Ακούτε Κλασική Μουσική;: VIVALDI

Τετάρτη 20 Ιουνίου 2012

VIVALDI

VIVALDI
1678 - 1741 
  

 
Ο Αντόνιο Λούτσιο Βιβάλντι (ιταλικά: Antonio Lucio Vivaldi, 1678 - 1741), γνωστός και με το προσωνύμιο il Prete Rosso (= ο κοκκινομάλλης παπάς) λόγω του χρώματος των μαλλιών του, ήταν Ιταλός συνθέτης, (μουσουργός), δεξιοτέχνης βιολιστής και ιερέας της εποχής του Μπαρόκ.  Θεωρείται από τους σημαντικότερους συνθέτες της εποχής του και ο  δημοφιλέστερος του κλασσικού μπαρόκ, καθώς με τη μουσική του επηρέασε  πλήθος συνθετών τόσο της γενιάς του, μεταξύ των οποίων, τους Μπαχ,  Τέλεμαν, όσο και τους μετέπειτα. Στα πιο γνωστά έργα του περιλαμβάνονται δεκάδες κοντσέρτα για βιολί - μια ενότητα των οποίων αποτελούν τις περίφημες "Τέσσερις Εποχές"- και άλλα όργανα, πάνω από 40 όπερες και πλήθος άλλων έργων θρησκευτικής μουσικής.

Αρκετά έργα του συνέθεσε για το γυναικείο μουσικό σχήμα του Ospedalle  della Pietà, το οποίο ουσιαστικά ήταν ένα ορφανοτροφείο για  εγκαταλειμμένα παιδιά και στο οποίο ο Βιβάλντι εργάστηκε στις περιόδους  1703 – 1705 και 1723 – 1740. Οι όπερές του επιπλέον είχαν κάποια  επιτυχία σε πόλεις όπως η Βενετία, η Μάντουα και η Βιέννη. Μετά τη  συνάντησή του με τον αυτοκράτορα Κάρολο τον Έκτο, ο Βιβάλντι μετοίκησε  στη Βιέννη όπου και έλπιζε στην τοποθέτησή του ως μουσικού εκεί. Ο  αυτοκράτορας ωστόσο σύντομα σχετικά μετά την άφιξή του πέθανε και ο  συνθέτης απεβίωσε πάμφτωχος άνευ κάποιας σταθερής πηγής εισοδήματος.

Παρόλο που η μουσική του έτυχε ευρείας αποδοχής και αρεσκείας από το  κοινό ενώ ο ίδιος ήταν εν ζωή, μετά το θάνατό του η δημοτικότητά της  μειώθηκε αρκετά ως την ταχεία αναγέννησή της στο πρώτο μισό του εικοστού  αιώνα. Στις μέρες μας, ο Βιβάλντι συγκαταλέγεται μεταξύ των  δημοφιλέστερων και περισσότερο ηχογραφημένων μπαρόκ συνθετών.

Νεανικά χρόνια 

Ο ναός του Αγίου Ιωάννη του Βαπτιστή στη Μπραγόρα (Βενετία), όπου βαπτίσθηκε ο Α. Βιβάλντι.

Ο Αντόνιο Βιβάλντι γεννήθηκε στη Βενετία  στις 4 Μαρτίου του 1678. Μάλιστα λέγεται ότι βαπτίσθηκε ανεπίσημα την  ημέρα της γέννησής του εκ φόβου θανάτου του, μετά από ελαφρύ τραυματισμό  που υπέστη σε σημειούμενο την ίδια μέρα σεισμό[1], ενώ η επίσημη (σε ναό) τελετή βάπτισης του Βιβάλντι έλαβε χώρα 2 μήνες αργότερα.[2]

Τα ονόματα των γονέων του συνθέτη, σύμφωνα με τα αρχεία του San  Giovanni στη Bragora, ήταν Giovanni Battista Vivaldi ο πατέρας και  Camilla Calicchio η μητέρα. Είχε 5 αδέρφια με τα εξής ονόματα: Margarita  Gabriela, Cecilia Maria, Bonaventura Tomaso, Zanetta Anna, and  Francesco Gaetano. Ο πατέρας του ήταν αρχικά κουρέας ενώ αργότερα  ασχολήθηκε επαγγελματικά με το βιολί και ήταν αυτός που δίδαξε στον  Antonio το όργανο και κατόπιν περιόδευσαν στη Βενετία πατέρας και γιος  δίνοντας παραστάσεις. Κρίνοντας από το γεγονός ότι στην ηλικία των 24  ετών είχε πολλές γνώσεις στη μουσική και προσλήφθηκε στο ορφανοτροφείο  του Ospedalle della Pietà. Ο Ιωάννης Βαπτιστής (Giovanni Batista, ο  πατέρας του) ήταν ένας από τους ιδρυτές του Sovvegno dei musicisti di  Santa Cecilia του οποίου πρόεδρος ήταν ο Giovanni Legrenzi, ένας  διάσημος συνθέτης του μπαρόκ και maestro di cappella (διευθυντής της  χορωδίας) στην εκκλησία San Marco Bassilica. Εικάζεται λοιπόν (και είναι  πολύ πιθανό) ο Legrenzi να δίδαξε τα πρώτα μαθήματα σύνθεσης στον νεαρό  Antonio. Ο Walter Kolneder, ειδικός από το Λουξεμβούργο, διέκρινε  στοιχεία – επιρροές από το ύφος του Legrenzi στην πρώιμη δουλειά του  συνθέτη Laetatus sum (RV Anh 31, σύνθεση το 1961 σε ηλικία 13 ετών του  συνθέτη). Και ο πατέρας του Βιβάλντι πρέπει επίσης να συνέθετε: το 1689  μια όπερα ονόματι La Fedeltà sfortunata αναφέρεται να έχει συντεθεί από  τον Giovanni Battista Rosso (Ιωάννης Βαπτιστής Κόκκινος), όνομα με το  οποίο ο πατέρας του συνθέτη φαίνεται πως συμμετείχε στην ίδρυση του  Sovvegno dei musicisti di Santa Cecilia: το «Rosso» (κόκκινος) λογικά  αναφέρεται στο χρώμα των μαλλιών του, ένα οικογενειακό χαρακτηριστικό.

Η κατάσταση υγείας του Βιβάλντι ήταν από τη γέννησή του κακή. Τα  συμπτώματα (strettezza di petto – σφίξιμο στο στήθος) που εμφάνιζε  κατευθύνουν προς μια μορφή άσθματος.[2]  Αυτό του δημιούργησε προβλήματα στην εκτέλεση σε πνευστά όργανα, αλλά  δεν τον εμπόδισε σίγουρα να μάθει να παίζει βιολί όπως και να συνθέτει.  Στην ηλικία των 15 ετών –το 1693– ξεκίνησε να μελετά προκειμένου να  γίνει ιερέας.[2]  Χειροτονήθηκε ιερέας το 1703 σε ηλικία 25 ετών και σύντομα του απέδωσαν  το υποκοριστικό «Il Prete Rosso» (ο κόκκινος παπάς) εξαιτίας του  χρώματος των μαλλιών του.[3]  Σύντομα μετά τη χειροτόνησή του, στο 1704, απαλλάχθηκε από την τέλεση  της Θείας Λειτουργίας εξαιτίας της επιδείνωσης της υγείας του. Τέλεσε τη  Θεία Λειτουργία σαν ιερέας λίγες μόνο φορές, ενώ παρόλο που ανακλήθηκε  από τα λειτουργικά του καθήκοντα, παρέμεινε ιερέας.

Στο Ωδείο του Ospedale della Pietà 

Τον Σεπτέμβριο του 1703, ο Βιβάλντι διορίστηκε ως δάσκαλος βιολιού  (maestro di violino) στο ορφανοτροφείο Pio Ospedalle della Pietà στη  Βενετία.[4]  Εκτός από φημισμένος συνθέτης, ο Βιβάλντι επιπλέον ήταν και βιρτουόζος  του βιολιού: Ο Γερμανός αρχιτέκτονας Johann Friedrich Armand von  Uffenbach αναφέρθηκε σε αυτόν ως «[...]ο φημισμένος συνθέτης και  βιολιστής[...]» και φέρεται να είπε ότι «Ο Βιβάλντι εκτέλεσε ένα σόλο  κομμάτι εξαιρετικά και στο τέλος προσθέτοντας έναν ελεύθερο  αυτοσχεδιασμό [μια καντέντσα] με εξέπληξε πλήρως, για αυτό και θεωρώ  πολύ απίθανο ότι κάποιος έχει ποτέ παίξει ή πρόκειται ποτέ να παίξει με  τέτοιον τρόπο».[5]  Ο συνθέτης ξεκίνησε να εργάζεται για το ορφανοτροφείο στην ηλικία των  25 ετών και για τα επόμενα 30 χρόνια συνέθεσε τις κυριότερες δουλειές  του εργαζόμενος εκεί.[6]  Εκείνη την εποχή στη Βενετία υπήρχαν 4 παρόμοια ιδρύματα, τα οποία  χρηματοδοτούσε η πολιτεία, με αποστολή την παροχή ασύλου και εκπαίδευσης  σε παιδιά ορφανά, εγκαταλειμμένα ή παιδιά των οποίων οι οικογένειες δεν  μπορούσαν να τα υποστηρίξουν.  Τα αγόρια μάθαιναν μια τέχνη και στην ηλικία των 15 έπρεπε να φύγουν  από το ίδρυμα, ενώ τα κορίτσια διδάσκονταν μουσική με τα πιο προικισμένα  να παραμένουν και να αποτελούν μέλη της αναβιωμένης ορχήστρας και  χορωδίας του Ospedale.

Μετά την πρόσληψη του Βιβάλντι, τα ορφανά άρχιζαν να κερδίζουν φήμη  και εκτίμηση τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, με τον συνθέτη να  γράφει κονσέρτα, καντάτες και θρησκευτική μουσική για φωνητικά σύνολα.[8]  Αυτές οι τελευταίες δουλειές (που αφορούν τη θρησκευτική μουσική)  ξεπερνούν τις 60 και ποικίλουν ως προς το είδος τους από σόλο κομμάτια  μέχρι μεγάλης κλίμακας χορωδιακά έργα για σολίστ, διπλή χορωδία και  ορχήστρα.[9]  Το 1704 εκτός από τη θέση του ως δάσκαλος ου βιολιού, ανατέθηκαν στο  συνθέτη και τα καθήκοντα ως δασκάλου της viola all’inglese. 

Ο συνθέτης επίσης κατείχε και τη θέση του δασκάλου της χορωδίας που  απαιτούσε πολλές ώρες δουλειάς εκ μέρους του. Συνέθετε ένα ορατόριο σε  κάθε γιορτή, ενώ παράλληλα έπρεπε να διδάσκει τους μαθητές τόσο θεωρία  της μουσικής όπως επίσης και το πως να παίζουν κάποια όργανα.

Οι σχέσεις του με τις εκάστοτε διοικήσεις του ορφανοτροφείου ήταν  συχνά τεταμένες. Προκειμένου να διατηρηθεί κάποιος δάσκαλος στη θέση  του, τα μέλη του συμβουλίου κάθε χρόνο έπαιρναν τη σχετικά απόφαση με  μυστική ψηφοφορία. Έτσι το 1709 με μία ψήφο επιπλέον εναντίον του (7  κατά και 6 υπέρ)  ο Βιβάλντι εκδιώχθηκε και για τον επόμενο χρόνο δούλεψε ως ελεύθερος  μουσικός. Το 1711 ωστόσο το συμβούλιο αντιλαμβανόμενο την αξία του ως  δασκάλου της μουσικής τον επαναπροσέλαβε.[12]  Το 1711 δε, ανελίχθηκε στη θέση του mestro di’ concerti γεγονός που τον  καθιστούσε υπεύθυνο για κάθε είδους μουσική δραστηριότητα του  ιδρύματος.[13][14]

Το 1705 η πρώτη συλλογή (Connor Cassara) των έργων του εκδόθηκε από τον Giuseppe Sala [15]:  Το Opus 1 του είναι μια συλλογή –σε συμβατικό ύφος– από 12 σονάτες για 2  βιολιά και συνοδεύον μπάσο (basso continuo – συνήθως συνοδεία  κοντραμπάσου και τσέμπαλου).[10] Το 1709 εκδώθηκε η δεύετρη συλλογή του (Opus 2) που αποτελούνταν επίσης από 12 σονάτες για τον ίδιο μουσικό σχηματισμό.  Η πραγματική καινοτομία σε ό,τι αφορά το έργο του ως συνθέτη, ήρθε με  μια συλλογή 12 κονσέρτων για 1, 2 ή 4 βιολιά με συνοδεία ορχήστρας  εγχόρδων ονόματι L’estro armonico (Opus 3). Το έργο αυτό εκδόθηκε το  1711 στο Amsterdam από Estienne Roger ,  και είναι αφιερωμένο στον Μεγάλο Πρίγκηπα Φερδινάνδο της Τοσκάνης. Ο  πρίγκηπας όντας ο ίδιος μουσικός, επιχορήγησε αρκετούς μουσικούς,  συμπεριλαμβανομένου του Αλεσσάντρο Σκαρλάτι και του Χαίντελ, ενώ είναι πολύ πιθανό να γνώρισε τον Βιβάλντι στη Βενετία.   Η επιτυχία του L’estro armonico ήταν πανευρωπαϊκή. Το 1714 ακολούθησε η  La stravaganza (Opus 4) που αποτελέι μια συλλογή κονσερτών για σόλο  βιολί και ορχήστρα εγχόρδων , αφιερωμένη σε έναν παλιό μαθητή του στο βιολί: τον βενετσιάνο ευγενή Vettor Dolfin.

Τον Φεβρουάριο του 1711, ο συνθέτης με τον πατέρα του ταξίδεψαν στην  πόλη Brescia όπου το έργο του Stabat Mater (RV 621) παίχτηκε στο πλαίσιο  θρησκευτικών εκδηλώσεων. Το έργο αυτό φαίνεται να έχει συντεθεί  βιαστικά: τα μέρη των εγχόρδων είναι απλά, τα μουσικά θέματα των 3  πρώτων κινήσεων επαναλαμβάνονται και στα υπόλοιπα 3 ενώ το λιμπρέτο δεν  είναι ολοκληρωμένο. Ωστόσο, το εν λόγω έργο θεωρείται από τα πρώτα  αριστουργήματά του.

Εξώφυλλο της πρώτης έδκοσης του έργου Juditha triumphans

Παρόλα τα συνεχή του ταξίδια από το 1718, το ορφανοτροφείο του  πλήρωνε 2 sequin (ιστορικό χρυσό νόμισμα της Βενετίας) για να γράφει 2  κονσέρτα το μήνα για την ορχήστρα και να κάνει πρόβες σε αυτή  τουλάχιστον 5 φορές ενώ αυτός ήταν στη Βενετία.

Στη Βενετία στις αρχές του 18ου αιώνα, η όπερα ήταν από τους πλέον  δημοφιλείς τρόπους διασκέδασης σε ό,τι αφορά τη μουσική (στην πόλη  υπήρχαν πολλά θέατρα που συναγωνίζονταν για την προτίμηση του κοινού)  γεγονός που αποδείχθηκε αρκετά προσοδοφόρα για το συνθέτη. Ξεκίνησε με  την όπερα σαν δευτερεύουσα ασχολία: η πρώτη του δουλειά Ottone in Villa  (RV 729) δεν πρωτοπαρουσιάστηκε στη Βενετία αλλά στο θέατρο Garzerie  στην πόλη Vicenza το 1723.  Το επόμενο έτος έγινε ιμπρεσάριος στο Teatro Sant’Angelo στη Βενετία  όπου και παρουσιάστηκε η όπερά του Orlando finto pazzo (RV 727). Καθώς  δεν άγγιζε τόσο τις προτιμήσεις του κοινού, μετά παό λίγες εβδομάδες  τερματίστηκε η παρουσίασή της και αντικαταστάθηκε από μια διαφορετικά  δουλειά που είχε παρουσιαστεί το προηγούμενο έτος. 

Το 1715 παρουσίασε την –πλέον χαμένη– όπερά του Nerone fatto Cesare  (RV 724) με μουσική από 7 διαφορετικούς συνθέτες εκ των οποίων εξείχε ο  Βιβάλντι. Η όπερα περιείχε 11 άριες και σημείωσε μεγάλη επιτυχία.  Αργότερα θέλοντας να συνθέσει μια όπερα μόνος του, έγραψε την Arsilda  regina di Ponto (RV 700, Arsilda η βασίλισσα του Πόντου) ή οποία ωστόσο  λογοκρίθηκε από τις τοπικές αρχές και απαγορεύτηκε καθώς αναφερόταν στον  έρωτα της πρωταγωνίστριας Arsilda με μια άλλη γυναίκα, τη Lisea, η  οποία ωστόσο προσποιούνταν ότι είναι άντρας. Το επόμενο έτος ο Βιβάλντι  ωστόσο, κατάφερε να άρει την απαγόρευση και η λογοκριμένη όπερα σημείωσε  αξιόλογη επιτυχία.

Την ίδια περίοδο το ορφανοτροφείο παρήγγειλε στο συνθέτη αρκετά έργα  θρησκευτικού χαρακτήρα. Τα πιο σημαντικά είναι 2 ορατόρια: το (πλέον  χαμένο) Moyses Deus Pharaonis (RV 643) και το Juditha triumphans (RV  644) στο οποίο εορτάζεται η νίκη της Επικράτειας της Βενετίας εναντίον  των Τούρκων και η ανακατάληψη της Κέρκυρας. Το τελευταίο αυτό έργο  συγκαταλέγεται μεταξύ των θρησκευτικών αριστουργημάτων του ενώ και τα 11  φωνητικά μέρη εκτελούνταν από κορίτσια του ορφανοτροφείου τα οποία  υποδύονταν και τους αντρικούς ρόλους. Αρκετές άριες περιλαμβάνουν σόλο  μέρη για όργανα (όπως φλογέρες, όμποε, κλαρινέτα, βιόλες d’amore και  μαντολίνα) τα οποία καταδείκνυαν το εύρος του ταλέντου των κοριτσιών.

Επίσης το 1716, ο Βιβάλντι συνέθεσε και παρήγαγε άλλες 2 όπερες: την  L’incoronazione di Dario (RV 719, η στέψη του Dario) και την La  coνstanza trionfante degli amori e degli odi (RV 706). Η τελευταία  σημείωσε τέτοια επιτυχία ώστε 2 χρόνια να ξαναπαρουσιαστεί διασκευασμένη  και με τον τίτλο Artabano re dei Parti (RV 701 – πλέον χαμένη), ενώ  1732 παρουσιάστηκε και στην Πράγα. Τα επόμενα χρόνια, ο Βιβάλντι  συνέθεσε αρκετές όπερες που παρουσιάστηκαν σε όλη την Ιταλία.

Το προοδευτικό ύφος του στην όπερα δημιούργησε στον συνθέτη κάποια  προβλήματα με κάποιους συντηρητικούς μουσικούς όπως ο Benedetto Marcello  (ειρηνοδίκης και ερασιτέχνης μουσικός) που έγραψε ένα φυλλάδιο  κατηγορώντας δημόσια το συνθέτη και το έργο του. Το εν λόγω φυλλάδιο (με  τίτλο Il teatro alla moda) παρόλο που δεν κατονομάζει ρητά τον Βιβάλντι  περιέχει έμμεσες αναφορές σε αυτόν: στο εξώφυλο βρίσκεται ζωγραφιά  εικονίζοντας μια βάρκα (ονόματι Sant’ Angelo) που στα αριστερά της  υπάρχει ένα αγγελάκι φορώντας ιερατικό καπέλο και παίζοντας το βιολί. Η  οικογένεια Marcello διεκδικούσε την κυριότητα του θεάτρου Sant’ Angelo  (του οποίου ιμπρεσάριος διετέλεσε και ο συνθέτης) και είχε μακροχρόνιες  δικαστικές διαμάχες με τη διοίκηση του θεάτρου για την ιδιοκτησία του  δίχως επιτυχία όμως. Η λεζάντα που συνοδεύει τη ζωγραφιά από κάτω  επισημαίνει ανύπαρκτα ονόματα προσώπων και τοποθεσιών όπως το ALDIVIVA,  που αποτελεί ωστόσο αναγραμματισμό του ονόματος Α. Vivaldi.

Σε μια επιστολή προς τον χορηγό του Marchese Bentivoglio, ο Βιβάλντι  αναφέρεται στις 94 όπερές του. Σήμερα ωστόσο, έχουν αποκαλυφθεί περίπου  50 ενώ απουσιάζουν αναφορές σχετικές με την ύπαρξη των υπόλοιπων. Ο  συνθέτης ίσως υπερέβαλλε αλλά παρόλα αυτά είναι αρκετά πιθανό να είχε  όντως γράψει 94 όπερες.[24]  Παρόλο που συνέθεσε αρκετές όπερες, δεν έφτασε ποτέ στο επίπεδο άλλων  μεγάλων συνθετών όπως ο Alessandro Scarlatti, o Leonardo Leo ή ο  Baldassare Galuppi, γεγονός που αποδεικνύεται από το ότι δεν ήταν ικανός  να «κρατήσει» μια παραγωγή σε κάποιο μεγάλο θέατρο επί μακρόν. 

Οι δημοφιλέστερες όπερές του La constanza trionfante και Farnace γνώρισαν 6 αναβιώσεις έκαστη.
Γελοιογραφία από τον P.L.Ghezzi, Rome (1723)

Το 1717 ή το 1718 προσφέρθηκε στο Βιβάλντι η θέση του Maestro di  Capella στην αυλή του κυβερνήτη της Μάντουα πρίγκηπα Philip of  Hesse–Darmstadt.[26]  Έζησε εκεί για για 3 έτη και παρήγαγε αρκετές όπερες μεταξύ των οποίων  και η Tito Manlio (RV 738). Το 1721 ήταν στο Μιλάνο όπου και πασουσίασε  το ποιμενικό του δράμα La Silvia (RV 734) από το οποίο σήμερα σώζονται 9  άριες. Επισκέφθηκε το Μιλάνο ξανά τον επόμενο χρόνο με το πλέον χαμένο  ορατόριο L’adorazione delli tre re magi al bambino Gesù (RV 645). Το  1722 μετοίκησε στη Ρώμη όπου και εισήγαγε το νέο του ύφος στις όπερες,  ενώ ο νέος πάπας Βενέδικτος XIII τον προσκάλεσε να δώσει παράσταση  ενώπιόν του. Το 1725 επέστρεψε στη Βενετία όπου και συνέθεσε 4 όπερες το  ίδιο έτος.

Αυτή την περίοδο ήταν που συνέθεσε και τις 4 εποχές, 4 κονσέρτα  δηλαδή όπου «σκιαγράφονται» σκηνές για κάθε μια εποχή. Τρία από τα 4  κονσέρτα αποτελούν πρότυπης σύλληψης ενώ το πρώτο η «Άνοιξη» δανείστηκε  πρότυπα από την εισαγωγή της πρώτης πράξης της σύγχρονης όπερας Il  Giustino. Έμπνευση για τη σύνθεση των κονσέρτων αποτέλεσε πιθανώς η  εξοχή που περιέβαλε τη Μάντουα. Τα εν λόγω κονσέρτα αποτέλεσαν  επανάσταση στο τρόπο της μουσικής σύλληψης: σε αυτά ο Βιβάλντι  παρουσιάζει ρυάκια, πουλιά που κελαηδούν (διαφορετικών ειδών, καθένα από  τα οποία χαρακτηρίζεται ειδικά), σκύλους που γαβγίζουν, κουνούπια που  βομβίζουν, ποιμενικούς σκύλους που αλυχτούν, καταιγίδες, πιωμένους  χορευτές, ήσυχες νύχτες, γιορτές κυνηγιού (παρουσιαζόμενες τόσο από την  πλευρά των κυνηγών όσο και από τη μεριά των θυμάτων), παγωμένα τοπία,  παιδιά που κάνουν πατινάζ και ζεστές χειμερινές φωτιές. Κάθε κονσέρτο  σχετίζεται με ένα σονέτο, πιθανώς από τον Βιβάλντι, το οποίο περιγράφει  τις σκηνές που σκιαγραφεί η μουσική. Εκδόθηκαν το 1725 στο Amsterdam από  τον Le Cène, ως τα πρώτα 4 σε μια συλλογή με 12 κονσέρτα και με όνομα  Il cimento dell’armonia e dell’inventione (Opus 8).

Κατά τη διάρκεια της περιόδου στη Μάντουα, ο συνθέτης συνδέθηκε με  μια νέα και πολλά υποσχόμενη τραγουδίστρια ονόματι Anna Tessieri Giro  που επρόκειτο να γίνει μαθήτρια, προστατευόμενη και αγαπημένη του  πριμαντόνα.[27]  Η Άννα μαζί με την μεγαλύτερη ετεροθαλή αδερφή της Paolina εντάχθηκαν  στην ακολουθία του Βιβάλντι και συστηματικά των συνόδευαν στα ταξίδια  του. Υπάρχουν αμφιβολίες σχετικά με τη φύση της σχέσης μεταξύ του  συνθέτη και της Άννας, δίχως ωστόσο να υπάρχουν αποδείξεις για τίποτε  περισσότερο από καθαρά φιλική και επαγγελματική σχέση. Ο ίδιος επιπλέον,  διαψεύδει κατηγορηματικά την ύπαρξη οποιουδήποτε «ρομαντισμού» στη  σχέση του με την Άννα σε επιστολή του που χρονολογείται 16 Νοεμβρίου  1737 προς τον χορηγό του Bentivoglio.

Ύστερη ζωή και θάνατος 

Στην ακμή της καριέρας του, ο Βιβάλντι έλαβε τιμές από Ευρωπαίους  ευγενείς και βασιλικούς. Η γαμήλια καντάτα Gloria e Imeneo (RV 687)  γράφτηκε για το γάμο του Louis XV. Το Opus 9 του La Cetra, ήταν  αφιερωμένο στον αυτοκράτορα Charles VI. Το 1728, ο συνθέτης συνάντησε  τον αυτοκράτορα σε μια επίσκεψή του στην Τεργέστη όπου πήγε για να δει  την κατασκευή ενός νέου λιμανιού. Ο Charles θαύμαζε τόσο τη μουσική του  Βιβάλντι ώστε λέγεται ότι κατά τη συνάντησή τους μίλησε μαζί του  περισσότερο απ’ όσο είχε μιλήσει με τους υπουργούς του τα τελευταία 2  χρόνια! Ο αυτοκράτορας έδωσε στο συνθέτη τον τίτλο του ιππότη, ένα χρυσό  μετάλλιο και μια πρόσκληση να τον επισκεφθεί στη Βιέννη. Ο Βιβάλντι από  την άλλη έδωσε στον αυτοκράτορα ένα χειρόγραφο αντίγραφο της La Cetra,  ένα σύνολο κονσέρτων εντελώς διαφορετικών από εκείνο που είχε εκδοθεί ως  Opus 9. Πιθανώς η έκδοση είχε ακυρωθεί και ο Βιβάλντι αναγκάστηκε να  συλλέξει μια «βελτιωμένη» έκδοση για τον αυτοκράτορα.

Ο Βιβάλντι συνοδευόμενος από τον πατέρα του, ταξίδεψε στη Βιέννη και  την Πράγα το 1730 όπου και παρουσιάστηκε η όπερά του Farnace (RV 711).[29]  Κάποιες από τις ύστερες όπερές του δημιουργήθηκαν σε συνεργασία με 2  από τους κυριότερους ιταλούς λιμπρετίστες της εποχής. Οι όπερες  L’Olimpiade και Catone in Utica γράφτηκαν (λιμπρέτο) από τον Pietro  Metastasio τον κυριότερο εκπρόσωπο του Αρκαδικού κινήματος και ποιητή  της βιενέζικης αυλής. Η La Griselda ξαναγράφτηκε από τον νεαρό Carlo  Goldoni με βάση ένα παλιότερο λιμπρέτο του Apostolo Zeno.

Όπως αρκετοί συνθέτες της εποχής, έτσι και ο Βιβάλντι πέρασε τα  τελευταία του χρόνια με πολλές οικονομικές δυσκολίες. Οι συνθέσεις του  δεν τύγχαναν της ίδιας εκτίμησης όπως κάποτε στη Βενετία˙ τα  μεταβαλλόμενα μουσικά γούστα του κοινού γρήγορα κατέστησαν τις συνθέσεις  του εκτός εποχής. Ο συνθέτης έτσι αναγκάστηκε να πουλήσει μεγάλο αριθμό  των χειρογράφων του σε εξευτελιστικές τιμές προκειμένου να  χρηματοδοτήσει το ταξίδι του στη Βιέννη.[30]  Οι λόγοι για την αναχώρησή του είναι ασαφείς αλλά διαφαίνεται ότι μετά  τη συνάντησή του με τον αυτοκράτορα Charles VI, ήλπιζε στην ανάληψη της  θέσης του συνθέτη στην αυτοκρατορική αυλή. ταξιδεύοντας προς τη Βιέννη  φέρεται να έκανε μια στάση στο Graz προκειμένου να επισκεφθεί την Anna  Giro.[31]

Φαίνεται επίσης ότι ο Βιβάλντι πήγε στη Βιέννη για να παρουσιάσει  όπερες αν κρίνουμε από το γεγονός ότι η κατοικία του βρισκόταν δίπλα στο  Kärntnertortheater. Σύντομα μετά την άφιξή του στη Βιέννη, ο  αυτοκράτορας πέθανε και για κακή του τύχη, ο συνθέτης έμεινε δίχως  βασιλική προστασία και σταθερή πηγή εισοδήματος. Ο Βιβάλντι πέθανε  πένητας [32][33] λίγο μετά τον αυτοκράτορα, τη νύχτα μεταξύ 27 και 28 Ιουλίου το 1741 σε ηλικία 63 ετών, [34]  εξαιτίας «εσωτερικής λοίμωξης» σε ένα σπίτι ιδιοκτησία μιας χήρας ενός  βιεννέζου κατασκευαστή σελών για άλογα. Την 28 του Ιούλη τάφηκε σε έναν  απλό τάφο στο νεκροταφείο του νοσοκομείου της Βιέννης. Η κηδεία του  συνθέτη έλαβε χώρα στον καθεδρικό ναό του Αγίου Στέφανου όπου ο νεαρός  Joseph Haydn συμμετείχε στην παιδική χορωδία του ναού.

Τάφηκε δίπλα από την Karlskirche, σε μια περιοχή που πλέον εδράζεται  το Πολυτεχνείο (Technical Institute). Το σπίτι όπου ζούσε ο συνθέτης στη  Βιέννη κατεδαφίστηκε ενώ τώρα η περιοχή εν μέρει καταλαμβάνεται από το  ξενοδοχείο Sacher. Αναμνηστικές πλάκες έχουν τοποθετηθεί και στις δύο  τοποθεσίες όπως επίσης και ένα «αστέρι» Βιβάλντι στο βιεννέζικο  Musikmeile και ένα μνημείο στην Rooseveltplatz.

Μόνο 3 πορτρέτα του Βιβάλντι είναι γνωστά στις μέρες μας: ένα  χαρακτικό, μια ελαιογραφία και ένα σχέδιο με μελάνι. Το χαρακτικό  φιλοτεχνησε ο Francois Morellon Le Cave το 1725 και απεικονίζει τον  Βιβάλντι κρατώντας ένα φύλλο μουσικής. Το σχέδιο με μελάνι απεικονίζει  μόνο το κεφάλι και τους ώμους του συνθέτη σε προφίλ και φλοτεχνήθηκε το  1723 από τον Ghezzi. Τέλος, η ελαιογραφία που ανευρίσκεται στο Liceo  Musicale της Μπολόνια μας παρέχει πιθανότατα την πιο ακριβή απεικόνιση  του συνθέτη καθώς επισημαίνει τα κόκκινα μαλλιά του κάτω από την ξανθιά  του περούκα.

Ύφος και επιρροές 

Η μουσική του Βιβάλντι ήταν καινοτόμος στην εποχή της. Έκανε πιο  ζωηρή την επίσημη και ρυθμική μορφή του κονσέρτου, στο οποίο εστίασε σε  αρμονικές αντιθέσεις και καινοτόμες μελωδίες και μουσικά θέματα˙ αρκετές  από τις συνθέσεις του είναι φανταχτερές, σχεδόν παιχνιδιάρικες και  διαχυτικές.

Ο Johann Sebastian Bach επηρεάστηκε βαθύτατα από τα κονσέρτα και τις  άριες του Βιβάλντι γεγονός που αντανακλά στις καντάτες, στα Πάθη κατά  Ιωάννη (BWV 245) και στα Πάθη κατά Ματθαίο (BWV 244). Ο Bach μετέγραψε  έξι κονσέρτα του Βιβάλντι για σόλο πληκτροφόρο όργανο, τρία για τσέμπαλο  και ένα για 4 τσέμπαλα, έγχορδα και συνοδεύον μπάσο (basso continuo,  BWV 1065) βασισμένα στο κονσέρτο για 4 βιολιά, 2 βιόλες, τσέλο και  συνοδεύον μπάσο (RV 580).

Υστεροφημία 

Κατά τη διάρκεια της ζωής του ο Βιβάλντι έγινε ευρέως γνωστός και σε  άλλες χώρες πλην –της Ιταλίας– όπως η Γαλλία όπου οι τάσεις για τη  μουσική υπαγορεύονταν από τη μόδα σε βαθμό μεγαλύτερο από ότι σε  οποιαδήποτε άλλη χώρα. Η δημοτικότητά του άρχισε ωστόσο να φθίνει: μετά  την περίοδο του Μπαρόκ, τα κονσέρτα του που είχαν ήδη εκδοθεί άρχισαν να  ξεχνιούνται και να αγνοούνται από το κοινό σε μεγάλο βαθμό ακόμα και  μετά την αναζωπύρωση των έργων του Bach που επιχείρησε ο Felix  Mendelssohn. Ακόμη και οι «4 εποχές» – η πιο διάσημη δουλειά του  συνθέτη, ήταν άγνωστη στο ευρύ κοινό.

Στις αρχές του 20ου αιώνα, ένα κονσέρτο του Fritz Kreisler, σε ύφος  παρόμοιο με του Βιβάλντι (σε τέτοιο βαθμό που θεωρήθηκε για κονσέρτο του  Βιβάλντι), αναβίωσε το ενδιαφέρον του κοινού για το συνθέτη και  συνετέλεσε στην αποκατάσταση της υπόληψής του. Το ίδιο επίσης,  κινητοποίησε τον Γάλλο ακαδημαϊκό Marc Pincherle να ξεκινήσει μια μελέτη  στο έργο του συνθέτη. Αρκετά χειρόγραφά του ήρθαν στο φως και περιήλθαν  στην κυριότητα της Βιβλιοθήκης του Εθνικού Πανεπιστημίου του Τορίνου με  τις γενναιόδωρες (εις μνήμην των υιών τους) χορηγίες των Τορινέζων  επιχειρηματιών Roberto Foa και Filippo Giordano. Αυτό οδήγησε σε  αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος του κόσμου σε ό,τι αφορά τον Βιβάλντι.  Ειδικότερα, μεταξύ άλλων ενδιαφέρθηκαν και οι Mario Rinaldi, Alfredo  Casella, Ezra Pound, Olga Rudge, Desmond Chute, Arturo Toscanini, Arnold  Schering και Louis Kaufman, αρκετοί από τους οποίους συνετέλεσαν στην  αναβίωση του Βιβάλντι στις αίθουσες συναυλιών στον 20ο αιώνα.

Το 1926 σε ένα μοναστήρι στο Piemont, ερευνητές ανακάλυψαν 14  συλλογές με έργα του Βιβάλντι που θεωρούνταν χαμένα κατά τη διάρκεια των  Ναπολεόντειων πολέμων. Κάποιοι τόμοι ωστόσο έλλειπαν, γεγονός που ώθησε  σε έρευνες στις συλλογές απογόνων του Μεγάλου Δούκα Durazzo ο οποίος  και απέκτησε το σύμπλεγμα του μοναστηριού τον 18ο αιώνα. Οι τόμοι  περιείχαν 300 κονσέρτα, 19 όπερες και πάνω από 100 έργα για φωνητικά και  ορχηστρικά σύνολα.[36]

Η «ανάσταση» των ανέκδοτων έργων του Βιβάλντι κατά τη διάρκεια του  20ου αιώνα είναι αποτέλεσμα κατά κυριο λόγο των προσπαθειών του Alfredo  Casella οποίος το 1939 οργάνωσε την ιστορική πλέον Εβδομάδα Βιβάλντι  όπου και παρουσιάστηκαν τα έργα Gloria (RV 589) και L’ Olimpiade . Από  τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά, τα έργα του συνθέτη γνώρισαν μεγάλη  επιτυχία. Το 1947 ο βενετσιάνος έμπορος Antonio Fanna ίδρυσε το  Instituto Italiano Antonio Vivaldi, με καλλιτεχνικό διευθυντή τον Gian  Francesco Malipiero και κύριο στόχο την παραγωγή νέων εκδόσεων των έργων  του συνθέτη και γενικότερα την προώθηση της μουσικής του. Η φήμη του  Βιβάλντι εξαπλώθηκε περισσότερο με διάφορες ιστορικές (πλέον)  παρουσιάσεις του έργου του. Σήμερα και σε αντίθεση με αρκετούς  σύγχρονούς του συνθέτες των οποίων τα έργα δεν ακούγονται παρά μόνο σε  ακαδημαϊκές εκδηλώσεις ή εκδηλώσεις ειδικού ενδιαφέροντος, η μουσική του  τυγχάνει ευρείας αποδοχής.

Πρόσφατες ανακαλύψεις έργων του συνθέτη αποτελούν δύο ψαλμοί των  έργων Nisi Dominus (RV 807, σε οκτώ κινήσεις) και Dixit Dominus (RV 807,  σε έντεκα κινήσεις) που ανακαλύφθηκαν το 2003 και το 2005 αντίστοιχα  από τον Αυστριακό ειδικό Janice Stockigt. Ο μελετητής του συνθέτη  Michael Talbot αναφέρεται στο RV 803 ως «αδιαμφισβήτητα το καλύτερο μη  οπερατικό έργο του συνθέτη που ήρθε στο φως μετά ... τη δεκαετία του  1920».[37]  Η χαμένη όπερα του Βιβάλντι Agrippo (RV 697) ξανα-ανακαλύφθηκε το 2006  από τον μαέστρο και τσεμπαλίστα Ondřej Macek, του οποίου η ορχήστρα  παρουσίασε το έργο στο Κάστρο της Πράγας στις 3 Μαΐου του 2008 για πρώτη  φορά μετά το 1730.
Επιπλέον, μια κινηματογραφική ιταλο-γαλλική συμπαραγωγή ονόματι  Vivaldi, a Prince in Venice, με σκηνοθέτη τον Jean-Loui Guillermou και  πρωταγωνιστή τον Stefano Dionisi στο ρόλο του Βιβάλντι και τον Michel  Serrault στο ρόλο του επισκόπου της Βενετίας, ολοκληρώθηκε το 2005. 

Antonio Vivaldi - Um Príncipe em Veneza - Filme
Completo 

http://www.youtube.com/watch?v=lLNB63CkISM
στην ιταλική γλώσσα   
Επίσης το 2005 το ABC Radio International παρήγαγε μια ραδιοφωνική  παράσταση ονόματι «The Angel and the Red Priest» σχετική με τον  Βιβάλντι. Την παράσταση έγραψε ο Sean Riley, και αργότερα  μετασχηματίστηκε κατάλληλα για σκηνική παρουσίαση η οποία και  πραγματοποιήθηκε Adelaide Festival of Arts (Φεστιβάλ Τέχνης Αδελαΐδας).[38]

Τέλος, οι μουσικές των Βιβάλντι, Mozart, Tchaikovsky και Corelli  συμπεριαλμβάνονται από των Alfred Tomatis στις θεωρίες του περί  επιδράσεων της μουσικής στην ανθρώπινη συμπεριφορά και χρησιμοποιούνται  στη μουσικοθεραπεία.

Συνοπτική εργογραφία 

Κάθε έργο του Βιβάλντι επισημαίνεται από τον αριθμό RV (π.χ. RV 697),  ο οποίος αντιστοιχεί σε μια θέση του καταλόγου Ryom (Ryom-Verzeichnis) ή  αλλιώς Rèpertoire des oeuvres d’Antonio Vivaldi, ενός καταλόγου που  κατάρτισε στον 20ο αιώνα ο μουσικολόγος Peter Ryom.

Το έργο του Le quattro stagioni (οι 4 εποχές) του 1723 είναι  αναμφίβολα το πλέον δημοφιλές του. Αποτελεί (όπως προαναφέρθηκε) μέρος  του έργου Il cimento dell’armonia e dell’inventione («Πάλη» μεταξύ της  αρμονίας και της καινοτομίας) και «σκιαγραφεί» σκηνές και «συναισθήματα»  από κάθε μία από τις 4 εποχές. Έχει γραφεί ότι αυτό το έργο αποτελεί  ένα εξαιρετικό δείγμα «περιγραφικής» μουσικής πριν τον 19ο αιώνα.[39]

Ο Βιβάλντι έγραψε πάνω από 500 άλλα κονσέρτα. Περί τα 350 αφορούν  ορχήστρα εγχόρδων και σόλο όργανα εκ των οποίων τα 230 αφορούν (ως σόλο  όργανα) κονσέρτα για φαγκότο, τσέλο, όμποε, φλάουτο, viola d’amore,  φλογέρα, λαούτο και μαντολίνο. Περί τα 40 αφορούν 2 σόλο όργανα και  ορχήστρα εγχόρδων, ενώ περί τα 30 αφορούν 3 ή και περισσότερα όργανα και  ορχήστρα εγχόρδων.

Εκτός από 46 όπερες, ο Βιβάλντι επίσης συνέθεσε σε μεγάλη κλίμακα και  θρησκευτική χορωδιακή μουσική. Άλλα έργα του αφορούν συμφωνίες, περίπου  90 σονάτες και μουσική δωματίου.

Κάποιες σονάτες για φλάουτο τέλος, όπως η Il Pastor Fido που είχαν  αποδοθεί εσφαλμένα στον Βιβάλντι, ανακαλύφθηκε ότι ο πραγματικός τους  συνθέτης ήταν ο Nicolas Chédeville.

ΒΙΚΙ

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BD%CF%84%CF%8C%CE%BD%CE%B9%CE%BF_%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%AC%CE%BB%CE%BD%CF%84%CE%B9

Επιλογή έργων

από μέλη της ομάδας 

"Ακούτε
Κλασική Μουσική; Εγώ ακούω."

*Paris Karkaloutsos

Vivaldi Cello Sonata No.3 in A minor, RV43

http://www.youtube.com/watch?v=Yd8Be3zZ2bE&feature=share
*Magda Riga
Antonio Vivaldi: Sonata for oboe & b.c. in C minor (RV 53)
http://www.youtube.com/watch?v=AneG3nDGSgM

*Themis Taflanidis

Concerto for Lute in D major - Vivaldi - John Williams

RV 93

http://youtu.be/HngtLWLkMs8

Mina Dakou

Vivaldi - Concerto for Strings in C Minor RV120

http://www.youtube.com/watch?v=yUUhGCR_lNU
*Αλέξανδρος Αλεξίου
Vivaldi - Violin Concerto in G Major RV310
http://www.youtube.com/watch?v=J6b7WH9Le-E
Performed by Tafelmusik
Featuring Elizabeth Wallfisch, violin
Conducted by Jeanne Lamon

*Magda Riga

Vivaldi-Cello Concerto in G-Major, RV 415

https://www.facebook.com/photo.php?v=187604661285116

*Yolanda Salapata

A. Vivaldi: Il Gardellino, Op. 10 n. 3 - Concerto for flute, strings & b.c. in D major (RV 428)

http://www.youtube.com/watch?v=vYrvOQiCx4I&feature=share

*Christina Norris

A. Vivaldi: RV 431a / Il Gran Mogol - Concerto for flute, strings & b.c. in D minor / La Serenissima

http://youtu.be/q0qM42nJoQQ

Αξιοσημείωτο είναι πως το έργο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά τον περασμένο Ιανουάριο καθώς μέχρι τότε η παρτιτούρα ήταν χαμένη σε χιλιάδες έγγραφα των Κρατικών Αρχείων της Σκωτίας.
*Nic Daskalogiannis
Vivaldi - Concerto for Two Violins in A Minor RV522
http://www.youtube.com/watch?v=7E-RTI-H2oI&feature=youtu.be
Performed by Tafelmusik
Featuring Jeanne Lamon and Genevieve Gilardeau, violins
Conducted by Jeanne Lamon

*Ioannis Ntagkas

Vivaldi - Concerto for 4 Violins in D Major RV549

http://www.youtube.com/watch?v=kL2kfeNT9EY

*Tanja Pavlovic

Vivaldi Concerto 'dedicato a Sua Altezza Reale di Sassonia' in G minor, RV576

http://www.youtube.com/watch?v=m4ju0i3-S7I&feature=share

*Christina Norris

Four Seasons ~ Vivaldi

http://www.youtube.com/watch?v=GRxofEmo3HA&feature=related

*Tanja Pavlovic

Antonio Vivaldi - The Four Seasons (Full)

http://youtu.be/nbpAFzyrx5o...