και η μουσική ζωή της Βιέννης βρισκόταν σε παρακμή. Την ίδια περίπου εποχή με τις όπερες του da Ponte δημιουργήθηκαν μερικές από τις γνωστές συμφωνίες, διάφορα έργα για πιάνο (κοντσέρτα και σονάτες), καθώς και έργα για μουσική δωματίου.
Και τα τρία τελευταία χρόνια της ζωής του Μότσαρτ (1789-91) ήταν καλλιτεχνικά και οικονομικά επιτυχημένα. Το γεγονός ότι συσσωρεύονταν χρέη οφείλονται κατά κάποιο μέρος στην κακή διαχείριση του συνθέτη, στις συνεχείς ασθένειες της γυναίκας του, αλλά και σε κάποια ροπή για συμμετοχή του σε τυχερά παιχνίδια. Μετά από ένα ταξίδι του Μότσαρτ ως συνοδός του πρίγκιπα Lichnowsky, παρουσιάστηκε η τελευταία από τις 3 όπερες του ντα Πόντε, Cosi fan tutte (Έτσι κάνουν όλες). Με την τιμητική ανάθεση της πανηγυρικής όπερας, λόγω της στέψης στην Πράγα του Λεοπόλδου του Β', βρήκε ευκαιρία να συνδέσει ο Μότσαρτ την παραδοσιακή όπερα του μπαρόκ με τα σύγχρονα ρεύματα - μία προσπάθεια που δεν αναγνωρίστηκε από την αυτοκρατορική Αυλή. Αντίθετα, η όπερα Ο Μαγικός Αυλός (Die Zauberflöte), που ανέβηκε περίπου παράλληλα, υπήρξε μεγάλη επιτυχία.
Ο Μότσαρτ ήταν ασθενής ήδη από το τέλος του καλοκαιριού του 1791, αλλά στις αρχές Δεκεμβρίου προέκυψε μία δραματική επιδείνωση, η οποία και τον οδήγησε στο θάνατο. Το Ρέκβιεμ (Requiem), μία παραγγελία του κόμητα Φ. Βάλζεγκ-Στούπαχ, έμεινε ημιτελές. Με εντολή της χήρας Κονστάντσε ανέλαβαν να το ολοκληρώσουν αρχικά ο J. Eybler και στη συνέχεια ο Φ. Συσμάιερ (F. X. Suessmayer). Αυτή η μορφή του έργου εκτελείται, συνήθως, μέχρι σήμερα.
Ο Μότσαρτ άφησε, εκτός από τη χήρα του, δύο παιδιά: τον Καρλ (1784-1858), ο οποίος όρισε το Mozarteum του Σάλτσμπουργκ ως γενικό κληρονόμο του, και τον Βόλφγκανγκ (1791-1844), συνθέτη, πιανίστα και μαέστρο περιορισμένου βεληνεκούς. Ο μεγάλος συνθέτης Β. Α. Μότσαρτ κηδεύτηκε φτωχικά (με έξοδα του Δήμου) και ετάφη σε μαζικό τάφο στο νεκροταφείο του Άγιου Marx. Ο τάφος του δεν εντοπίστηκε ποτέ με ακρίβεια, γι' αυτό ο επίσημος τάφος στην πτέρυγα τιμωμένων του κεντρικού νεκροταφείου της Βιέννης (Zentralfriedhof) είναι κενοτάφιο.
Οι μουσικές ικανότητες του Μότσαρτ
Ήδη από την παιδική του ηλικία ο Μότσαρτ έδειξε ότι διέθετε σημαντικές μουσικές ικανότητες, οι οποίες υποστηρίχθηκαν συστηματικά από τον πατέρα του, έναν από τους καλύτερους μουσικούς παιδαγωγούς της εποχής του. Ιδιαίτερα τα ταξίδια σε χώρους με υψηλή μουσική καλλιέργεια έδωσαν σημαντική ώθηση στη συνθετική δραστηριότητα του μεγάλου συνθέτη και βοήθησαν στη δημιουργία ενός χαρακτηριστικού προσωπικού στιλ. Αντίθετα, αμελήθηκε σημαντικά η εκμάθηση διαφόρων τεχνικών της συνθέσεως, με αποτέλεσμα ο Μότσαρτ να έχει διαρκώς ορισμένα προβλήματα, π.χ. με την αντίστιξη. Μόνο στα χρόνια της Βιέννης κατάφερε, μέσω της επαφής του με τον Ιωσήφ Χάυδν και τον φιλόμουσο ευγενή G. van Swieten, αλλά κυρίως λόγω της ενασχολήσεώς του με τα ορατόρια του Χαίντελ, να διορθώσει τις παιδικές παραλείψεις. Όπως και πολλοί άλλοι συνθέτες εκείνης της εποχής, ο Μότσαρτ συνέθετε τα έργα του σε σύντομο χρονικό διάστημα. Η φήμη, όμως, ότι συνέγραφε τις συμφωνίες χωρίς προετοιμασία, "από το μυαλό", αποτελεί μάλλον καλοπροαίρετη υπερβολή.
Μουσικά κομμάτια
- Οι γάμοι του Φίγκαρο
- Klaviersonate C-Dur, KV 330, 2. Satz: Andante
- Symphonie Nr. 40 g-moll, KV 550
Έργα
Έργα για σόλο πιάνο
- Piano Sonata No. 1 in C major, KV 279 (Munich, Summer 1774)
- Piano Sonata No. 2 in F major, KV 280 (Munich, Summer 1774)
- Piano Sonata No. 3 in B-flat major, KV 281 (Munich, Summer 1774)
- Piano Sonata No. 4 in E-flat major, KV 282 (Munich, Summer 1774)
- Piano Sonata No. 5 in G major, KV 283 (Munich, Summer 1774)
- Piano Sonata No. 6 in D major, KV 284 (Munich, Feb-Mar 1775)
- Piano Sonata No. 7 in C major, KV 309 (Mannheim, Nov. 8 1777)
- Piano Sonata No. 8 in A minor, KV 310 (Paris, Summer 1778)
- Piano Sonata No. 9 in D major, KV 311 (Mannheim, Nov 1777)
- Piano Sonata No. 10 in C major, KV 330 (Summer 1778)
- Piano Sonata No. 11 "Turkish" in A major, KV 331 (Summer 1778)
- Piano Sonata No. 12 in F major, KV 332 (Summer 1778)
- Piano Sonata No. 13 in B-flat major, KV 333 (Summer 1778)
- Piano Sonata No. 14 in C minor, KV 457 (Vienna, Oct. 14, 1784)
- Piano Sonata No. 15 in F Major, KV 533/494 (Vienna, Jan. 3, 1788)
- Piano Sonata No. 16 in C Major, KV 545 (so-called facile or semplice sonata; Vienna, Jun. 26, 1788)
- Piano Sonata No. 17 in B-flat Major, KV 570 (Vienna, February, 1789)
- Piano Sonata No. 18 in D Major KV 576 (Vienna, July 1789)
Κοντσέρτα
Για πιάνο
- Piano Concerto No. 1 in F major, KV 37
- Piano Concerto No. 2 in B flat major, KV 39
- Piano Concerto No. 3 in D major, KV 40
- Piano Concerto No. 4 in G major, KV 41
- Piano Concerto No. 5 in D major, KV 175
- Piano Concerto No. 6 in B flat major, KV 238
- Piano Concerto No. 7 in F major for Three Pianos, KV 242
- Piano Concerto No. 8 "Lützow" in C major, KV 246
- Piano Concerto No. 9 "Jeunehomme" in E flat major, KV 271
- Piano Concerto No. 10 in E flat major for Two Pianos, KV 365
- Piano Concerto No. 11 in F major, KV 413/387a
- Piano Concerto No. 12 in A major, KV 414/385p
- Piano Concerto No. 13 in C major, KV 415/387b
- Piano Concerto No. 14 in E flat major, KV 449
- Piano Concerto No. 15 in B flat major, KV 450
- Piano Concerto No. 16 in D major, KV 451
- Piano Concerto No. 17 in G major, KV 453
- Piano Concerto No. 18 in B flat major, KV 456
- Piano Concerto No. 19 in F major, KV 459
- Piano Concerto No. 20 in D minor, KV 466
- Piano Concerto No. 21 in C major, KV 467
- Piano Concerto No. 22 in E flat major, KV 482
- Piano Concerto No. 23 in A major, KV 488
- Piano Concerto No. 24 in C minor, KV 491
- Piano Concerto No. 25 in C major, KV 503
- Piano Concerto No. 26 "Coronation" in D major, KV 537
- Piano Concerto No. 27 in B flat major, KV 595
Για βιολί
- Violin Concerto No. 1 in B flat major, KV 207 (1775)
- Violin Concerto No. 2 in D major, KV 211 (1775)
- Violin Concerto No. 3 in G major, KV 216 (1775)
- Violin Concerto No. 4 in D major, KV 218 (1775)
- Violin Concerto No. 5 in A major, KV 219 (1775)
- Violin Concerto in E flat major, KV 268 (1780) (Doubtful)
- Violin Concerto in D major, KV 271a Kolb (1777) (Doubtful)
Για κόρνο
- Horn Concerto No. 1 in D major, KV 412 (1791)
- Horn Concerto No. 2 in E flat major, KV 417 (1783)
- Horn Concerto No. 3 in E flat major, KV 447 (c. 1784-87)
- Horn Concerto No. 4 in E flat major, KV 495 (1786)
Για πνευστά
- Κονσέρτο για φαγκότο σε Σι ύφεση μείζονα, KV 191 (1774)
- Κονσέρτο για Φλάουτο, Άρπα και ορχήστρα, KV 299 (1778)
- Κοντσέρτο για όμποε σε Ντο μείζονα, KV 314 (διασώθηκε ως κοντσέρτο για όμποε, πιθανότατα είχε αρχικά γραφεί για φλάουτο)
- Κοντσέρτο για Κλαρινέτο και Ορχήστρα σε Λα μείζονα, KV 622 (1791)
- Κοντσέρτο για φλάουτο Αρ. 1 σε Σολ μείζονα, KV 313 (1778)
- Κοντσέρτο για φλάουτο Αρ. 2 σε Ρε μείζονα, KV 314 (1778)
- Αντάντε για φλάουτο και ορχήστρα σε Ντο μείζονα, KV 315 (1778)
- Κοντσέρτο για τρομπέτα, KV 47a (δεν διασώζεται)
Όπερες
- Οι Γάμοι του Φίγκαρο (Die Hochzeit des Figaro)
- Έτσι κάνουν όλες (Cosi fan tutte)
- Ο Μαγικός Αυλός (Die Zauberflöte)
- Μιθριδάτης, Βασιλεύς του Πόντου (Mitridate, Re di Ponto)
Χορωδιακά έργα
- Λειτουργία της Στέψης (Kronungsmesse) σε Ντο μείζονα
- Ρέκβιεμ σε ρε ελάσσονα
*Tanja Pavlovic
Πλευρές του χαρακτήρα του Mozart
Οταν οι επιστολές του Μότσαρτ, οι οποίες σώθηκαν χάρη στον δεύτερο σύζυγο τής Κονστάντσε, δόθηκαν στη δημοσιότητα, προκάλεσαν τεράστια αμηχανία στους μελετητές. Ο μεγάλος συνθέτης εμφανιζόταν σε αυτές περισσότερο σαν ένα «κακό και σκανταλιάρικο» παιδί παρά σαν ένα παιδί-θαύμα...
Βωμολοχούσε επιδέξια σε όλες τις γλώσσες (γερμανικά, γαλλικά, ιταλικά και λατινικά), επιδεικνύοντας άκρατη ροπή προς την κοπρολαλία, έκανε χονδροειδή λεκτικά και ορθογραφικά λάθη, έγραφε με απόλυτη αδιαφορία για τους κανόνες της γραμματικής και του συντακτικού. Οι περισσότεροι μελετητές έσπευσαν πάντως αρχικά να «συμμαζέψουν» τις επιστολές του, διορθώνοντάς τες και λογοκρίνοντάς τες. Τα τελευταία χρόνια άρχισαν να κυκλοφορούν πιστότερες μεταφράσεις του αρχικού κειμένου, αποκαλύπτοντας όλες τις πλευρές του μεγάλου συνθέτη.
Στη σύζυγό του
«Την 1η Ιουνίου θα κοιμηθώ στην Πράγα, το ίδιο και την 3η. Την 4η: Κοντά στην αγαπημένη γυναικούλα μου! Ετοίμασε όπως πρέπει την αγαπημένη και τόσο όμορφη φωλίτσα σου, γιατί ο ανθρωπάκος μου την αξίζει πραγματικά, ήταν πάρα πολύ καλό παιδί και δεν θέλει τίποτε άλλο από το να κατακτήσει τον τόσο όμορφο ποπό σου».
Στον «αδελφό» του, τέκτονα Πούχμπεργκ
«Με άφησαν να περιμένω μισή ώρα σε ένα μεγάλο δωμάτιο χωρίς θέρμανση και τζάκι. Τελικά η δούκισσα του Σαμπό ήλθε και, με τη μεγαλύτερη ευγένεια, με παρακάλεσε να της κάνω τη χάρη να παίξω σε ένα πιάνο που ήταν εκεί και να το δοκιμάσω, γιατί κανένας από τους δικούς της δεν ήταν σε θέση. Της είπα ότι θα έπαιζα ευχαρίστως, αλλά ήταν αδύνατον, γιατί δεν ένιωθα πια τα δάχτυλά μου από το κρύο· και την παρακάλεσα να με οδηγήσει σε ένα δωμάτιο που να έχει αναμμένο τζάκι. "Μα ναι, κύριε, έχετε δίκιο". Αυτή ήταν όλη και όλη η απάντησή της. Μετά κάθησε και άρχισε να σχεδιάζει επί μία ολόκληρη ώρα με άλλους κυρίους, όλοι καθισμένοι σε έναν κύκλο γύρω από ένα μεγάλο τραπέζι. Είχα λοιπόν την τιμή να περιμένω μία ολόκληρη ώρα, με τα παράθυρα και τις πόρτες ανοιχτές. Δεν κρύωνα πια μόνο στα χέρια αλλά σε όλο μου το σώμα και στα πόδια, και το κεφάλι μου άρχισε να με πονάει. Δεν ήξερα πια τι να κάνω, τόση ώρα με αυτό το κρύο, αυτόν τον πονοκέφαλο και αυτή την πλήξη. Πολλές φορές είπα μέσα μου ότι αν δεν ήταν για χάρη του κ. Γκριμ, θα είχα φύγει στη στιγμή. Τελικά, για να συντομεύω, άρχισα να παίζω στο άθλιο και απεχθές πιανοφόρτε. Το πιο προσβλητικό ήταν ότι η κυρία και αυτοί οι κύριοι δεν διέκοψαν ούτε για μία στιγμή το σχέδιό τους, αλλά συνέχισαν, έτσι που αναγκάστηκα να παίζω για τις καρέκλες, τα τραπέζια και τους τοίχους. Σε τέτοιες συνθήκες, έχασα την υπομονή μου. Εχοντας αρχίσει τις "Παραλλαγές Φίσερ", έπαιξα τις μισές και σηκώθηκα. Αμέσως άρχισε ένας κατακλυσμός από φιλοφρονήσεις. Είπα όμως αυτό που είχα να πω, βασικά ότι δεν μπορούσα να παίξω καθόλου σε ένα τέτοιο όργανο και ότι θα ήμουν πολύ ευτυχής αν ερχόμουν μια άλλη μέρα, υπό τον όρο πως θα υπήρχε ένα καλύτερο πιάνο. H δούκισσα δεν ήθελε με κανέναν τρόπο να με αφήσει να φύγω προτού έλθει ο συζυγός της. Αυτός κάθησε δίπλα μου και με άκουσε με όλη του την προσοχή. Και εγώ... ξέχασα το κρύο, τον πονοκέφαλο και όλα τα άλλα. Και παρά το απεχθές αυτό πιάνο άρχισα να παίζω όπως ακριβώς παίζω όταν είμαι στην καλύτερη φόρμα του κόσμου. Δώστε μου τα καλύτερα πιάνα της Ευρώπης αλλά αν με ακούνε άνθρωποι που δεν καταλαβαίνουν τίποτε ή δεν θέλουν να καταλάβουν τίποτε και δεν συναισθάνονται μαζί μου αυτό που παίζω, τότε θα χάσω όλη τη χαρά μου».
«Και τώρα σας δίνω ένα νέο το οποίο ίσως γνωρίζετε ήδη, ότι αυτός ο άθεος, αυτό το μεγάλο κάθαρμα ο Βολταίρος, τα τίναξε σαν το σκυλί, για να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους, σαν το ζώο - αυτή είναι η ανταμοιβή του!».
Σε έναν φίλο
Στην εξαδέλφη του
«Αύριο θα μιλήσουμε πιο λογικά, έχω πολλά να σας πω, δεν μπορείτε να το φανταστείτε, αύριο όμως θα το ακούσετε! Να είστε καλά ως τότε, α, ο πισινός μου με καίει σαν φωτιά. Τι να σημαίνει άραγε αυτό; - Μήπως θέλει να βγει κανένα σκατό; Ναι, ναι, σκατό σε ξέρω, σε βλέπω, σε νιώθω... και... τι είναι αυτό; Είναι δυνατόν; Θεέ! Αφτί μου, μήπως με γελάς; Και όμως όχι, αυτό είναι. Τι ήχος μακρύς και θλιμμένος! - Σήμερα, 5 του μηνός, γράφω το εξής: Χθες μίλησα στη σοβαρή πριγκίπισσα εκλέκτορα και αύριο, στις 6, θα παίξω στην αυλή της μεγάλης ακαδημίας επίσημα· ύστερα θα πάω να παίξω στο ιδιωτικό γραφείο, όπως μου είπε η πριγκίπισσα...».
Βασιζόμενοι στις επιστολές και σε διάφορα περιστατικά της ζωής του, ορισμένοι ειδικοί υποστήριξαν ότι ίσως έπασχε από το σύνδρομο του Τουρέ - το οποίο περιλαμβάνει μεταξύ άλλων ως σύμπτωμα και την κοπρολαλία.
Για να μπορέσουμε όμως να κατανοήσουμε καλύτερα τον Mozart καλό θα ήταν να αναφερθούμε στον χαρακτήρα του και στις σχέσεις που διατηρούσε με τον πατέρα του Leopold, έναν άνθρωπο που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην ψυχική και μουσική του ωρίμανση.
Από μικρός χρειαζόταν συνεχώς την επιβεβαίωση ότι τον αγαπούν και, όταν αυτή του η ανάγκη δεν ικανοποιούνταν, εκδήλωνε ανοιχτά την λύπη και την απελπισία του. Σ' αυτή την περίπτωση η μουσική λειτουργούσε ως καταφύγιο γι' αυτόν και του πρόσφερε παρηγοριά.
Πλευρές του χαρακτήρα του Mozart Ένα άλλο χαρακτηριστικό του ήταν ότι δεν υπήρξε ποτέ δουλοπρεπής, κάτι που συνηθιζόταν αρκετά εκείνη την εποχή. Όσο κι αν κυκλοφορούσε σε αυλικούς-αριστοκρατικούς κύκλους ποτέ δεν ήταν περιποιητικός και ποτέ δεν κολάκευε. Αυτό αποδεικνύεται και με το γεγονός ότι αρνούνταν πεισματικά να κάνει χρήση του τίτλου ευγενείας που όπως προαναφέραμε του είχε απονείμει ο Πάπας. Αντίθετα, εξέφραζε με αβασάνιστη αμεσότητα και ευθύτητα τις σκέψεις και τα συναισθήματά του, χωρίς να νοιάζεται για την εντύπωση που θα προκαλέσει.
Καθώς ο Mozart μεγάλωνε, έμαθε να αγνοεί τις συμβουλές του πατέρα του ή όπου τον βόλευε να τις μεταφράζει έτσι όπως αυτός ήθελε. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι σχέσεις τους να είναι τεταμένες για το υπόλοιπο της ζωής τους. Τα πρώτα βήματα χειραφέτησης του Mozart από τον πατέρα του ήταν η ρήξη με τον Αρχιεπίσκοπο (εργοδότη του στο Salzburg), η απόφασή του να εγκαταλείψει την γενέτειρά του και να ζήσει ως "ελεύθερος καλλιτέχνης" στη Βιέννη, καθώς και το να παντρευτεί. Από τότε που μετακόμισε στη Βιέννη το 1781, ο Leopold παρέμεινε στο Salzburg και είδε τον γιο του μόλις δύο φορές μέσα σε δύο χρόνια.
Πηγές
- ΤΟ ΒΗΜΑ
Επιλογή ολοκληρωμένων έργων
από μέλη της ομάδας
"Ακούτε Κλασική Μουσική; Εγώ ακούω"
*Themis Taflanidis
Mozart Piano Sonata No 14 C minor K 457 Brendel Mvt1
Wolfgang Amadeus Mozart - Symphony No. 25 in G minor
Mozart Oboe Quartet In F, K 370 - 1 Allegro
*Michael Mirtsios
Don Giovanni: Commendatore scene (Alvarez, D'Arcangelo)
*Magda Riga
*Sergios Malakates
*Aglaia Raptou
Callas - Mozart's Die Entführung aus dem Serail
*Kiriaki Chrysanidou
*Christina Dedousi
Horowitz - Mozart Sonata in C Major K. 330; 3rd
Movement
Itzhak Perlman Mozart Adagio for Violin and Orchestra
*Costas Papageorgiou
Mozart Piano Sonata in C, K. 545 (1/2); 1st movement; Eschenbach
*Χρήστος Ζουλιάτης
Emil Gilels: Live in Moscow (vol.2) - Mozart (1979/1983)
Mitsuko Uchida in Piano Concerto No 20 in D minor KV 466 Allegro by W.A.Mozart (1)
Mozart - Symphony No.25 K183 (by Bernstein)
Sviatoslav Richter - Mozart: Piano Concertos, K37 - K175 - K456 - R. Barshai (1994)
*Rena Martzoukou Papageorgiou
http://youtu.be/7lC1lRz5Z_s
*Tanja Pavlovic
*Tanja Pavlovic
Mozart's Requiem-Lacrimosa (lyrics+translation)
*Maria Psaromichalaki
Mozart Violin Concerto 5 (2of 5) Janine Jansen- violin
*ΣΩΤΗΡΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΗΣΙΟΣ
Mozart: Oboe Quartet In F, K 370 - 2 Adagio
Mozart Oboe Quartet In F, K 370 - 3 Rondeau Allegro
*Antreas Kapsalis
Leonid Kogan Mozart VC 5 - Mvt 2b Adagio
*Maria Andreadou
Maria Yudina plays Mozart Fantasia in D minor K397
*Michael Mirtsios
Don Giovanni:Ouverture
*Chris Panagopoulos
Non più andrai (Le nozze di Figaro)
W.A. MOZART - "Piano Trio in C Major K.548 (1/3)" - Mutter / Previn / Müller
*Nancy Panagopoulou
Mozart - the wedding of figgaro
*Simos Egw
Requiem de Mozart - Lacrimosa - Karl Böhm - Filarmónica de Viena
Mozart - RARE Clarinet Quintet Movement - KV App.91 / 516c Allegro in B flat
*Nikos Dotsikas
Violon - Anne Sophie Mutter -Violin Concerto N° 5 -In A Major,K.219 -Adagio - Mozart -.avi
http://youtu.be/NHZ03eXYjtk
Mozart - Serenade No.9 in D major, K320 "Posthorn Serenade" - Andantino
Mozart - Serenade No.9 in D major, K320 "Posthorn Serenade" - Andantino
http://www.youtube.com/watch?v=ihG4l-gsuZY
*Joumi Haddad
The Mozart Effect
*Sofia Kouvari
Mozart - Symphony No. 40: Molto allegro
*Emmanouela Manousaki
Mozart : Flute Concerto No 1 In G Major K 313 Rondo
Mozart - Piano Sonata No. 11 in A major, K. 331 - I. Andante grazioso
*Giannis Varveris
Mozart: Concerto Violin & Viola, K. 364 - I: Allegro Maestoso
http://youtu.be/Q8NX0fOAdA0
*Marina Papachroni
“Εγώ προσωπικά δεν χρειάζομαι χρονιές Μότσαρτ, γιατί για μένα δεν υπάρχει χρονιά χωρίς Μότσαρτ. Και αν είχα την ευκαιρία να επιλέξω έναν μεγάλο συνθέτη από το παρελθόν, με τον οποίο θα μπορούσα να περάσω 24 ώρες, τότε θα επέλεγα φυσικά τον Μότσαρτ. 24 ώρες με τον Μότσαρτ ισοδυναμεί με μια ολόκληρη εβδομάδα ζωής
*Marina Papachroni
Daniel Barenboim συνέντευξη για τον Μότσαρτ
Εκείνο που ανέκαθεν με ενθουσίαζε στη μουσική του Μότσαρτ είναι αυτό το μείγμα βάθους και ελαφρότητας. Και αυτό είναι που τον κάνει τοσο δύσκολο, είτε παίζεις κάποιο όργανο, είτε διευθύνεις, είτε τραγουδάς. Επειδή ακριβώς εκείνη την στιγμή κατά την οποία συγκεντρώνομαι για να αναδείξω την μια ή την άλλη πτυχή, η στιγμή έχει κιόλας τελειώσει. Δεν έχει μείνει τίποτα. Δεν υπάρχει άλλος συνθέτης στον οποίο το προφίλ της μουσικής να προσδιορίζεται τόσο έντονα από τα αντίθετα του. Γι’αυτό το λόγο, οι όπερες του Νταπόντε είναι για μένα το απόλυτο.
Πάρτε για παράδειγμα τον Ντον Τζιοβάνι, ένα drama giocoso. Δηλαδή: όταν η υποκειμενική κατάσταση είναι τραγική στο υποκειμενικό επίπεδο, όπως πχ για την Ντόνα Άννα, τότε είναι η αντικειμενική κατάσταση κωμική και το αντίστροφο. Ο Μότσαρτ είναι ο πιο πολύπλευρος από όλους τους συνθέτες. Στις συνθέσεις του, το χαρωπό δεν υπάρχει ποτέ χωρίς το σκοτεινό, το σκοτεινό χωρίς το χαρωπό
Αν σήμερα μπορούμε να διδαχθούμε κάτι από τον Μότσαρτ, αυτό είναι το γεγονός ότι δεν θα πρέπει να παίρνουμε τα πράγματα και τόσο στα σοβαρά. Κάθε κατάσταση, ακόμα και η πιο τραγική, έχει μια ανάλαφρη πλευρά. Τα πάντα είναι θέμα αναλογιών. Στον Βάγκνερ μιλάμε για τον χώρο και τον χρόνο. Στον Μότσαρτ θα πρέπει να μιλάει κανείς για το περιεχόμενο και την ταχύτητα του Αυτό που αντιλαμβάνεσαι αμέσως στην μουσική του Μότσαρτ είναι ότι κάποια πράγματα χρειάζονται χρόνο, ενώ άλλα δεν παίρνουν αναβολή και πρέπει να γίνουν αμέσως.
Στην μουσική του Μότσαρτ δεν πρέπει να υπερβάλλουμε και να τονίζουμε. Στον Μπετόβεν μπορώ να προβάλλω ένα σημείο που θεωρώ σημαντικό και να παραμελήσω κάποιο άλλο. Ο Μότσαρτ δεν έχει τέεοιες προτεραιότητες. Οπότε η μουσική του αποτελεί όντως ενα ισχυρό παράδειγμα δημοκρατικής συμβίωσης: μέσα της είναι τα πάντα ενταγμένα. Κυρίως φωνή και δευτερεύουσα φωνή, έχουν πάντοτε να πουν κάτι, και οι δύο. Στις σονάτες για πιάνο για παράδειγμα, δεν υπάρχει ούτε ένα σημείο στο οποίο το δεξί χέρι να παίζει την μελωδία και το αριστερό απλώς ένα τρα λα λα, ούτε ένα. Στο Μότσαρτ υπάρχει πάντοτε ένας συνομιλητής, ένα σχόλιο, ένα Εσύ.
Ο Μότσαρτ ναι, μας προκαλεί, απλως και μόνο επειδή είναι ευκολότερο να ταυτιστεί κανείς με το μεγαλείο, το κουράγιο ενός Μπετόβεν ή την αισθαντηκότητα, την ελευθερία ενός Βάγκνερ. Η αναρχία είναι πάντοτε ερωτική, αν το θέλετε, ακριβώς επειδή μπορείς να είσαι σχετικά σίγουρος ότι η συνωμοσία της στην ΄τεχνη δεν έχει και πολύ μεγάλη σχέση με την ιδιωτική σου ζωή. Ο Μότσαρτ όμως λέει, μεγαλείο ναι, αισθαντικότητα ναι, και μετά; Κασι έχει πολύ βαθύτερη, πολύ ευρύτερη κατανόηση της ανθρώπινης φύσης απ’όσο μπορούμε να καταφέρουμε σήμερα εμείς. Αυτό είναι που τον κάνει τόσο μοναδικο".
Πηγές:
Barenboim: "η μουσική κινεί το χρόνο" εκδόσεις Καστανιώτη.
*Αγγελική Ζωή Καραγκούνη
A Mozart Gala from Salzburg
*Ελλη Τσιρογιαννη
Wolfgang Amadeus Mozart - Piano Concerto No. 21 - Andante
Mozart: Symphony No.41 - Haitink/RCO(2005Live)
*Nelly Alterego
Mozart - Lacrimosa
*George Xatzikos
Mozart - The Abduction from the Seraglio: Overture
*Irini Padoleon
Mozart - Ave Verum Corpus
*Aglaia Raptou
Essential Mozart : Don Giovanni - Overture
Mozart Serenata Notturna k. 239 Rondo (3/3)
Hélène Grimaud plays the "Adagio" from Mozart's Piano Concerto no.23
Le Parc - Aurélie Dupont and Manuel Legris
Mozart effect - Wikipedia, the free encyclopedia
*Eva Gramm
W. A. Mozart - Zaide; Aria, Ruhe Sanft
*Giorgos Stamos
RUDOLPH SERKIN ~ MOZART PIANO CONCERTO in C major - 2nd. movement / Eugene Ormandy
*Niovi Gertza
W.A. Mozart: Gloria (Coronation Mass in C-major K317)
*Paris Michalatos
Wolfgang Amadeus Mozart - Adagio and Fugue in C minor K 546
*Foteini Triantafyllou
- Piano Sonata in A minor, K. 310- 1st mov. Allegro maestoso
Mozart Flute Sonata KV 14 Grauwels Flute Penson Cembalo
Eschenbach - Mozart, Piano Sonata K.331 in A Major - I Andante Grazioso. Thema. Variations I_VI (1/2
Mozart- Piano Sonata in A minor, K. 310- 1st mov. Allegro maestoso
Horowitz - Mozart Sonata in C Major K. 330; 1st Movement
Horowitz - Mozart Sonata in C Major K. 330; 2nd Movement
Horowitz - Mozart Sonata in C Major K. 330; 3rd
Movement
Mozart: Clarinet Concerto: I. Allegro (Audio Only)
Mozart: Clarinet Concerto: II. Adagio (Audio Only)
Mozart: Clarinet Concerto: III. Rondo (Audio Only)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου