Ο δικός μας Αρης Χριστοφέλλης σε μεσαιωνικά και αναγεννησιακά τραγούδια.
Song 1: composer unknown
Song 2: composer Claudio Monteverdi "Sì dolce è il tormento" Sì dolce è il tormento che in seno mi sta Ch'io vivo contento per cruda beltà. Nel ciel di bellezza s'accreschi fierezza Et manchi pietà che sempre qual scoglio All'onda d'orgoglio mia fede sarà. La speme fallace rivolgami il piè Diletto né pace non scendano a me. E l'empia ch'adoro mi nieghi ristoro Di buona mercè: tra doglia infinita Tra speme tradita vivrà la mia fè. Se fiamma d'amore già mai non sentì Quel rigido core ch'il cor mi rapì. Se nega pietate la cruda beltate Che l'alma invaghì ben fia che dolente Pentita e languente sospirami un dì. Song 3: composer Girolamo Frescobaldi "Se l'aura spira" Se l'aura spira tutta vezzosa la fresca rosa ridente sta la siepe ombrosa di bei smeraldi d'estivi caldi timor non ha A balli, a balli, liete venite ninfe gradite, fior di beltà
Song 4: composer unknown William Shakespeare Othello act 5
Desdemona: "The willow song" The poor soul sat sighing by a sycamore tree Sing O the green willow With his hand in his bosom and his head upon his knee Oh willow, willow, willow, willow Oh willow, willow, willow, willow My garland shall be Sing O the green willow Willow, willow, willow I mean the green willow My garland shall be Song 5: composer "Robert Johnson" William Shakespeare "The Tempest" "Ariel's song" "Where the bee sucks" Where the bee sucks, there suck I In a cowslip's bell I lie There I couch when owls do cry On the bat's back I do fly After summer merrily Merrily, merrily shall I live now Under the blossom that hangs on the bough
Song 6: composer unknown William Shakespeare Hamlet
H Aγία Καικιλία έζησε στη Ρώμη γύρω στα 230 μ.Χ. και καταγόταν από οικογένεια ευγενών ειδωλολατρών. Είχε ορκιστεί να παραμείνει παρθένα, αλλά οι γονείς της ήθελαν να την παντρέψουν με τον Βαλεριανό, επίσης ειδωλολάτρη.Του είπε πως είχε δώσει όρκο αγνότητας στο Θεό μέσω ενός αγγέλου, που θα τον έβλεπε και κείνος αν βαπτιζόταν. Πράγματι ο βαπτισμένος πλέον Βαλεριανός γυρνώντας στο σπίτι βρήκε την Καικιλία να προσεύχεται μαζί με ένα ολοφώτεινο Άγιο Άγγελο! Οι δυο νέοι παντρεύτηκαν, όμως την περίοδο των διωγμών έγιναν αντιληπτοί, ως χριστιανοί. Φυλακίστηκαν και καταδικάστηκαν σε αποκεφαλισμό. Την ώρα του αποκεφαλισμού του Βαλεριανού άνοιξαν οι ουρανοί και εμφανίστηκε πλήθος Αγίων Αγγέλων!
Στην συνέχεια διετάχθη να δεθεί μαρμάρινη πλάκα στο στήθος της Καικιλίας για να πεθάνει από ασφυξία, όμως οι Ρωμαίοι δεν πέτυχαν το σκοπό τους.Η Καικιλία δεν έπαθε τίποτε. Έτσι, την έριξαν σε πυρακτωμένο λέβητα. Το μαρτύριο αυτό κράτησε τρεις ημέρες αλλά πάλι βγήκε σώα και αβλαβής. Έτσι, διέταξαν να την αποκεφαλίσουν. Δοξάζοντας τον Κύριο, παρέδωσε το πνεύμα της την 22 Νοεμβρίου του 230 επί Αυτοκράτορος Αλεξάνδρου Σεβήρου.
Θεωρείται προστάτις των τυφλών και της μουσικής, γι'αυτό συχνά απεικονίζεται να παίζει όργανο.
"From harmony, from heavenly harmony, This universal frame began. Through all the compass of the notes it ran, The diapason closing full in man",
...ψάλλει ο χορός στην καντάτα του Χαίντελ "Ωδή στη μέρα της Αγ.Καικιλίας" αφιερωμένη στην προστάτιδα των μουσικών.
Η θεωρία του Πυθαγόρα περί αρμονίας,σύμφωνα με την οποία η μουσική είναι η κεντρική δύναμη στη δημιουργία της Γης, έδωσε την έμπνευση στον άγγλο ποιητή J. Dryden,πάνω στο ποίημα του οποίου στηρίχτηκε η σύνθεση του Χαίντελ.
"Saint Cecilia, the patron of organists" - Vouet Simon,Blanton Museum
"Ωδή στην αγία Καικιλία", γράφει και ο Πέρσελ με τίτλο "Hail, Bright Cecilia ",ένα λαμπρό έργο για μεγάλη χορωδία, ορχήστρα, σολίστ και φωνητικό σύνολο.Αποτελείται από 13 μέρη και η σύνθεση ανοίγει με τη χορωδία να ψάλλει τον ύμνο σε ποίηση του αιδεσιμότατου Nicholas Brady,όπου αναφέρεται πως "η μουσική είναι απαραίτητη για τα γήινα,τα ουράνια και την αιώνια ευτυχία!!"
Επιλέγω να ακούσουμε το τελικό χορωδιακό με ύφος θριαμβευτικό. Ανοίγει με τυμπανοκρουσίες στη λέξη "Χαίρε!", σαν να προαναγγέλλουν την άφιξη της Αγίας Cecilia!!Συναισθήματα ευφροσυνης και ευδαιμονίας!
"Hail! Bright Cecilia, Hail to thee! Great Patroness of Us and Harmony! Who, whilst among the Choir above Thou dost thy former Skill improve, With Rapture of Delight dost see Thy Favourite Art Make up a Part Of infinite Felicity. Hail! Bright Cecilia, Hail to thee! Great Patroness of Us and Harmony!"
"Saint Cecilia and the Angel", Carlo Saraceni
Η Κρύπτη,όπου θάφτηκε η Αγία Καικιλία στις κατακόμβες του Αγίου Κάλλιστου στη Ρώμη. Το γλυπτό αριστούργημα είναι του Stefano Maderno, ο οποίος το σμίλευσε αμέσως μετά την ανακάλυψη της σαρκοφάγου της ιερομάρτυρος. Με τρία δάχτυλα να εκτείνονται
στο δεξί της χέρι και ένα με το αριστερό πιστοποιεί την Αγία Τριάδα.Ο γλύπτης
βεβαιώνει ότι ετσι βρέθηκε το σώμα της, όταν άνοιξε ο τάφος της, το 1599.
Στην Αγγλία θεωρείτο ανέκαθεν παράδοση να γράφονται ωδές και ύμνοι για τη μέρα της αγίας Καικιλίας.Βαθιά επιθυμία να συνθέσει έναν τέτοιο δοξαστικό ύμνο είχε και ο Μπρίττεν,όχι μόνο λόγω παράδοσης ,αλλά και γιατί είχε γεννηθεί την ημέρα της γιορτής της.Ετσι,το 1942 βασίζεται στο ποιητικό κείμενο του Auden : "Three Songs for St. Cecilia's Day" και συνθέτει ένα καταπληκτικό χορωδιακό. Ακούμε το πρώτο μέρος : "In a garden shady-Σ'ένα κήπο σκιερό"
In a garden shady this holy lady With reverent cadence and subtle psalm, Like a black swan as death came on Poured forth her song in perfect calm: And by ocean's margin this innocent virgin Constructed an organ to enlarge her prayer, And notes tremendous from her great engine Thundered out on the Roman air.
Blessed Cecilia, appear in visions To all musicians, appear and inspire: Translated Daughter, come down and startle Composing mortals with immortal fire.
Βιτρώ στην εκκλησία St Mary The Virgin, Hertfordshire.
Από τις πιο κατανυκτικές υμνωδίες για την Αγ.Καικιλία, αυτή του άγγλου συνθέτη και οργανίστα Herbert Howells (1892 – 1983), ο οποίος μελοποιεί κατόπιν παραγγελίας του συνδικάτου μουσικών το 1956 το ομώνυμο ποίημα της Ursula Penton, συζύγου του γνωστού συνθέτη Ralph Vaughan Williams. Πρωτοεκτελέστηκε σαν σήμερα, 22 Νοεμβρίου 1961 στον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Παύλου στο Λονδίνο.
Sing for the morning's joy, Cecilia, sing, in words of youth and phrases of the spring. Walk the bright colonnades by fountains spray and sing as sunlight fills the waking day. Till angels, voyaging in upper air, pause on a wing, and gather the clear sound into celestial joy, wound and unwound, a silver chain or golden as your hair.
Sing for your loves of heaven and of earth, in words of music, and each word a truth, marriage of heart and longings that aspire, a bond of roses and a ring of fire. Your summertime grows short and fades away, terror must gather to a martyr's death, but never tremble, the last indrawn breath remembers music as an echo may.
Through the long aftermath of centuries Cecilia's music dances in the skies, lend us a fragment of the immortal air where with your choiring angels we may share. A light to light us through time-fettered night, water of life, a rose of paradise; so from the earth another song shall rise to meet your own in heavens long delight.
Βασισμένος στο «Συμπόσιο» του Πλάτωνα, ο Bernstein έγραψε μια σερενάτα για βιολί, έγχορδα, άρπα και κρουστά. Η πρεμιέρα δόθηκε στη Βενετία το 1954 με τον ίδιο στο πόντιουμ, στο βιολί ο I. Stern και τη Φιλαρμονική του Ισραήλ. Η Σερενάτα αποτελείται από 5 μέρη, με 6 διαλόγους.
Ο Φαίδρος, ο Παυσανίας, ο Ερυξίμαχος, ο Αριστοφάνης και ο Σωκράτης, καλεσμένοι στο σπίτι του Αγάθωνα, καταθέτουν την άποψή τους για τον Έρωτα. Στο τέλος καταφτάνει και ο Αλκιβιάδης που εμφανίζεται μεθυσμένος και στεφανωμένος και πλέκει το εγκώμιο του Σωκράτη.
*******
Κείμενο από το "Συμπόσιο" Πλάτωνα, που αντριστοιχεί στα μέρη της σύνθεσης του Μπέρνστάιν,
σε μετάφραση Δ.Δεδούση, Εκδόσεις Ζαχαρόπουλος
ΦΑΙΔΡΟΣ
Πρώτος λοιπόν, καθώς είπα, έβαλε λόγο ο Φαίδρος αρχίζοντας μ΄ένα τέτοιο προοίμιο: οτι μέγας θεός είν' ο Έρως και θαυμασμόν προκαλεί και εις τους ανθρώπους και εις τους θεούς, δια πολλούς άλλους λόγους, αλλά προ πάντων δια την γενεαλογία του. "Πραγματικώς, συνέχισε, ότι είναι ο πρεσβύτερος απ΄τους θεούς αυτό είναι πολύ τιμητικόν δι' αυτόν-
και ιδού η απόδειξις της ηλικίας του/ γονείς του έρωτος βέβαια ούτε υπάρχουν ούτε ονοματίζονται από κανένα, ούτε απο πεζογράφο, ούτε από ποιητή. Αντιθέτως ο Ησίοδος λέγει οτι πρώτα-πρώτα έγινε το Χάος,
κι ύστερα η Γη η ευρύστερνη του σύμπαντος το βάθρο
το απέθαντο κι ατράνταχτο, .... κι ο Έρωτας....
δλδ ύστερα από το Χάος εγεννήθησαν αυτά τα δύο, η Γη και ο Έρως.
Η αλήθεια είναι μάλιστα, ότι μόνον οι ερωτευμένοι είναι πρόθυμοι να θυσιάζουν και τη ζωή τους ακόμα για το αγαπημένο τους πρόσωπον κι όχι μόνον οι άνδρες παρά και οι γυναίκες. Και τρανή απόδειξη γι αυτό που σας λέω, ενώπιον των Ελλήνων μας δίνει η θυγατέρα του Πελία, η Άλκηστη, που προθυμοποιήθηκε μόνον αυτή να πεθάνη στη θέση του αντρός της, αν και του εζούσαν και ο πατέρας και η μητέρα/ απ' αυτούς όμως εκείνη τόσο ανωτέρα ήταν στη στοργή προς τον άντρα της χάρις εις τον έρωτά της, ώστε απέδειξε ότι αυτοί είναι ξένοι για το γυιό τους και μόνο κατ΄όνομα γονείς........
*Ο Φαίδρος υποστηρίζει ότι ο Έρωτας είναι ένας από τις αρχαιότερες θεότητες. Ενώ ένας πιστός φίλος είναι η μεγαλύτερη ευτυχία, ο έρωτας είναι αυτός που μας κάνει να κάνουμε τις ηρωικότερες πράξεις.
ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ
Όλοι βέβαια ξαίρουμε ότι Αφροδίτη δίχως έρωτα δεν υπάρχει. Αν ήταν λοιπόν μια η Αφροδίτη, ένας θα ήταν κι ο Έρως/ επειδή όμως, καθώς ξαίρετε, υπάρχουν δύό Αφροδίτες, δύο κατ' ανάγκην είναι και οι Έρωτες. Και μήπως δεν είναι δύο οι θεές; η μιά βεβαίως, η μεγαλύτερη και χωρίς μητέρα, είναι η θυγατέρα του Ουρανού, που γι' αυτό και την παρονομάζομε Ουρανίαν. Η άλλη, η νεωτέρα, είναι η κόρη του Διός και της Διώνης, που λέμε, καθώς ξαίρετε, Πάνδημη. Κατ΄ανάγκη λοιπόν και ο Έρωτας όποιος είναι συνεργάτης με τη μιά τους, λέγεται πολύ σωστά Πάνδημος, όποιος πάλι είναι της άλλης, Ουράνιος..
[........]
Έτσι λοιπόν και η ερωτική ενέργεια και ο Έρωτας δεν είναι γενικώς κάθε έρωτας ωραίος και άξιος να του πλέκουν εγκώμια, παρά εκείνος μόνον που παρακινεί τους ανθρώπους να ερωτεύωνται με όμορφο τρόπο.
Ο Παυσανίας φέρνει τον έρωτα σε σχέση με την θεά Αφροδίτη, και υποστηρίζει ότι όπως η Αφροδίτη έχει δύο φύσεις, την ανθρώπινη και την θεϊκή, έτσι και ο έρωτας έχει δύο μορφές. Ο σαρκικός έρωτας αποσκοπεί στην απλή ικανοποίηση, ενώ ο ανώτερος έρωτας επιφέρει την παντοτινή ένωση με τον αγαπημένο ή την αγαπημένη.
Στη σύνθεση οι δύο αυτοί λόγοι εκφράζονται με Lento; Allegro marcato
ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ
«Πράγματι, Ερυξίμαχε», είπε ο Αριστοφάνης, «έχω
κατά νου να δώσω διαφορετική διάσταση στο λόγο
απ' αυτή που εσύ και ο Παυσανίας δώσατε. Εγώ
νομίζω ότι οι άνθρωποι δεν έχουν αντιληφθεί
καθόλου την δύναμη του έρωτα, γιατί, αν την είχαν
αντιληφθεί, θα κατασκεύαζαν
γι αυτόν μεγαλοπρεπείς ναούς και βωμούς και θά 'καναν
λαμπρές θυσίες και όχι, όπως τώρα που τίποτα απ'
αυτά δεν γίνεται και είναι ανάγκη να γίνουν και
μάλιστα κατά προτεραιότητα. Εξάλλου, είναι ο πιο φιλάνθρωπος θεός, είναι αρωγός και γιατρός των ανθρώπων, που, όταν είναι θεραπευμένοι εξασφαλίζεται η μέγιστη ευτυχία για το γένος των
ανθρώπων. Εγώ, λοιπόν, θα προσπαθήσω να σας εξηγήσω τη δύναμή του και σεις να την διδάξετε και στους άλλους.
Από τέτοιο βάθος χρόνου ο έρωτας ανάμεσα
στους ανθρώπους είναι έμφυτος και συνδέει την
αρχαία φύση με τη δημιουργία ενός από δυο και
την προσπάθεια θεραπείας της ανθρώπινης φύσης.
0 καθένας μας λοιπόν είναι τεκμήριο του
ανθρώπου που δημιουργήθηκε με τμήση του ενός
σε δυο, αφού είμαστε τεμαχισμένοι, όπως οι γλώσσες (ψάρια).
0 καθένας μας επιζητεί το ταίρι του για να συμβληθεί με αυτό .
Άρα ο Έρωτας είναι πραγματικώς απο τόσον καιρό έμφυτος στους ανθρώπους και σμίγοντάς τους ανασυνθέτει την αρχική τους φύση και προσπαθεί με δυό να φτειάσει ένα, για να γιατρέψει την ελαττωατικήν ανθρώπινη φύση.
*Ο Αριστοφάνης θεωρεί τον έρωτα σα κάτι που φέρνει μέσα στην ανθρώπινη ψυχή κάποια γιατριά και αποκατάσταση μιας τάξης που διαταράχτηκε. Σύμφωνα με το μύθο που εκθέτει, ο έρωτας είναι "τάση για την αποκατάσταση της αρχέγονης φύσης".
Ο Αριστοφάνης στη σύνθεση εκφράζεται με allegreto.
ΕΡΥΞΙΜΑΧΟΣ
... ότι όμως υπάρχει (ο Έρως) μέσα εις τας ψυχάς των ανθρώπων όχι μόνον προς τους ωραίους νέους, αλλά και προς πολλά άλλα πράγματα. κι ότι υπάρχει και μέσα στ΄άλλα, και μέσ' στα σώματα, θέλω να πω, όλων των ζώων και μέσα σε όσα φυτρώνουν στη γη και, μπορώ να πω, μέσα σ΄όλα τα όντα, τούτο πιστεύω πως το έχω εξακριβώσει από την ιατρική, την τέχνη μας, τουτέστι ότι ο θεός αυτο΄ς είναι μέγας και αξιοθαύμαστος και απλώνει την ενέργειά του εις το σύμπαν και στ' ανθρώπινα και στα θεία πράγματα. Και θ΄αρχίσω την ομιλία μου από την ιατρική, ......
*Κατά τον Ερυξίμαχο ο Έρωτας δεν περιορίζει την επικράτειά του μόνο στις ανθρώπινες ψυχές, αλλά απλώνεται στα ζώα, στα φυτά και στα ουράνια σώματα. Σε όλες τις εμφανίσεις του εξακολουθεί να παρουσιάζει τη διπλή του φύση όπως την είχε περιγράψει ο Παυσανίας. Ο Ερυξίμαχος σα γιατρός, γενικεύει το θέμα και παρουσιάζει την φυσιολογική άποψη του Έρωτα.
O Ερυξίμαχος εκφράζεται με ένα presto
ΑΓΑΘΩΝ
Λοιπόν εγώ σας λέω πως απ' όλους τους θεούς, που' όλοι τους ευτυχισμένοι - αν κάνει να το πω και δεν είν\ αμαρτία, ο Έρως είναι ο πιο ευτυχισμένος, γιατι' είν' ο ωραιότατος κι ο άριστος. Και είναι ωραιότατος, γιατί έχει τις εξής ιδιότητες: Πρώτα πρώτα είν' ο πιο νεώτερος θεός, Φαίδρε. Κι απόδειξη μεγάλη στα λεγόμενά μου ο ίδιος μας προσφέρει, που τρεχάτος αποφεύγει τα γεράματα, πούναι κι αυτά γοργά, καθώς το ξαίρετε. θέλω να πω, πιο γρήγορα μας επισκέπτονται....
Και μούρχεται να πω και κάτι σε στίχους, πως αυτός είναι που φέρνει:
Στους ανθρώπους την ειρήνη
και στο πέλαο τη γαλήνη,
το σιγάνεμα, το πλάγιασμα
στους ανέμους,
και τον ύπνο καταλάγιασμα
στους θλιμμένους
....
Τον λαχταρούν οι αμέτοχοι, τον αποχτούν οι καλότυχοι
Της απολαύσεως, της Αβρότητος, της Χλιδής, των Χαρίτων
της Λαχτάρας, του Πόθου ο πατέρας
Για τους γενναίους πονετικός, για τους δειλούς αδιάφορος
στο μόχθο, στην αγωνία, στον πόθο, στο λόγο
τιμονιέρης, συναγωνιστής του πελάου και της στεριάς,
λυτρωτής άριστος.
*Ο Αγάθων με μεγάλη ρητορική ικανότητα και με την βοήθεια λογικών αποδείξεων λέει πως ο έρωτας είναι ένας θεός που είναι αιώνια νεαρός, τρυφερός, πανέμορφος, δίκαιος, σώφρων, τολμηρός και σοφός.
Ο Αγάθωνας εκφράζεται με ένα τριμερές τραγούδι, adagio.
Κάποτε η Διοτίμα, μου απηύθυνε το ερώτημα:
Διοτίμα: «Ποία φαντάζεσαι, Σωκράτη, ειν' η αιτία του έρωτος τούτου και του πόθου; Δεν έχεις προσέξει λοιπόν τον ζωηρόν ερεθισμόν, εις τον οποίον υποπίπτουν όλα τα ζώα, όταν τα καταλάβη η επιθυμία να γεννήσουν, και τα χερσαία και τα πετεινά, πώς αρρωσταίνουν όλα και κατακυριεύονται από τον έρωτα, πρώτον μεν να ενωθούν μαζί, έπειτα δια την ανατροφήν του γεννηθέντος; Πώς είναι αποφασισμένα, προς υπεράσπισιν τούτων, και πόλεμον να διεξάγουν, και τ' ασθενέστερα ακόμη προς τα δυνατότερα, και εις τον θάνατον να βαδίσουν υπέρ αυτών, και να τα τινάξουν από την πείναν αυτά δια να εξασφαλίσουν εις εκείνα την τροφήν, και το κάθε τι να πράξουν; Καλά» είπεν «οι άνθρωποι· θα ημπορούσε να υποθέση κανείς, ότι το κάνουν από υπολογισμόν. Αλλά τα ζώα; Ποίος είναι ο λόγος της τοιαύτης ερωτικής των συγκινήσεως; Ημπορείς να μου εξήγησης;»
Σωκράτης: "Δεν γνωρίζω Διοτίμα" της είπα.
Διοτίμα: "Έχεις λοιπόν την ιδέαν, πως θα γίνης ποτέ έμπειρος εις τα ζητήματα του έρωτος εφ' όσον δεν εννοείς αυτά;»
Σωκράτης: «Μα σου το είπα, Διοτίμα, και προ ολίγου· αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που ήλθα κοντά σου, επειδή εκατάλαβα πως χρειάζομαι διδασκαλίαν. Λέγε μου λοιπόν και τούτου του φαινομένου την εξήγησιν και των άλλων των σχετιζομένων με τον έρωτα».
Διοτίμα: «Λοιπόν» είπε «εφ' όσον η πεποίθησίς σου είναι ότι αντικείμενον φυσικόν του έρωτος ειν' εκείνο, το όποιον πολλάκις από κοινού διεπιστώσαμεν δεν πρέπει να εκπλήττεσαι. Διότι και εις την περίπτωσιν αυτήν, όπως και εκεί, δια τον ίδιον λόγον επιδιώκει η φύσις η θνητή, καθ' όσον είναι δυνατόν, να ειν' αιωνία και αθάνατος. Δυνατόν δε της είναι κατά τούτον μόνον τον τρόπον, δια της αναπαραγωγής, με το ν' αφήνη πάντοτε εις του παλαιού την θέσιν ένα νέον παρόμοιον. Άλλωστε και εις ό,τι ονομάζομεν ενότητα ατομικής ζωής και υπάρξεως εκάστου εμψύχου όντος ― π.χ. ένας άνθρωπος από της παιδικής του ηλικίας μέχρις ότου γίνη γέρων, θεωρείται πως είναι ο ίδιος· ουχ ήττον αυτός, μολονότι δεν έχει ποτέ τα ίδια συστατικά εις τον οργανισμόν του, εν τούτοις λέγομεν πως είναι ο ίδιος, ενώ διαρκώς ανανεώνεται και αποβάλλει μερικά, εις τας τρίχας, την σάρκα, τα οστά, το αίμα εις ολόκληρον γενικώς το σώμα. Και όχι μόνον εις το σώμα· αλλά και εις την ψυχήν, οι τρόποι, τα ήθη, αι αντιλήψεις, αι επιθυμίαι, αι ηδοναί, αι λύπαι, οι φόβοι, τίποτε απ' αυτά δεν παραμένει αναλλοίωτον εις κάθε άτομον, αλλά γεννώνται μεν άλλα, άλλα δε χάνονται».
Και συνεχίζει: «Πολύ δε περισσότερον παράδοξον είναι ακόμη, ότι και αι γνώσεις, όχι μόνον άλλαι μας έρχονται και άλλαι μας αφήνουν, και ποτέ δεν είμεθα οι ίδιοι ούτε ως προς τας γνώσεις, αλλά και μία και μόνη γνώσις έχει την ιδίαν τύχην. Διότι αυτό που ονομάζομεν μελέτην, γίνεται με την προϋπόθεσιν ότι η γνώσις εξαφανίζεται· άλλωστε η λησμοσύνη ειν' εξαφανισμός γνώσεως, ενώ αφ' ετέρου η μελέτη, εισάγουσα νέαν παράστασιν αντί της αποχωρούσης, διατηρεί την γνώσιν, ώστε να φαίνεται πως παραμένει η ιδία. Πράγματι μ' αυτό μόνον το μέσον διατηρείται κάθε θνητή ύπαρξις, όχι με το να παραμένη αιωνίως αναλλοίωτος καθ' όλα, όπως το θείον, αλλά με το ν' αφήνη κάθε τι που φεύγει και παλαιώνει, ένα άλλο νέον εις την θέσιν του, όμοιον όπως αυτό. Μ' αυτό το τέχνασμα» είπε «Σωκράτη, έχει μέρος εις την αθανασίαν η θνητή ύπαρξις, και ως προς το σώμα, και ως προς όλα τ' άλλα· η αθάνατος πάλιν με άλλο. Μη σου φαίνεται λοιπόν παράξενον, ότι κάθε ύπαρξις εμφύτως αποδίδει σημασίαν εις το αποβλάστημά της·χάριν της αθανασίας συνοδεύει τα όντα όλα ο ζήλος αυτός και ο έρως».
*Ο Σωκράτης λέει ότι δεν ξέρει να πει τίποτα. Η ιέρεια Διοτίμα όμως του ανέθεσε να μεταφέρει ότι ο έρωτας είναι ένας δαίμονας, που μεσολαβεί μεταξύ των θνητών και των αθανάτων.
Ο Σωκράτης και ο Αλκιβιάδης εκφράζονται με allegro molto vivace.
Ι Κατακαθίζει το απόγευμα του χειμώνα Με μυρωδιές από μπριζόλες στα δρομάκια. Έξι η ώρα. Ημέρες καπνισμένες, αποκαΐδια, Και τώρα μια νευρική μπόρα τυλίγει Στα πόδια σου τα βρωμερά σκουπίδια Από μαραμένα φύλλα κι εφημερίδες Από άδεια οικόπεδα· Καπέλα καπνοδόχων και παραθυρόφυλλα Σπασμένα δέρνονται απ΄τη θύελλα, Και στη γωνιά του δρόμου έρημο Το άλογο μιάς άμαξας χτυπάει Τα πόδια του και ρουθουνίζει.
Και τότε οι λάμπες ανάβουν.
ΙΙ Με μυρωδιές μπίρας ξεθυμασμένης Έρχεται στη συνείδηση το πρωινό Από το δρόμο με τα ποδοπατημένα Πριονίδια και μ΄όλα αυτά τα λασπωμένα Πόδια του που βιάζονται να φτάσουν Στα καφενεία της αυτής. Καθώς ο χρόνος ξαναφέρνει Κι άλλες μασκαράτες, στοχάζεται κανείς Όλα τα χέρια που σηκώνουν σκιερούς λεκέδες Μέσα σε χίλιες επιπλωμένες κάμαρες.
ΙΙΙ Τίναξες μια κουβέρτα απ΄ το κρεβάτι, Και ξαπλωμένη ανάσκελα περίμενες· Λαγοκοιμήθηκες παραφυλάγοντας τη νύχτα Να φανερώσει τις χίλιες άθλιες Εικόνες – την ψυχή σου· Τρεμόπαιζαν επάνω στο ταβάνι. Κι όταν ο κόσμος όλος ήρθε πίσω Και γλίστρησε το φως μέσ’ απ’ τις γρίλιες Κι άκουσες τα σπουργίτια στις υδρορρόες, Είχες τη θέα εκείνη του δρόμου Που δύσκολα καταλαβαίνει ο δρόμος· Στην άκρη του κρεβατιού καθισμένη, Σε μπούκλες δίπλωνες τα μαλλιά σου, Ή έκλεινες μέσα στις λερωμένες παλάμες Τα κίτρινα πέλματα των ποδιών.
ΙV Η ψυχή σου τεντώθηκε στους ουρανούς Που ξεθωριάζουν πίσω από ένα τετράγωνο πόλης, Ή πατήθηκε από πόδια επίμονα Στις τέσσερις, στις πέντε και στις έξι· Δάχτυλα κοντά τετράγωνα γεμίζοντας πίπες, Απογευματινές εφημερίδες, και μάτια Ασφαλισμένα με κάποιες βεβαιότητες, Του νυχτωμένου δρόμου η συνείδηση Ανυπόμονη να υποδυθεί τον κόσμο. Με συγκινούν ονειροφαντασιές Τριγυρισμένες από εικόνες τέτοιες· είμαι δεμένος Στην αίσθηση ενός πράγματος απέραντα Ευγενικού που υποφέρει απέραντα.
Χτύπα το χέρι σου στο στόμα και γέλασε· Στριφογυρνούν οι κόσμοι σαν γυναίκες του παλιού καιρού Σε άδεια οικόπεδα μαζεύοντας κάτι για κάψιμο.
Από τα πρώτα ποιήματα του Έλιοτ, γραμμένο το 1910-11 Απόδοση: Στέφανος Μπεκατώρος, ΕΚΕΒΙ, Πλανόδιον.
Ένα επιτοίχιο ταμπλώ με μια από τις πολλές εκδοχές "Πουλιών"
του ολλανδού εικαστικού Μάουριτς Έσερ,
Μουσείο Κεραμικής Leeuwarden.
Επιμέλεια: Elpida Nousa
10/12/2015
<<Olivier Messiaen:Reveil des oiseaux -Ξύπνημα των πουλιών>>
"Πού είναι τα πουλιά;
Ατσάραντοι και λιάροι κι' αητομάχια
συκοφάγοι και κατσουλιέρες και κοτσύφια
τσουτσουλιάνοι και τσαλαπετεινοί και τσόνοι
[...]
τετεντίτσες και τουρλουμπούκια και κίσσες
καλοκερήθρες και σηκονούρες και ασπροκόλια
ξυλοτρούπιδες και σπίγγοι και τρουποφράχτες
θεοπούλια και μυγούδια και σπίνοι;
Πού είναι ο κοκκινολαίμης; Πού είναι τα παπιά;
Κρινέλια και γερμάνια και ψαλίδες
ξυλόκοτες και μπάλιζες και σουγλοκόλια
γερατζούλια και ντελίδες και μαυρόπαπα
[...]
Πού είναι ο Μολοχτός κι' ο Πάπουζας;
οι φάσες και οι σπαθομύτες
τα κιρκινέζια κι' οι χαλκοκουρούνες;
Πού είναι ο μπούφος ο χουχουλόγιωργας κι' ο κούκος
ο νυχτοκόρακας ο γκιόνης κι' ο καράπαπας;
Πού είναι
τα ξεφτέρια τα γεράκια και οι αετοί;
Πού είναι ο Ντρένιος ο Καλογιάννης και ο Μπέτος;
Πού είναι οι Μαυροσκούφηδες;"
(Γιώργης Παυλόπουλος:"ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΠΟΥΛΙΑ;", Εκδ. Κέδρος)
*****
Olivier Messiaen
Γεννήθηκε στην Αβιβιόν σαν σήμερα 10 Δεκεμβρίου 1908 και εκτός από μεγάλος συνθέτης και οργανίστας, ήταν , όπως όλοι γνωρίζουμε, και ορνιθολόγος.
Από τους βασικούς υποστηρικτές του μουσικού κινήματος "Jeune France", που είχε στόχο την επαναφορά της πνευματικότητας της μουσικής και την πολιτιστική ανανέωση στη Γαλλία,ο Ολιβιέ Μεσιάν υπήρξε λάτρης της μουσικής των αρχαίων πολιτισμών(Ελλάδα, Ινδία, Ιαπωνία), στοιχεία των οποίων ενσωμάτωσε στα έργα του που ακολουθούν την πολυρρυθμία και ιδιαίτερα ρυθμικά σχήματα, τα λεγόμενα "παλίνδρομα", καθώς και πλήθος τονικοτήτων δικής του επινόησης, που ονόμαζε "τρόπους περιορισμένης μετατροπίας"
Η αγάπη του για τα πουλιά τον ώθησε σε λεπτομερή καταγραφή τιτιβισμάτων μεταγράφοντάς τα στη μουσική του.Τα έργα του έχουν χαρακτηριστεί ηχητικά ποιήματα και ο ίδιος ιμπρεσιονιστής ζωγράφος, που με τα πινέλα του απεικονίζει την ατμόσφαιρα της μουσικής του ιδέας χρησιμοποιώντας τους ήχους ως χρώματα(Οι απόψεις του πάνω στη σχέση Μουσικής-Χρώματος ταυτίζονται σε πολλά σημεία με κείνες του Βασίλι Καντίνσκι).
To έργο του Μεσσιάν, "Reveil des oiseaux -Ξύπνημα των πουλιών", για πιάνο και ορχήστρα, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της γοητείας, που άσκησαν τα κελαηδίσματα στον Mεσσιάν. Είναι το πρώτο έργο αυτού του τύπου και για το συνθέτη, το κελάηδισμα ήταν ένας τρόπος να επιστρέψει στη φύση, για να ζωντανέψει τη μουσική του γλώσσα και να αποκαταστήσει σε αυτό μια ελευθερία που ένιωθε ότι είχε στερηθεί.
Το έργο δεν περιέχει μοτίβα ή ρυθμούς Ανατολής και δεν γίνεται χρήση των περίφημων "τρόπων περιορισμένης μεταφοράς ", όπως αναφεραμε παραπάνω.
Το έργο περιλαμβάνει τραγούδια του από τριάντα οκτώ είδη πουλιών γι'αυτο και το διάλεξα να το συνοδεύσω με το ποίημα του Γιώργη Παυλόπουλου και είναι αφιερωμένο στη μνήμη του ορνιθολόγου Jacques Delamain.
Πρωτοπαρουσιάστηκε το 1953 στο Μέλανα Δρυμό, στην πόλη Donaueschingen με τη δεύτερη γυναίκα του συνθέτη, Yvonne Loriod στο πιάνο, απ'όπου και η ηχογράφηση:
Carl Traugott Riedel, Portrait of Beethoven as a young man, 1801
5 χρόνια δλδ. πριν τον αρραβώνα του με την Τερέζα.
Επιμέλεια: De Profundis Ya
18/11/2015
Από το βιβλίο του Romain Rolland "Ο Βίος του Μπετόβεν"
Η ευτυχία του (Beethoven) είχε επιφανεί. Το Μάϊο του 1806 αρραβωνιαζόταν με την Τερέζα φον Μπρούνσβικ. Αυτή τον αγαπούσε από χρόνια,- από τότε, κοριτσάκι ακόμα, που ο Μπετόβεν της έδινε μαθήματα πιάνου, τον πρώτον καιρό της διαμονής του στην Βιέννη. Ο Μπετόβεν ήταν φίλος του αδελφού της, του κόμιτος Φραγκίσκου. Στα 1806, τον φιλοξένησαν στο Μάρτονβαζάρ της Ουγγαρίας, κι ΄εκεί αγαπήθηκαν. Η ανάμνηση των ευτυχισμένων εκείνων ημερών έχει διασωθεί σε διάφορες αφηγήσεις της Τερέζας φον Μπρούνζβικ.
«Μιά Κυριακή βράδυ, λέει, μετά το δείπνο, στο φως του φεγγαριού, ο Μπετόβεν εκάθισε στο πιάνο. Στην αρχή, πέρασε το χέρι του απλωτό πάνω στο πλήκτρα. Ο Φραγκίσκος κι εγώ το ξέραμε αυτό. Έτσι άρχιζε πάντα. Ύστερα, χτύπησε μερικές συγχορδίες στις βαθιές νότες · και, αργά, με μια μυστηριώδη επισημότητα, έπαιξε ένα τραγούδι του Σεβαστιανού Μπαχ: «Αν θέλεις να μου δώσεις την καρδιά σου, δος μου την πρώτα μυστικά· έτσι που τη διπλή μας σκέψη, να μη μπορεί κανείς να τη μαντέψει»
Η μητέρα μου κι’ ο εφημέριος είχαν αποκοιμηθεί· ο αδερφός μου κύτταζε μπρός του, σοβαρός· κι’ εγώ, που το τραγούδι και η ματιά του έφταναν ως μέσα μου, ένιωσα τη ζωή στην πληρότητά της. – Την άλλη μέρα το πρωί συναντηθήκαμε στο πάρκο.
Μου είπε: «Γράφω τώρα ένα μελόδραμα. Η κύρια μορφή του είναι μέσα μου, εμπρός μου, παντού όπου πάω, παντού όπου στέκομαι. Ποτέ δεν έφτασα σε τέτοιο ύψος. Όλα είναι φως, αγνότητα, φέγγος. Ως τώρα, ήμουνα σαν το παιδί των παραμυθιών, που μαζεύει χαλίκια και δε βλέπει το έξοχο λουλούδι που ανθίζει στο δρόμο του…. "
Έγινα μνηστή του το Μάιο του 1806, με μόνη τη συγκατάθεση του πολυαγαπημένου μου αδελφού Φραγκίσκου.»
Το έργο του Μπαχ (από το τετράδιο της Άννας Μαγκνταλένα)
που έπαιξε ο Μπετόβεν μπροστά στα αδέρφια.
Willst du dein Herz mir schenken,
So fang es heimlich an,
Dass unser beider Denken
Niemand erraten kann.
Die Liebe muss bei beiden
Allzeit verschwiegen sein,
Drum schließ die größten Freuden
In deinem Herzen ein.
Behutsam sei und schweige
Und traue keiner Wand,
Lieb' innerlich und zeige
Dich außen unbekannt.
Kein' Argwohn musst du geben,
Verstellung nötig ist.
Genug, dass du, mein Leben,
Der Treu' versichert bist.
Begehre keine Blicke
Von meiner Liebe nicht,
Der Neid hat viele Stricke
Auf unser Tun gericht.
Du musst die Brust verschließen,
Halt deine Neigung ein.
Die Lust, die wir genießen,
Muss ein Geheimnis sein.
Zu frei sein, sicher gehen,
Hat oft Gefahr gebracht.
Man muss sich wohl verstehen,
Weil ein falsch Auge wacht.
Du musst den Spruch bedenken,
Den ich zuvor getan:
Willst du dein Herz mir schenken,
So fang es heimlich an.
H appassionata, που τη θεωρούσε ως τη δυνατώτερη σονάτα του, βγαίνει στα 1807, και είναι αφιερωμένη στον αδελφό της Τερέζας. Στην ίδια την Τερέζα αφιερώνει τη ρεμβαστική και ευφάνταστη σονάτα op. 78 (1809).
Ένα αχρονολόγητο γράμμα, που απευθύνεται Στην ΑΘΑΝΑΤΗ ΑΓΑΠΗΜΕΝΗ, εκφράζει, όχι λιγώτερο από την Appassionata την ένταση του έρωτά του:
«Άγγελέ μου, εσύ που είσαι για μένα το παν, ύπαρξή μου… η καρδιά μου φουσκώνει απ’ τα πάρα πολλά που έχω να σου πω…
Ά ! όπου βρίσκομαι, είσαι και συ μαζί μου… Κλαίω, όταν σκέφτομαι ότι, πιθανώτατα, δε θα λάβεις τις πρώτες μου ειδήσεις πριν από την Κυριακή.
Σ΄αγαπώ, όπως μ’ αγαπάς, αλλά πολύ πιο δυνατά… Ά ! Θεέ!
Τι ζωή κι’ αυτή! Χωρίς εσένα! Τόσο κοντά, τόσο μακριά
… Οι στοχασμοί μου τρέχουν προς εσένα, αθάνατη αγαπημένη μου, κάποτε χαρούμενοι, ύστερα θλιμένοι, ρωτώντας τη μοίρα, ζητώντας να τους πει αν θα μας εισακούσει.
Μόνο μαζί σου μπορώ να ζήσω, ή αλλιώς δε ζω… Ποτέ άλλη γυναίκα δε θα πάρει την καρδιά μου. Ποτέ!
Ποτέ!
Ω Θεέ! Γιαατί να πρέπει να χωρίζονται οι άνθρωποι όταν αγαπιούνται; Και όμως η ζωή μου, καθώς είναι σήμερα, είναι μια ζωή όλο λύπες. Ο έρωτάς σου μ΄έκαμε συγχρόνως τον πιο ευτυχισμένο και τον πιο δυστυχισμένον από τους ανθρώπους.
… Ησύχασε…. Ησύχασε
αγάπα με!
Σήμερα,
χτές,
τι φλογερή ανάταση, τι δάκρυα προς εσένα!
εσένα
εσένα
ζωή μου
σύμπαν μου!
Έχε γειά!
ω, μην πάψεις να μ’ αγαπάς,
μην αρνηθείς ποτέ την καρδιά του αγαπημένου σου Λ.
Αιώνια δικός σου
αιώνια δική μου
αιώνια δικοί μας»
Η Τερέζα είχε δώσει το πορτραίτο της στον Μπετόβεν, με την αφιέρωση: «Στη σπάνια μεγαλοφυΐα, στο μεγάλο καλλιτέχνη, στον καλόν άνθρωπο. Τ. Β.». Aυτό το πορτραίτο βρίσκεται ακόμα στο σπίτι του Μπετόβεν, στη Βόννη. Δημοσιεύεται στο Βίο του Μπετόβεν του Frimmel, σελ. 29, και στους Musical Times της 15ης Δεκεμβρίου 1892. ( Ήταν αντίγραφο, πιθανώτατα της ίδιας της Τερέζας, από το πρωτότυπο του Kallbofer, που βρίσκεται στον πύργο της Korompa).
O Μπετόβεν έλεγε, στα 1816: «Όταν τη σκέφτομαι, η καρδιά μου χτυπάει όμοια δυνατά, όπως την ημέρα που την πρωτόειδα» Της ίδιας εκείνης χρονιάς είναι οι έξι μελωδίες στην μακρινήν αγαπημένη (an die ferne Geliebte), op. 98, με τον τόσο συγκινητικό και βαθύ χαρακτήρα. Γράφει στις σημειώσεις του: «Η καρδιά μου ξεχειλίζει στο αντίκρυσμα της θαυμαστής αυτής φύσης, και όμως Εκείνη δε βρίσκεται εδώ, κοντά μου!»
Σημείωση: Πολλοί υποστήριξαν, ότι η Αθάνατη αγαπημένη ήταν η Τερέζα. Άλλοι το αμφισβήτησαν. Το πρόβλημα παραμένει σκοτεινό και ο Romain Rolland δεν φαίνεται να αποκλίνει προς την πρώτη γνώμη. Όπως σημειώνει, επιφυλάσσεται να εξετάσει διεξοδικώτερα το ζήτημα, όταν έρθουν στο φως και άλλα στοιχεία.
Janet Baker, Sir John Barbirolli / London Symphony Orchestra
Η Clara Butt ερμηνεύει "Where Corals Lie" (ηχογράφηση 1920)
Επιμέλεια: Kiriaki Chrysanidou 11/7/2014
"Θαλασσινές Εικόνες" ("Sea Pictures") καθώς πέντε ποιήματα, πέντε διαφορετικών ποιητών/τριών ενέπνευσαν τον Sir Edward Elgar να συνθέσει (τον Ιούλιο του 1899) ένα κύκλο πέντε τραγουδιών για κοντράλτο και ορχήστρα. Η πρεμιέρα του έργου πραγματοποιήθηκε στις 5 Οκτωβρίου 1899 στο Norfolk and Norwich Festival με τον Elgar να διευθύνει και την κοντράλτο Clara Butt να ερμηνεύει, ντυμένη γοργόνα! Στις 7 Οκτωβρίου 1899 το έργο παρουσιάστηκε στο St. James's Hall, στο Λονδίνο με το συνθέτη να βρίσκεται στο πιάνο. ~ Στο 2ο σχόλιο μπορείτε να ακούσετε ένα απόσπασμα του έργου από τη φωνή της Clara Butt.
Τα τραγούδια είναι τα: 1. "Sea Slumber Song" by Roden Noel 2. "In Haven (Capri)" by Caroline Alice Elgar (σύζυγος του Elgar) 3. "Sabbath Morning at Sea" by Elizabeth Barrett Browning 4. "Where Corals Lie" by Richard Garnett 5. "The Swimmer" by Adam Lindsay Gordon Οι στίχοι στους συνδέσμους:
«Δεν με πειράζει αν απλώνη έξω ο χειμώνας καταχνιά, σύννεφα, και κρυάδα. Μέσα μου κάμνει άνοιξι, χαρά αληθινή. Το γέλοιο είναι ακτίνα, μαλαματένια όλη, σαν την αγάπη άλλο δεν είναι περιβόλι, του τραγουδιού η ζέστη όλα τα χιόνια λυώνει…»
Κ.Καβάφης (Από τα Αποκηρυγμένα)
Αstor Piazzolla : «Χειμώνας στο Μπουένος Άιρες»
*** Φυσικά θα υποδεχτούμε τη νέα εποχή με το «Invierno Porteno» του Πιατσόλα, που αποτελεί το 4ο μέρος του κουιντέτου του: «Τέσσερις εποχές- Cuatro Estaciones Portenas».
Στις ισπανόφωνες χώρες με τη λέξη «Portenas» αναφέρονται σε πόλεις που έχουν λιμάνι. Ετσι ο Άστορ Πιατσόλα στο έργο αυτό αναφέρεται στις τέσσερις εποχές του Μπουένος Άιρες.
Πρόκειται για μια σύνθεση αποτελούμενη από τέσσερα μέρη, μία για κάθε εποχή, σε ρυθμό τάνγκο. Ένα κουιντέτο για μπαντονεόν, κιθάρα, πιάνο, βιολί και κοντραμπάσο.
Σας καλησπερίζω με τη σπάνια σε εκτελέσεις, όπερα του Ροσσίνι, «Το Πέρασμα της Ερυθράς Θάλασσας» ή «Μωυσής και Φαραώ», που έγραψε ο συνθέτης το 1827. Στην ουσία αποτελεί μια ανακαινισμένη επέκταση του προγενέστερου μελοδράματός του, «Μωυσής στην Αίγυπτο», που ο Ροσσίνι είχε γράψει μια δεκαετία σχεδόν νωρίτερα, στην οποία αλλάζει τη γλώσσα του λιμπρέτου σε γαλλική και προσθέτει μπαλέτο στην τρίτη πράξη, για να ικανοποιήσει σε θέαμα το απαιτητικό γαλλικό κοινό.
Η όπερα βασίζεται στη βιβλική ιστορία που περιγράφεται στην «Έξοδο» της Παλαιάς Διαθήκης σχετικά με τη φυγή των κυνηγημένων Ισραηλιτών από την Αίγυπτο και το θεαματικό πέρασμα της Ερυθράς θάλασσας...το βιβλικό θαύμα του χωρισμού των υδάτων από τον Μωυσή. Ενα έργο, το οποίο τονίζει τις δραματικές στιγμές της βιβλικής ιστορίας αλλά επίσης δείχνει τη μαεστρία του συνθέτη και στη γαλλική παράδοση με τα εκφραστικά και συγκινητικά σολιστικά και χορωδιακά μέρη.
Bασικοί χαρακτήρες στην όπερα εκτός από τον Μωυσή, είναι ο Φαραώ, που συμφωνεί να απελευθερώσει τους Ισραηλίτες , η βασίλισσα Σιναΐς, η ισραηλίτισσα Αναΐς, με την οποία είναι ερωτευμένος ο γιος του Φαραώ, Αμένοφις, και γι’αυτό θέλει να εμποδίσει τη φυγή τους.
*****
Σχετικό με το θέμα και στη μορφή και τη γλώσσα της ελληνικής τραγωδίας σώζεται ένα απόσπασμα 269 στίχων από την τραγωδία «Εξαγωγή», του ποιητή Ιεζεκιήλ, που έζησε τον 3ο/2ο π.Χ. αι., όπου στο δεύτερο μέρος της ο Αιγύπτιος άγγελος περιγράφει τη διάβαση της Ερυθράς θαλάσσης:
< ΑΓΓΕΛΟΣ ΑΙΓΥΠΤΙΟΣ>
Όταν ο Τιτάνας ήλιος πλησίαζε στη δύση, σταματήσαμε και περιμέναμε, γιατί θέλαμε να πολεμήσουμε τα χαράματα, έχοντας τις ελπίδες μας στα πλήθη και στα τρομερά όπλα. Τότε άρχισαν τα θεϊκά και τα παράδοξα -να τα βλέπεις και να θαυμάζεις.
Άξαφνα, μπροστά μας, πάνω από την γη ένας γιγάντιος στύλος, όμοιος με σύννεφο, υψώθηκε ανάμεσα στο στρατόπεδο το δικό μας και των Εβραίων. Και τότε ο αρχηγός τους ο Μωυσής πήρε τη ράβδο του θεού... έπληξε τα νώτα της Ερυθράς θαλάσσης και το βάθος της εσχίσθη στα δύο...[...]
Και είδαμε τότε από τον ουρανό μια μεγάλη λάμψη σαν να ᾽ταν λάμψη από φωτιά...[...] ένα πελώριο κύμα εβόγγαε πλάι μας...[...] Και το κύμα εσκέπασε το πέρασμα της Ερυθράς θαλάσσης και αφάνισε τον στρατό».
ΠΗΓΗ: Κέντρο Ελλην. Γλώσσας-Ανθολογία Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας
« Το πέρασμα της Ερυθράς Θαλαάσσης»,
Μονή Αγ. Νικολάου Γιάροσλαβ-Ρωσία
Ένα απόσπασμα της 1ης πράξης με πολλούς από τους βασικούς χαρακτήρες της όπερας, από την παραγωγή στη Σκάλα του Μιλάνου την περίοδο 2004-05 και σε διεύθυνση του Riccardo Muti.Η συναυλία , που δόθηκε για την επαναλειτουργία του Θεάτρου της Σκάλας ηχογραφήθηκε και κυκλοφόρησε και σε DVD
H συγκινητική και εκφραστικότατη σκηνή της «προσευχής».
Η σύνθεση "Friday Afternoons", είναι μια υπέροχη συλλογή 12 τραγουδιών του B.BRITTEN, που τα συνέθεσε το 1933-35 για τους μαθητές του Clive House School, Prestatyn, όπου ο αδερφός του ήταν διευθυντής. Άρχισε αυτές τις συνθέσεις λίγο καιρό μετά την αποφοίτησή του από το Royal College of Music, λίγο πριν τα 20τά του γενέθλια. Η επιλογή των κειμένων είναι από την ανθολογία του Walter de la Mare.
Τα τραγούδια:
1. "Begone, Dull Care" (Anon.) 2. "A Tragic Story" (Thackeray) l 3. "Cuckoo!" (Anon.) 4. "Ee-Oh!" (Anon.) 5. "A New Year Carol" (Anon.) 6. "There Was a Man of Newington" (Anon.) 7. "Fishing Song" (Izaak Walton) 8. "The Useful Plough" (Anon.) 9. "Jazz-Man" (Eleanor Farjeon) 10. "There Was a Monkey" (Anon.) 11. "Old Abram Brown" (Anon.)
Begone, dull care! I prithee begone from me!
Begone, dull care! you and I shall never agree.
Long time hast thou been tarrying here
And fain thou woulds't me kill,
But, i' faith, dull care,
Thou never shall have my will.
Too much care will make a young man turn grey,
And too much care will turn an old man to clay.
My wife shall dance and I will sing
And merrily pass the day
For I hold it one of the wisest things
To drive dull care away.
There liv'd a sage in days of yore
And he a handsome pigtail wore
But wonder'd much and sorrow'd more,
Because it hung behind him.
He mus'd upon this curious case,
And swore he'd change the pigtail's place,
And have it hanging at his face
Not dangling there behind him
Says he, "The mystery I've found, --
I'll turn me round," --
He turn'd round,
But still it hung behind him.
Then round and round, and out and in,
All day the puzzled sage did spin;
In vain -- it matter'd not a pin --
The pigtail hung behind him.
And right and left, and round about,
And up and down, and in and out,
He turn'd, but still the pigtail stout
Hung steadily behind him.
And though his efforts never slack,
And though he twist, and twirl, and take,
Alas, still faithful to his back,
The pigtail hangs behind him.
Cuckoo, Cuckoo, what do you do?
"In April I open my bill;
In May I sing night and day;
In June I change my tune
In July Far far I fly;
In August away I must."
Cuckoo, Cuckoo!
The fox and his wife they had a great strife,
They never eat mustard in all their whole life;
They eat their meat without fork or knife,
And lov'd to be picking a bone, ee-oh!
The fox jump'd up on a moonlight night;
The stars they were shining, and all things bright;
"O-ho!" said the fox, "It's a very fine night,
For me to go through the town, ee-oh!"
The fox, when he came to yonder stile,
He lifted his lugs' and he listen'd a while!
"Oh, ho!" said the fox, 'it's a very short mile
From this unto yonder wee town, ee-oh!"
The fox when he came to the farmer's gate,
Who should he see but the farmer's drake;
"I love you well for your master's sake
And long to be picking your bone, ee-oh!"
The grey goose she ran round the farmer's stack,'
"Oh, ho!" said the fox, "you are plump and fat;
You'll grease my beard and ride on my back,
From this into yonder wee town, ee-oh!"
The farmer's wife she jump'd out of bed,
And out of the window she popp'd her head!
"Oh, husband! oh, husband! The geese are all dead,
For the fox has been through the town, ee-oh!"
The farmer he loaded his pistol with lead,
And shot the old rogue of a fox through his head;
"Ah, ha!" said the farmer, "I think you're quite dead;
And no more you'll trouble the town, ee-oh!"
Here we bring new water from the well so clear
For to worship God with, this happy New Year
Sing levy dew, sing levy dew, the water and the wine;
The seven bright gold wires and the bugles that do shine.
Sing reign of Fair Maid, with gold upon her toe,
Open you the West Door, and turn the Old Year go.
Sing levy dew, sing levy dew, etc.
Sing reign of Fair Maid, with gold upon her chin,
Open you the East Door, and let the New Year in.
Sing levy dew, sing levy dew, etc.
I mun be married [a]1 Sunday,
Whosoever shall come that way,
I mun be married a Sunday.
Roister Doister is my name,
A lusty brute I am the same,
I mun be married a Sunday.
Christian Custance have I found,
A widow worth a thousand pound,
I mun be married a Sunday.
Custance is as sweet as honey,
I her lamb and she my coney;
I mun be married a Sunday.
When we shall make our wedding feast,
There shall be cheer for man and beast;
I mun be married a Sunday.
There was a man of Newington,
And he was wondrous wise,
He jump'd into a quickset hedge,
And scratch'd out both his eyes.
But when he saw his eyes were out,
With all his might and main
He jump'd into another hedge,
And scratch'd them in again.
Oh, the gallant fisher's life,
It is the best of any!
'Tis full of pleasure, void of strife,
And 'tis belov'd of many;
Other joys. are but toys;
Only this lawful is,
For our skill breeds no ill,
But content and pleasure.
In a morning up we rise,
'Ere Aurora's peeping.
Drink a cup to wash our eyes,
Leave the sluggard sleeping;
Then we go to and fro,
With our knacks at our backs,
To such streams as the Thames
If we have the leisure.
If the sun's excessive heat,
Makes our bodies swelter,
To an osier hedge we get
For a friendly shelter:
Where in a dyke, perch or pike,
Roach or dace we go chase;
Bleak or gudgeon without grudging;
We are still contented.
A country life is sweet,
In moderate cold and heat,
To walk in the air, how pleasant and fair,
In ev'ry field of wheat.
The fairest of flowers adorning the bowers
And ev'ry meadow's brow;
So that, I say, no courtier may
Compare with them who clothe in grey,
And follow the useful plough.
They rise with the morning lark,
And labour till almost dark,
Then folding their sheep, they hasten to sleep,
While ev'ry pleasant park,
Next morning is ringing with birds that are singing,
On each green tender bough;
With what content and merriment,
Their days are spent, whose minds are bent,
To follow the useful plough.
....
There was a monkey climb'd up a tree,
When he fell down, then down fell he.
There was a crow sat on a stone
When he was gone, then there was none.
There was an old wife did eat an apple,
When she'd ate two, she'd ate a couple.
There was a horse a-going to the mill,
When he went on, he stood not still.
There was a butcher cut his thumb,
When it did bleed, the blood did come.
There was a lackey ran a race
When he ran fast, he ran apace.
There was a cobbler clouting shoon
When they were mended. they were done.
There was a chandler making candle
When he them strip, he did them handle
There was a navy went into Spain,
When it return'd it came again.
Old Abram Brown is dead and gone,
You'll never see him more.
He used to wear a long brown coat
That button'd up before,
And on his feet two silver shoon
And buckles by the score.
Old Abram Brown is dead and gone.
Never, never, never more.
Open your eyelids now closed
That brush on a maidens dream;
I am the ghost of the rose
That you wore at the ball last night.
You plucked me still silvered with pearls
Sprinkled like tears from the hose,
And throughout the glittering scene
Paraded all night was I seen.
O you who have caused my death
Unable to chase it away
Throughout the night, my ghost of a rose
Will come to dance by your bed.
But have no fear, I shall claim
No mass nor De Profundis;
This faint perfume is my soul
And from paradise do I come.
My destiny may serve for envy;
For no better death could one have
Than thus to have given ones life.
For, I have your breast as my tomb
And there on the headstone where I repose
A poet has left me a kiss
And written: "Here lies a rose
Of which, kings are inclined to be jealous".
Όλοι αναγνωρίζουμε τις, ιδιαίτερης τεχνοτροπίας, δημιουργίες του.
Είναι ο πρωτογονισμός του, που μας ενθουσιάζει, όπως και τον Πικάσο που τον ανακάλυψε;
Δεν ξέρω, πάντως γοητευόμαστε οι περισσότεροι από το φαινομενικά αρχέγονο αλλά τολμηρό ύφος, την παιδική αφέλεια, την ονειρική φύση των απεικονίσεών του, εκείνη τη νοσταλγία της αθωότητας που κατοικοεδρεύει στην ψυχή του!
Όμως το γνωρίζατε πως ο ναΐφ ζωγράφος Ανρί Ρουσσώ, πριν ασχοληθεί με την εικαστική τέχνη, υπήρξε ποιητής και μουσικός;
Μάλιστα!
Ήταν αυτοδίδακτος βιολιστής και είχε υπάρξει μουσικός του δρόμου.
Πέρυσι τέτοια μέρα, σάς είχα παρουσιάσει το πολύ γνωστό του : "Όνειρο".
Σήμερα, ημέρα της γενέθλιας επετείου του (γεννήθηκε 21 Μαΐου 1844) θα αναφερθώ σε μια ελαιογραφία του, που όπως και στο "Όνειρο" απεικονίζει δάση πλούσιας βλάστησης, εξωτικές ζούγκλες, πυκνόφυτους κόσμους και άγρια θηρία!
Πολλοί, ανάμεσά τους και ο Απολλιναίρ πίστευαν πως ο καλλιτέχνης εμπνεόταν από εξωτικά μέρη που ταξίδεψε.
Κι όμως, ο Ρουσσώ δεν είχε ταξιδέψει πουθενά!
Έμπνευσή του, οι πολύωρες επισκέψεις του στο Βοτανικό Κήπο, όπου μελετούσε τα βαλσαμωμένα ζώα και τα τροπικά φυτά.
*****
Το ΕΡΓΟ του "Joyeux farceurs-Εύθυμοι γελωτοποιοί", που εκτίθεται στο Μουσείο Τέχνης της Φιλαδέλφεια αποτυπώνει την ονειρική πολυτέλεια της ζούγκλας, με πλούσια λαμπυρίζοντα φυλλώματα!
Τα αιχμάλωτα ζώα στα κλουβιά των ζωολογικών κήπων είναι κάτι που δεν αρέσει στον καλλιτέχνη, γι'αυτό και στους πίνακές του τα "αφήνει να κινούνται ελεύθερα"!
Στο κέντρο του πίνακα οι "εύθυμοι γελωτοποιοί", μια ομάδα πιθήκων.
Πιο πίσω με δυσκολία διακρίνουμε κι έναν άλλο κρυμμένο ανάμεσα στα ψηλά, πλατύφυλλα αειθαλή δέντρα, που κυριαρχούν, ενώ το τροπικό πουλί στέκει κοκαλωμένο στο κλαδί της φτέρης σαν κάτι να του έχει κινήσει την περιέργεια.
Στα χέρια των πιθήκων του κέντρου ένα αναποδογυρισμένο μπουκάλι και μικρές τσουγκράνες...Αντικείμενα, που μπολιάζουν το έργο σ' αινιγματικό γρίφο.
Γιατί;
Κρίνοντας από τα αντικείμενα αυτά, υποθέτουμε πως τα ζώα μάλλον έπαιζαν και αστειεύονταν μεταξύ τους...
Όμως το βλέμμα τους είναι κάπου προσηλωμένο. Μοιάζει ακινητοποιημένο. Σχεδόν παγωμένο.
Κοιτούν έντρομα τους θεατές του πίνακα. Το ίδιο και το πουλί!
Τι είναι εκείνο, που τα τρόμαξε;
Κάποιος άγνωστος ήχος, ίσως;
Ποιος ξαφνικός θόρυβος διατάραξε το εύθυμο παιχνίδι τους;
Τι μπορεί να βλέπουν μπρος τους, που ακαριαία ακινητοποιεί το βλέμμα και το σώμα τους;
Ένα άγριο θηρίο έτοιμο να τους επιτεθεί;
Εγώ, ακόμα αναρωτιέμαι.
Εσείς;
Οι "Εύθυμοι γελωτοποιοί" είναι έργο του 1906 απίστευτης λεπτομέρειας και ακρίβειας!
******
"Ο πίνακας εμπνέει την ΠΟΙΗΣΗ"
Όταν το θαύμασε η σκωτσέζα λογοτέχνις Kathleen Jamie εμπνεύστηκε το ομώνυμο ΠΟΙΗΜΑ: "Merry Jesters":
"Beneath not a forest
canopy, but calm
domestic skies,
grow myriad greens,
a fan of jagged black...[...]
exotics flower
angelically bright,
and a placid bird presides..."
Το έργο αυτό, το γεμάτο μυστήριο κι αίνιγμα, το που θέτει ευθέως ερωτήματα στο θεατή του, δεν χάνει με τον ανεξήγητο γρίφο τη φρεσκάδα, τη φαιδρότητα και την ονειρική φαντασία του δημιουργού του!
Ο καναδός Daniel Foley στο πλαίσιο του μουσικού μοντερνισμού και σε μια τρίλεπτη κίνηση σε ατονικά μονοπάτια, ακολουθεί σύγχρονες μουσικές δομές κι αποδίδει τους "Εύθυμους Γελωτοποιούς", τον ανεξήγητο τρόμο τους, αναζητώντας τη λύση του γρίφου με μοναδικότητα και πρωτοτυπία. Χρησιμοποιεί διαφωνίες, τονικές αποκλίσεις κι αλλοιωμένους φθόγγους στο θέμα, που μετατοπίζεται από το κλαρινέτο στο βιολί ενισχύοντας τον "αινιγματισμό".
Το πιάνο σε αρμονική αλυσίδα, κι άλλοτε σε αιθέρια τρίηχα, μια ακολουθία αδιευκρίνιστου, σχεδόν σιβυλλικού ύφους.
Η λύση του γρίφου δεν επιτυγχάνεται, παρότι τα τρία όργανα συνηχούν στην απόδοση του ανιόντος, σταδιακού, αργού αρπίσματος...με τον τελικό φθόγγο να εκτελείται από το ξύλινο πνευστό, παρατεταμένα.
"Joyeux farceurs", από τη σειρά: "Hommage à Henri Rousseau"
για βιολί, κλαρινέτο και πιάνο:
