ΠΙΝΔΑΡΟΣ

Επιμέλεια: De Profundis Ya
31/10/2013


ΣΤΟΝ ΜΙΔΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΚΡΑΓΑΝΤΑ, ΝΙΚΗΤΗ ΣΕ ΑΓΩΝΑ ΑΥΛΗΤΩΝ

Επικαλούμαι εσένα, που αγαπάς τις εορτές,
ω πλέον ωραία πόλη, της Περσεφόνης έδρα,
που είσαι κτισμένη σ ένα λόφο
εκεί στις όχθες του Ακράγαντος.
Ιδού τι σου ζητώ: Ας είσαι πάντα
στο πλευρό των θνητών και των θεών
και ας δεχθείς, πρόσχαρη, τον χορό αυτών των νέων,
που τιμούν και δοξολογούν τον Μίδα,
νικητή στους Πυθικούς αγώνες.
Δέξου πρόσχαρη αυτόν που πρώτος ήρθε στην Ελλάδα
νικητής στην τέχνη αυτή που εφεύρε
η Αθηνά, διαπλέκοντας και συνυφαίνοντας τους θρήνους
των άγριων Γοργόνων.

2
Άκουσε η θεά αυτό το θρήνο,
που εξέπεμπε το στόμα των παρθένων,
εμπλεο από την βαθειά οδύνη,
καθώς και των φιδιών τους συριγμούς.
Ο Περσέας τη μια από τις τρείς Γοργόνες αδελφές
θα την φέρει στην πατρίδα του τη Σέριφο,
συμφορά για την νησίδα, συμφορά για το λαό της.
Της Δανάης ο γιός, εβύθισε του Φόρκου
τη γενεά στο σκότος και πρόσφερε στον Πολυδέκτη
ως δώρο, το τρομερό της Μέδουσας κεφάλι.
Τιμωρία και ποινή του Πολυδέκτη,
που θέλησε γυναίκα του και δούλη τη Δανάη.

3. 
Χρυσής βροχής ήταν ο Περσέας τέκνο.
Αφού όμως η θεά τον έσωσε από τον κίνδυνο,
θα κατασκευάσει η παρθένος τον αυλό,
όργανο πλούσιο σε φωνές και τόνους μουσικούς.
Ήθελε με τούτο το όργανο να μιμηθεί το θρήνο,
που αναδύονταν από τα τρομαλέα
της Ευρυάλης χείλη.
Τον απέδωσε και ευθύς θα το προσφέρει
το όργανο τούτο στους θνητούς.
Και ως όνομα του δίδει:
«Ο Πολυκέφαλος Σκοπός».
Είναι ο σκοπός που αναπτερώνει τις ψυχές,
όταν πρόκειται να κατεβούν στο στίβο.

4.
Και ο μουσικός αυτός σκοπός κυλάει
ανάμεσα από καλάμια – επιστρωμένα με χαλκό -
καλάμια που φυτρώνουν στην ωραία πόλη
των Χαρίτων, όπου του Κηφισσού η Νύμφη
το τέμενός της έχει
και είναι των χορευτών η έδρα.
Αν ευτυχία υπάρχει σ αυτόν εδώ τον κόσμο,
αυτή ποτέ δεν έρχεται δίχως κάματο και μόχθους.
Ένας θεός μπορεί και σήμερα ως την κορφή
να σ ανεβάσει, ωστόσο είναι αναπόφευκτη η Μοίρα.
Θάρθει ίσως μια μέρα, χωρίς κανείς να το προσμένει,
που θα γίνει αυτό, όσο και ανέλπιστο και νάναι.
Ίσως δώσει το ένα, ίσως αύριο να δώσει και το άλλο.

Πίνδαρου Επίνικοι, Ιδεοθέατρον
Μετάφραση Βασ. Ι. Λαζανα

Ο αυλητής Μίδας νίκησε 2 φορές στους Πυθικούς αγώνες των Δελφών. Ο Πίνδαρος αφού αναφερθεί στο νικητή και στην πατρίδα του, μετά κάνει αναφορά στο μύθο για την εφεύρεση του αυλού, που σχετίζεται με το μύθο του Περσέα, ο οποίος πήγε στη χώρα όπου κατοικούσαν οι τρεις γοργόνες, η Σθενώ, η Ευρυάλη και η Μέδουσα. Ο Περσέας έκοψε το κεφάλι της Μέδουσας και επιστρέφοντας στη Σέριφο, το πρόσφερε σα δώρο στον βασιλιά Πολυδέκτη. Ο Πολυδέκτης απολιθώθηκε λόγω πληρώνοντας έτσι για το αμάρτημά του, επειδή επεδίωκε τον έρωτα της μητέρας του Περσέα, Δανάης. Οι δύο γοργόνες που απέμειναν θρήνησαν γοερά την αδερφή τους. Η θεά Αθηνά που είχε πάει να βοηθήσει τον Περσέα, ακούγοντας τους θρήνους, σκέφτηκε να κατασκευάσει ένα μουσικό όργανο από χαλκό και καλάμια, που θα είχε τη δυνατότητα να μιμηθεί τους ήχους που έβγαζαν οι θρηνούσες Γοργόνες. Αυτό το όργανο είναι ο αυλός, ο «πολυκέφαλος» επειδή μιμείται όλα τα είδη αυτών των ήχων. Αυτό το όργανο ενθαρρύνει και αναπτερώνει τους αγωνιστές στους μουσικούς αγώνες.

***

Ρωμαϊκό αντίγραφο προτομής του ΠΙΝΔΑΡΟΥ από ελληνικό του 5ου αι. π.Κ.Χ.

Capitoline Museums, Palazzo Nuovo, first floor, Hall of the Philosophers

Επιμέλεια: De Profundis Ya

5/12/2014

Ω φόρμιγγα χρυσή, του Απόλλωνα
και των Μουσών με τις μενεξελιές πλεξούδες
κτήμα κοινό και ταιριαστό,
σε σένα των χορωδών το βήμα υπακούει,
σαν η λαμπρή γιορτή αρχίζει·
τα σήματά σου οι αοιδοί ακολουθούνε,
όταν τα προοίμια, με των χορδών σου τον παλμό, ανακρούεις,
που του χορού δηλώνουν την αρχή.
Εσύ και την ανέσπερη φωτιά στου κεραυνού τη λόγχη σβήνεις.
Πάνω στο σκήπτρο του Διός
κοιμάται ο αετός, των πουλιών ο αρχηγός,
αφήνοντας χαλαρές δεξιά ζερβά να πέφτουν
τις γοργές του φτερούγες·

γλυκά τα βλέφαρά του κλείνει,
γιατί νεφέλη μελανή στο αγκυλωτό κεφάλι γύρω έχεις απλώσει
και κοιμισμένος τη λυγερή του ράχη ανασηκώνει
από τις συγχορδίες σου μαγεμένος.
Αλλά και ο βίαιος Άρης
του κονταριού του την τραχιά αιχμή στην άκρη αφήνει
και νιώθει την καρδιά του να γλυκαίνει από τον ύπνο·
οι μαγικοί σου ήχοι και το μυαλό των αθανάτων συνεπαίρνουν
χάρη στου τέκνου της Λητώς την τέχνη
και των βαθύκολπων Μουσών.

Μετάφραση Γιάννη Οικονομίδη, 2000, Πινδάρου “Επίνικοι”. τ. Α'. Πυθιόνικοι.
ΠΙΝΔΑΡΟΣ, 1ος Πυθιόνικος, "Στον Ιέρωνα τον Αιτναίο, νικητή σε αρματοδρομία", Απόσπασμα


Ο Πυθιόνικος ξεκινά με ένα αριστουργηματικό δοξαστικό στη μουσική. Επικαλείται την Φόρμιγγα, το μουσικό όργανο του Απόλλωνα και των Μουσών, που όταν παίζει, σβύνει ακόμη και την φλόγα των κεραυνών του νεφεληγερέτη Δία, κάνει ακόμη και τον πολεμόχαρο Άρη να αφεθεί στη γοητεία της και να ξεχάσει το δόρυ του.