ΑΣΤΡΙΝΙΔΗΣ, ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

«Η Άλωση της Πόλης», Θεόφιλος

Επιμέλεια:Elpida Nousa
29/5/2018





"ΑΛΩΣΗ της ΠΟΛΗΣ, από τη ΣΥΜΦΩΝΙΑ 1821", Ν.Αστρινίδης


Ο Νίκος Αστρινίδης ανήκει στο πάνθεον των κορυφαίων μουσικών δημιουργών μας. Υπήρξε σεμνός και μεγαλοφυής, ήπιος ως χαρακτήρας, χωρίς να τον απασχολεί η προβολή της μουσικής δημιουργίας του. Στερήθηκε μεν τιμές οι οποίες δικαιωματικώς του ανήκαν, κέρδισε όμως τη βαθύτατη εκτίμηση και σεβασμό του μουσικού χώρου, αφιερωμένος στην πρωτογενή χαρά της άδολης δημιουργίας.

Ο ίδιος πίστευε ακράδαντα ότι "ο συνθέτης πρέπει να γράφει αυτά που αισθάνεται. Πρέπει να βγάζει αυτό που νιώθει".

Η μουσική δημιουργία του περιλαμβάνει ορατόρια, συμφωνικά έργα, μουσική δωματίου, έργα για πιάνο, σκηνική μουσική και τραγούδια σε μια προσωπική γλώσσα μουσικής γραφής με κύριο χαρακτηριστικό τον αρμονικό πλούτο, που επιτυγχάνει με την υιοθέτηση ενός έντονου χρωματισμού ως μέσο εκφράσης και την προσφυγή σε διατονικές αρμονικές λύσεις. Του άρεσε η συμμετρία και η σταθερότητα και ελληνική μουσική παράδοση (δημώδης και βυζαντινό μέλος), που είναι μεν παρούσα αλλά όχι κυρίαρχη.


***

ΣΥΜΦΩΝΙΑ 1821, Μέρος 1ο: ΑΛΩΣΗ


Το 1971 εγραψε τη "Συμφωνία 1821" για μικτή χορωδία και ορχήστρα, έργο 39 έπειτα από παραγγελία του Δήμου Θεσσαλονίκης για τον εορτασμό των 150 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση.

Θεωρείται το πιο φιλόδοξο μέχρι σήμερα συμφωνικό έργο με θέμα την εθνική παλιγγενεσία, καλύπτει χρονολογικά την περίοδο από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης μέχρι το ξέσπασμα της Επανάστασης του 1821 και διαρθρώνεται σε τέσσερα μέρη:

I. Άλωση,

II. Σκλαβιά,

III. Κλεφτουριά, και

IV. Επανάσταση.

Τα κείμενα που χρησιμοποιούνται προέρχονται από δημοτικά τραγούδια, το "Θούριο" του Ρήγα, τον "Ύμνο εις την Ελευθερίαν" του Σολωμού, έναν "Ψαλμό" του Δαβίδ και το "Τροπάριον" της Αναστάσεως.


Στο 1ο Μέρος με τίτλο "ΑΛΩΣΗ" χρησιμοποιεί για ποιητικό κείμενο το δημοτικό "Της Αγιά- Σοφιάς":


"Σημαίνει ο Θιός, σημαίνει η γης, σημαίνουν τα επουράνια,

σημαίνει κ’ η Αγιά-Σοφιά, το μέγα μοναστήρι,

με τετρακόσια σήμαντρα κ’ εξήντα-δυό καμπάναις,

κάθε καμπάνα και παπάς, κάθε παπάς και διάκος..."κλπ


και τρεις στίχους από το δημοτικό της Δυτικής Μακεδονίας "Το πάρσιμο της Πόλης":


"Εσείς πουλιά μ’ πετούμενα σύρτε να πήτε στην Φραγκιά,

πέστε και στην Ελλάδα,

πήραν την Πόλην η Τουρκιά, το μέγα μοναστήρι"


Το μέρος αρχίζει με το θέμα από το δημοτικό "Το πάρσιμο της Πόλης", που το δίνουν τα βαθιά έγχορδα, και αποτελεί την βάση για την ανάπτυξη της μικρής συμφωνικής εισαγωγής που προλογίζει την είσοδο της χορωδίας.

Με τον στίχο "Ψάλλει ζερβά ο βασιλιάς, δεξιά ο πατριάρχης" εμφανίζεται το δεύτερο θέμα, που αναπτύσσεται σε παραλλαγη.

Ακολουθεί ένα φουγκάτο αλλέγκρο, που καταλήγει στο επιβλητικό αργό χορικό: "Σώπασε κυρά Δέσποινα"

Το δεύτερο ποιητικό κείμενο αυτού του μέρους: "Εσείς πουλιά μ’ πετούμενα" στηρίζεται στην δική του μουσική. Αρχικά η απόδοση γινεται μόνο από τις γυναικείες φωνές, ενώ οι αντρικές περιορίζονται σ’ έναν θρηνητικό λυγμό, που χρησιμεύει και για αρμονικό στήριγμα της μελωδίας.

Στον τρίτο στίχο η διαδικασία αναστρέφεται και η βασική ερμηνεία γινεται από τις αντρικές φωνές , ενώ οι γυναικείες έχουν παραλάβει τον θρηνητικό λυγμό.

Στο τέλος ολόκληρη η χορωδία ξανατραγουδά τον τελευταίο στίχο και καθώς ολοκληρώνεται το μέρος αυτό ξανακούγεται το θέμα της αρχής, αυτή την φορά από τα βαθύτερα πνευστά.


Το 1ο μερος, η "Άλωση", έχει -συμφωνα με τους αναλυτές- την βαθύτερη εσωτερικότητα απ’ όλα τα μερη του εργου. Ο θρήνος για το πάρσιμο της Πόλης, η νοσταλγία για κάτι μεγάλο που χάθηκε, κυριαρχεί απ’ την αρχή ως το τέλος αυτού του μέρους, που μολονότι κυλά χαμηλόφωνα σχεδόν (εκτός από κάποιες λιγόστιγμες εκρήξεις) δημιουργεί έντονη εντύπωση στον ακροατή. Σ’ αυτό βοηθά κι η υποβλητική απλότητα του πρώτου δημοτικού μουσικού θέματος, που η λιτότατη γραμμή του έχει έντονα λυρικό χαρακτήρα.

Επίσης και η μαστορική ανάπτυξη του θέματος αυτού, με τις παραλλαγές και τις αλλοιώσεις του, που καταφέρνουν να δίνεται τόσες φορές το θέμα χωρίς να γίνεται μονότονη η επανάληψή του, θέτει από την αρχή την σφραγίδα στο έργο.

Πηγές:
Mακεδονικό Ωδείο
Stanford University/NICOLAS ASTRINIDIS

tar.gr

Ηλίας Χρυσοχοΐδης: https://www.researchgate.net/publication/324843896_Nicolas_Astrinidis_Symphony_1821_Nikos_Astrinides_Symphonia_1821

Διευθύνει ο ίδιος ο συνθέτης

.