OLIVIER MESSIAEN - REVEIL DES OISEAUX

Ένα επιτοίχιο ταμπλώ με μια από τις πολλές εκδοχές "Πουλιών"

του ολλανδού εικαστικού Μάουριτς Έσερ,

Μουσείο Κεραμικής Leeuwarden.

Επιμέλεια: Elpida Nousa
10/12/2015



<<Olivier Messiaen:Reveil des oiseaux -Ξύπνημα των πουλιών>>

"Πού είναι τα πουλιά;
Ατσάραντοι και λιάροι κι' αητομάχια
συκοφάγοι και κατσουλιέρες και κοτσύφια
τσουτσουλιάνοι και τσαλαπετεινοί και τσόνοι
[...]
τετεντίτσες και τουρλουμπούκια και κίσσες
καλοκερήθρες και σηκονούρες και ασπροκόλια
ξυλοτρούπιδες και σπίγγοι και τρουποφράχτες
θεοπούλια και μυγούδια και σπίνοι;

Πού είναι ο κοκκινολαίμης; Πού είναι τα παπιά;
Κρινέλια και γερμάνια και ψαλίδες
ξυλόκοτες και μπάλιζες και σουγλοκόλια
γερατζούλια και ντελίδες και μαυρόπαπα
[...]
Πού είναι ο Μολοχτός κι' ο Πάπουζας;
οι φάσες και οι σπαθομύτες
τα κιρκινέζια κι' οι χαλκοκουρούνες;
Πού είναι ο μπούφος ο χουχουλόγιωργας κι' ο κούκος
ο νυχτοκόρακας ο γκιόνης κι' ο καράπαπας;

Πού είναι
τα ξεφτέρια τα γεράκια και οι αετοί;
Πού είναι ο Ντρένιος ο Καλογιάννης και ο Μπέτος;
Πού είναι οι Μαυροσκούφηδες;"

(Γιώργης Παυλόπουλος:"ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΠΟΥΛΙΑ;", Εκδ. Κέδρος)


*****


Olivier Messiaen

Γεννήθηκε στην Αβιβιόν σαν σήμερα 10 Δεκεμβρίου 1908 και εκτός από μεγάλος συνθέτης και οργανίστας, ήταν , όπως όλοι γνωρίζουμε, και ορνιθολόγος.
Από τους βασικούς υποστηρικτές του μουσικού κινήματος "Jeune France", που είχε στόχο την επαναφορά της πνευματικότητας της μουσικής και την πολιτιστική ανανέωση στη Γαλλία,ο Ολιβιέ Μεσιάν υπήρξε λάτρης της μουσικής των αρχαίων πολιτισμών(Ελλάδα, Ινδία, Ιαπωνία), στοιχεία των οποίων ενσωμάτωσε στα έργα του που ακολουθούν την πολυρρυθμία και ιδιαίτερα ρυθμικά σχήματα, τα λεγόμενα "παλίνδρομα", καθώς και πλήθος τονικοτήτων δικής του επινόησης, που ονόμαζε "τρόπους περιορισμένης μετατροπίας"
Η αγάπη του για τα πουλιά τον ώθησε σε λεπτομερή καταγραφή τιτιβισμάτων μεταγράφοντάς τα στη μουσική του.Τα έργα του έχουν χαρακτηριστεί ηχητικά ποιήματα και ο ίδιος ιμπρεσιονιστής ζωγράφος, που με τα πινέλα του απεικονίζει την ατμόσφαιρα της μουσικής του ιδέας χρησιμοποιώντας τους ήχους ως χρώματα(Οι απόψεις του πάνω στη σχέση Μουσικής-Χρώματος ταυτίζονται σε πολλά σημεία με κείνες του Βασίλι Καντίνσκι).
 
[Πηγές: http://www.oliviermessiaen.org/messiaen2index.htm]




To έργο του Μεσσιάν, "Reveil des oiseaux -Ξύπνημα των πουλιών", για πιάνο και ορχήστρα, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της γοητείας, που άσκησαν τα κελαηδίσματα στον Mεσσιάν. Είναι το πρώτο έργο αυτού του τύπου και για το συνθέτη, το κελάηδισμα ήταν ένας τρόπος να επιστρέψει στη φύση, για να ζωντανέψει τη μουσική του γλώσσα και να αποκαταστήσει σε αυτό μια ελευθερία που ένιωθε ότι είχε στερηθεί.

Το έργο δεν περιέχει μοτίβα ή ρυθμούς Ανατολής και δεν γίνεται χρήση των περίφημων "τρόπων περιορισμένης μεταφοράς ", όπως αναφεραμε παραπάνω.
Το έργο περιλαμβάνει τραγούδια του από τριάντα οκτώ είδη πουλιών γι'αυτο και το διάλεξα να το συνοδεύσω με το ποίημα του Γιώργη Παυλόπουλου και είναι αφιερωμένο στη μνήμη του ορνιθολόγου Jacques Delamain.

Πρωτοπαρουσιάστηκε το 1953 στο Μέλανα Δρυμό, στην πόλη Donaueschingen με τη δεύτερη γυναίκα του συνθέτη, Yvonne Loriod στο πιάνο, απ'όπου και η ηχογράφηση: