"Murderer, the Hope of Women": Όπερα του Hindemith, πάνω στο ομώνυμο μονόπρακτο του ζωγράφου Oscar Kokoschka.
Το έργο, μαζί με την αφίσα και τα σχέδια του Kokoschka, δίνει την αίσθηση της επιθυμίας να καταστρέψει ό, τι παρακμιακό στη διάρκεια του 19ου αιώνα στον Αυστροουγγρικό πολιτισμό των Αψβούργων. Αφορά στην αιματηρή μάχη μεταξύ των δύο φύλων με ανατριχιαστικές εικόνες και με βίαιες, παθιασμένες σκηνές. Η αφίσα υποδηλώνει τη δολοφονία του άνδρα από τη γυναίκα, στο τέλος όμως ο άνδρας είναι αυτός που βγαίνει νικητής.
Οι αντιδράσεις των θεατών της πρεμιέρας υπήρξαν άγριες, κλήθηκε η αστυνομία και στον Kokoscka δόθηκε προειδοποίηση για τη διατάραξη της ειρήνης.
Ο Hindemith έγραψε την ομώνυμη μονόπρακτη όπερα με λιμπρέτο του ίδιου του Kokoscka, βασισμένο πάνω στο θεατρικό του έργο. Η πρεμιέρα του δόθηκε στις 4.6.1921 στη Στουτγάρδη, με τον Fritz Busch στο πόντιουμ.
Σκίτσο του Kokoschka, πρεμιέρα, από το φινάλε του έργου
RIAS-Kammerchor diretto da Uwe Gronostay --
Radio-Symphonie-Orchester Berlin diretta da Gerd Albrecht --
William Blake, Oberon, Titania and Puck with Fairies Dancing, ca 1786
From William Shakespeare's A Midsummer Night's Dream
Watercolor and graphite on paper, Tate Britain
Επιμέλεια: De Profundis Ya
Over hill, over dale,
Thorough bush, thorough briar,
Over park, over pale,
Thorough flood, thorough fire
I do wander everywhere.
Swifter than the moonè's sphere;
And I serve the fairy queen,
To dew her orbs upon the green.
The cowslips tall her pensioners be;
In their gold coats spots you see;
Those be rubies, fairy favours,
In those freckles live their savours:
I must go seek some dew-drops here,
And hang a pearl in every cowslip's ear
"Πάνω από λόφους και ποτάμια
μέσα σε θάμνους και βουνά
πάνω απο πάρκα και λαγκάδια
μέσα από ύδωρ και φωτιά
Περιπλανιέμαι, ναι! παντού!
ταχύτερη του φεγγαριού
Τη νεραιδοβασίλισσα καλά υπηρετώ
κύκλους δροσιάς της φτιάχνω
για μαγικό χορό!
Εχει σωματοφύλακες,μεγάλες πασχαλιές
τα ωραία στίγματα στα πέταλά τους, δες!
Είναι ρουμπίνια,των νεράιδων δώρα
και απ' αυτά αναδύονται γλυκές οι μυρωδιές
Δροσοσταλιές αναζητώ στις λαγκαδιές
σκουλαρίκια για να βάλω
στις ωραίες πασχαλιές!"
(Νεραϊδόκυκλος)
Από τη 2η πράξη του έργου, σκηνή 1η.
Από το αθάνατο αυτό έργο, εμπνεύστηκαν:
Mendelssohn:
Μετά την ανάγνωση του έργου, o Mendelssohn εμπνέεται και γράφει στα 17 του χρόνια μια Εισαγωγή (Op. 21) η οποία ενθουσιάζει τον άγγλο μουσικοκριτικό George Grove: "the greatest marvel of early maturity that the world has ever seen in music"!
Μετά από 16 χρόνια, το 1842, γράφει μετά από παραγγελία του Frederick William IV της Πρωσσίας τη σκηνική μουσική (όπου ενσωμάτωσε την υπάρχουσα Εισαγωγή ) για μια παραγωγή που θα ανέβαινε το 1843 στο Potsdam.
Στο ιντερμέτζο μεταξύ των πράξεων IV και V ακούγεται και το Γαμήλιο Εμβατήριο, ένα από τα πιό γνωστά και διαδεδομένα κομμάτια που γράφτηκαν ποτέ.
Heather Harper, Janet Baker
Philharmonia Orchestra
Otto Klemperer
Studio recording, London 28-29.I.1960 & 16.II.1960
Γαμήλιο εμβατήριο
*
*
Β. Britten:
Γράφει μία όπερα, της οποίας το λιμπρέτο προσαρμόστηκε στο έργο του Shakespeare απο τον ίδιο και από τoν Peter Pears. Η πρεμιέρα της δόθηκε στις 11 Ιουνίου
1960 στο Aldeburgh Festival κάτω από τη δική του διεύθυνση.
Εδώ ακούμε τον Νίκο Σπανάτη, Act I and Act II
*
*
Ralph Vaughan Williams:
Συνθέτει το τραγούδι "Over Hill, Over Dale", από την ΙΙ πράξη του Σαιξπηρικού έργου
*
*
George Balanchine:
Μπαλέτο, που έκανε την πρεμιέρα του στις 17 Ιανουαρίου 1962 στη Νέα Υόρκη. Για τη παράσταση, χρησιμοποίησε και άλλες συνθέσεις του Mendelssohn. Τον Φεβρουάριο του 2007 η παράσταση μαγνητοσκοπήθηκε ζωντανά στο θέατρο της Σκάλας του Μιλάνου, και βέβαια χόρεψαν οι καλύτεροι χορευτές του.
*
*
ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ
John Simmons (1870), Hermia and Lysander
Johann Heinrich Füssli, The Awakening of the Fairy Queen Titania,
ca 1775-1790, oil on canvas
Edwin Henry Landseer (1802–1873)-
Scene from A Midsummer Night's Dream.
Titania and Bottom, National Gallery of Victoria, Australia
Joseph Noel Paton (1821–1901) - Puck and Fairies, ca 1850
Oil on millboard, Yale Center for British Art
Ο Έγκον Σίλε γεννήθηκε σαν σήμερα 12 Ιουνίου 1890.Η ζωή του πολύ σύντομη, έχασε τη μάχη με το θάνατο μόλις στα 28 του, τέσσερεις μέρες μετά από την απώλεια της γυναίκας του Ήντιθ , που κυοφορούσε το παιδί τους.Και οι δυο, έπεσαν θύματα της ισπανικής γρίππης που θέριζε την Ευρώπη εκείνη την εποχή.
Σαν καλλιτέχνης βάζει τη γυναίκα στο επίκεντρο της δημιουργίας του, με τη σεξουαλική ενέργειά της να αποτελεί τη μεγαλύτερη έμπνευσή του, τόσο, που να στιγματιστεί για πορνογραφία. Αλλόκοτη η ζωή του κατηγορήθηκε και φυλακίστηκε για αποπλάνηση ανηλίκων, παράλληλες σχέσεις,...κλπ... Οι φιγούρες του συχνά είναι τραχιές, δύσκαμπτες, αποστεομένες, σχεδόν αποτρόπαιες. Στο έργο του συναντάς την ερωτική εκδοχή ενός σκληρού πεπρωμένου. Ιδιαίτερος, εκκεντρικός, απογυμνώνει την ομορφιά από κάθε τι εξωραϊστικό, με τρόπο αριστοτεχνικά βέβηλο! Ωμή η τεχνοτροπία του, με φιγούρες καχεκτικές και νευρώδεις. Ειδικά στις αυτοπροσωπογραφίες του φαίνεται να ποζάρει με έντονη θεατρικότητα, με στόχο να μας αποκαλυφθεί κάνοντας γκριμάτσες, μορφασμούς και δημιουργώντας έντονες συσπάσεις μυών.
******
ΜΟΥΣΙΚΗ: <<Rachel's : "Music for Egon Schiele">>
Γραμμένη για ένα χοροθέατρο είναι η μουσική που προτείνω γι'απόψε, εμπνευσμένη από την τραγική ζωή του αυστριακού καλλιτέχνη. Ενα ορχηστρικό έργο των Rachel's, ενός μουσικού συνόλου που στην προκειμένη περίπτωση υπηρετεί το είδος της "Σύγχρονης Μουσικής Δωματίου".
Το έργο έχει τίτλο "Music for Egon Schiele", ξετυλίγεται σε 12 μουσικά επεισόδια και προσπαθεί να σκιαγραφήσει διακριτικά την προσωπικότητα και τη ζωή του ζωγράφου, υφαίνοντας μια αραχνοΰφαντη, λεπτεπίλεπτη μελωδική γραμμμή, να τυλίξει με αγάπη τον τραγικό δημιουργό.
Το πιάνο μεταφέρει συγκλονιστικά την αίσθηση του δράματος με βαθιές συγχορδίες σε ένα επίμονο οστινάτο κατά το μεγαλύτερο μέρος της σύνθεσης, ενώ το τσέλο με το μελαγχολικό ηχόχρωμα, σε μια αέναη κίνηση του δοξαριού ταυτίζεται πιστά με την θλίψη του θεατή-ακροατή. Με τη δυναμική συγκρατημένη και την ένταση να απελευθερώνεται σπάνια, εκτός από κάποια σημεία κορύφωσης της τραγικότητας, όπου πυκνώνει η υφή για να αποδώσει το απεγνωσμένο και βασανιστικό. Η κίνηση της μελωδίας από το πιάνο συνεχής, ακούραστη, ατέρμονη λαχτάρα για δημιουργία και πειραματισμό, στο 3ο και 5ο επεισόδιο , όπου περιγράφει την ανάγκη του για έκφραση εικαστική μέσα από τις αυτοπροσωπογραφίες του. Συγκοπτόμενοι ρυθμοί σε μινιμαλιστικό ύφος η απόδοση της σχέσης του με την Mime Van Osen, αρτίστας της παντομίμας. Από τα pizzicati η έκφραση των αλλόκοτων, νευρωδών χαρακτηριστικών στα γυμνά σώματά του. Κρυστάλλινες πινελιές στη υψηλή περιοχή του πιάνου, η ανάσα κι η λατρεία του για την Ήντιθ... Το έργο ολοκληρώνεται αφού επανέλθει στο αρχικό θέμα σε μια μονότονη αρμονική αλυσίδα, που κόβεται απότομα αφήνοντας ατελή την πτώση, μετέωρη την αισθηση της "αναμονής της λύσης".
Στις 27 Μαΐου 1959 δυο νέοι σπουδαστές του Ωδείου της Σανγκάης, ο Chen Gang (1935) και ο He Zhanhao (1933) παρουσίασαν το έργο τους σε μια τελετή για τον εορτασμό των 10 χρόνων της ιδρύσεως της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας. Το πνευματικό τους παιδί ήταν ένα κοντσέρτο για βιολί διάρκειας 26 λεπτών, με τον τίτλο"Butterfly Lovers.”
Αυτό το κοντσέρτο είναι το πιο διάσημο σύγχρονο έργο της Κινέζικης μουσικής. Πρόκειται για μια ορχηστρική προσαρμογή του Κινέζικου μύθου “The Butterfly Lovers”. Εξιστορεί την τραγική αγάπη ενός ζεύγους του Liang Shanbo και της Zhu Yingtai, των οποίων τα ονόματα συχνά αποτελούν τον σύντομο τίτλο της ιστορίας “Liang Zhu “ και συχνά θεωρείται σαν η αντίστοιχη Κινέζικη εκδοχή του Ρωμαίου και της Ιουλιέτας.
H ιστορία περιγράφεται παρακάτω, έτσι όπως ακούγεται στο έργο που έχει μόνο ένα μέρος με διακριτά τα επτά τμήματα. Το σόλο βιολί συμβολίζει την Τσου Γινγκτάι και το τσέλο τον Λιάνγκ Σάνμπο.
*
*
1. Adagio cantabile.
Το κοντσέρτο αρχίζει με μια άρπα και μετά ένα σόλο φλάουτο ανοίγει μια ρέουσα μελωδία ετοιμάζοντας έτσι το σκηνικό της ιστορίας. Ένα όμποε ακούγεται μετά μαζί με τα έγχορδα ώσπου έρχεται το σόλο βιολί με μια απλή μελωδία που έχει τις ρίζες της σ’ ένα Κινέζικο παραδοσιακό τραγούδι το Κίτρινο Ποτάμι (Yellow River) και εξιστορεί την παιδική ηλικία της Τσου. Στον δρόμο της για το Χαντζού που πάει για σπουδές μεταμφιεσμένη σε άνδρα συναντάει τον Λιάνγκ για πρώτη φορά. Τότε το τσέλο πλέκεται με το βιολί φτιάχνοντας ένα όμορφο μελωδικό θέμα. Καθώς το τσέλο αποχωρεί, η ορχήστρα παίζει την ίδια μελωδία του βιολί, με το βιολί να συμπλέει κατά διαστήματα. Έτσι ξεκινά το μπουμπούκιασμα της αγάπης, χρησιμοποιώντας μια μικρή καντέντζα στο βιολί όπου έτσι εκφράζεται η χαρά της Τσου αλλά και η πίστη για την αδελφική του σχέση.
*
*
2.Allegro
H ορχήστρα ξεκινάει το επόμενο τμήμα και το βιολί εμφανίζεται παίζοντας μια γρήγορη και πρόσχαρη μελωδία που αντιπροσωπεύει τα πολυάσχολα τρία χρόνια σπουδών της Τσου και του Λιάνγκ. Πολλά παραδείγματα της τεχνικής του βιολιού ακούγονται όπως σπικάτο, γρήγορα περάσματα ακόμη και αρπισμοί που συνηθίζεται να επιδεικνύονται σ’ ένα κοντσέρτο βιολιού.
*
*
3.Allegro assai doloroso
Καθώς το τέλος των σπουδών πλησιάζει, ο Λιάνγκ και η Τσού είναι λυπημένοι καθώς συνειδητοποιούν ότι η κοινή τους πορεία σχεδόν τελειώνει. Η Τσου προσκαλεί τον Λιάνγκ να επισκεφθεί την οικογένειά της και του προξενεύει την πλασματική μικρότερη αδελφή της. Αυτός δεν γνωρίζει ότι στην πραγματικότητα τον καλεί για να την παντρευτεί. Ο Λιάνγκ υπόσχεται να δει την Τσου και πάλι αλλά καθυστερεί την επίσκεψη
*
*
4. Pesante – Piu mosso – Duramente
Όταν η Τσου επιστρέφει στο σπίτι της ανακαλύπτει ότι ο πατέρας της την έχει αρραβωνίσει με τον γιο μιας πλούσιας οικογένειας. Το σόλο βιολί και πάλι αντιπαλεύεται τις δυνάμεις της ορχήστρας, αντιπροσωπεύοντας έτσι τις διαμαρτυρίες της εναντίον του πατέρα της.
*
*
5. Lacrimoso
Όταν φτάνει ο Λιάνγκ, βλέπει την Τσου και καταλαβαίνει ότι είναι γυναίκα κι αμέσως ερωτεύονται. Το σόλο βιολί και το σόλο τσέλο παίζουν ένα συναισθηματικό ντουέτο, ένα απ’
τα πιο γνωστά και δυνατά μέρη της σύνθεσης.
*
*
6. Presto resoluto
Το ερωτικό ντουέτο μεταξύ των δυο αντικαθίσταται με θυμό καθώς ο Λιάνγκ μαθαίνει ότι κατά την απουσία του, η Τσου έχει μνηστευθεί με άλλον. Το σόλο βιολί παρουσιάζεται μ’ ένα λαμπερό και δύσκολο πέρασμα που ενισχύεται με συγχορδίες της ορχήστρας, αλλά σταδιακά επιστρέφει στην αρχική μελωδία που δηλώνει την αγάπη, με την συνοδεία του σόλο τσέλου. Ο Λιάνγκ αρρωσταίνει απ’ την θλίψη του και πεθαίνει καθώς το ντουέτο τελειώνει. Άλλο ένα δεξιοτεχνικό τμήμα για το σόλο βιολί και την ορχήστρα συνδυάζει τις αργές μελωδίες με τα γρήγορα κι ενεργητικά περάσματα που ακούστηκαν προηγούμενα. Η Τσου υποχρεώνεται να παντρευτεί τον άνδρα που διάλεξε ο πατέρας της αλλά βάζει έναν όρο: ότι η γαμήλια πομπή θα περάσει μπροστά απ’ το μνήμα του Λιάνγκ ώστε αυτή να του αποδώσει τιμές. Φτάνοντας εκεί ο καιρός αλλάζει απότομα και ξεσπά καταιγίδα. Μια αστραπή δημιουργεί ένα ρήγμα στον τάφο, όπου η Τσου πέφτει και το χάσμα κλείνει πίσω της. Το τμήμα τελειώνει με την αυτοκτονία της Τσου καθώς το σόλο βιολί τελειώνει με μια απότομη υψηλή νότα.
*
*
7. Adagio cantabile
Βγαίνει ο ήλιος και καθώς οι οικογένειες προσπαθούν να σώσουν την Τσου, ξεπετάγονται δυο πολύχρωμες πεταλούδες που χορεύοντας χάθηκαν στον ουρανό. Το σόλο βιολί και η ορχήστρα ξεδιπλώνουν το αρχικό θέμα και να δημιουργούν μια θριαμβευτική κορύφωση. Το κοντσέρτο τελειώνει γλυκόπικρα με μια τελική μελωδική φράση απ’ το σόλο βιολί, καταλήγοντας μυστηριωδώς με μια ψηλή Ρε νότα απ’ τα έγχορδα. Το τέλος απεικονίζει την μεταμόρφωση των ερωτευμένων σε πεταλούδες, ώστε να μην χωρίσουν ποτέ ξανά.
*
*
Η Μουσική διάρθρωση που στηρίζει αυτή την ερωτική ιστορία είναι ένα μείγμα Δυτικών στοιχείων (χόρδισμα και γενικά η ορχηστρική της γραφή), Κινεζικών πεντατονικών μελωδιών και τεχνικές μελισμάτων,αλλά και φανερής μουσικής αισθητικής ποιότητας.
H βιολονίστα Γιου Λίνα, είπε: “Ήμουν η σολίστ βιολονίστα στην πρεμιέρα. Όταν τελείωσα την πρώτη παράσταση υπήρχε απόλυτη ησυχία απ’ το ακροατήριο. Νιώσαμε άβολα για λίγες στιγμές και μετά ξέσπασε ένα βροντώδες χειροκρότημα. Αισθάνθηκα ανακούφιση κι ενθουσιασμένη το έπαιξα για δεύτερη φορά.”
Τον Απρίλιο του 2018 ανακοινώθηκαν οι νικητές του BBC Music Magazine. Στην κατηγορία καλλίτερης ηχογράφησης της χρονιάς (2017) ανακηρύχθηκε η εκπληκτική ερμηνεία της Τρίτης Συμφωνίας του Μάλερ υπό τον θρυλικό μαέστρο Μπέρναρντ Χάιτινκ (Bernard Haitink) και την Ραδιοφωνική Συμφωνική Ορχήστρα της Βαυαρίας.
Ιστορικά η πρώτη ηχογράφηση της Τρίτης Συμφωνίας του Μάλερ υπό τον Χάιτινκ έγινε μισό αιώνα πριν στο Άμστερνταμ. Η άποψή του δεν έχει αλλάξει πολύ - απ’ τη συγκρατημένη παράθεση της τεράστιας αρχής μέχρι τη μαγευτική παρουσίαση του μεγάλου φινάλε Αντάτζιο - αλλά η ερμηνεία της Ραδιοφωνικής Συμφωνικής Ορχήστρας της Βαυαρίας είναι ανυπέρβλητη.
* *
H Συμφωνία αυτή είναι η μεγαλύτερη του Μάλερ και διαρκεί περίπου δύο ώρες και είναι ένας Ύμνος στην Φύση και του Ανθρώπου μέσα σ’ αυτή. Μόνο οι τίτλοι που έδωσε ο Μάλερ για τα έξι μέρη της Συμφωνίας είναι αρκετοί για να αντιληφθούμε το περιεχόμενο του ύμνου του.
"Pan Awakes, Summer Marches In" (O Παν ξυπνάει, το Καλοκαίρι έρχεται )
"What the Flowers in the Meadow Tell Me", (Τι μου λένε τα λουλούδια του αγρού)
"What the Animals in the Forest Tell Me" (Τι μου λένε τα ζώα και το δάσος)
"What Man Tells Me" (Τι μου λέει ο Άνθρωπος)
"What the Angels Tell Me" (Τι μου λένε οι Άγγελοι)
"What Love Tells Me" (Τι μου λέει η Αγάπη)
* *
Εδώ ακούμε το Μαγευτικό Φινάλε απ’ την πρώτη ηχογράφηση το 1966 υπό τον Χάιτινκ
Κι εδώ ολόκληρη την Συμφωνία υπό τον Χάιτινκ με την Συμφωνική Ορχήστρα του Λονδίνου στα BBC Proms
(Δεν υπάρχει η βραβευθείσα ηχογράφηση στο YT, τουλάχιστον εγώ δεν την βρήκα)
"ΑΛΩΣΗ της ΠΟΛΗΣ, από τη ΣΥΜΦΩΝΙΑ 1821", Ν.Αστρινίδης
Ο Νίκος Αστρινίδης ανήκει στο πάνθεον των κορυφαίων μουσικών δημιουργών μας. Υπήρξε σεμνός και μεγαλοφυής, ήπιος ως χαρακτήρας, χωρίς να τον απασχολεί η προβολή της μουσικής δημιουργίας του. Στερήθηκε μεν τιμές οι οποίες δικαιωματικώς του ανήκαν, κέρδισε όμως τη βαθύτατη εκτίμηση και σεβασμό του μουσικού χώρου, αφιερωμένος στην πρωτογενή χαρά της άδολης δημιουργίας.
Ο ίδιος πίστευε ακράδαντα ότι "ο συνθέτης πρέπει να γράφει αυτά που αισθάνεται. Πρέπει να βγάζει αυτό που νιώθει".
Η μουσική δημιουργία του περιλαμβάνει ορατόρια, συμφωνικά έργα, μουσική δωματίου, έργα για πιάνο, σκηνική μουσική και τραγούδια σε μια προσωπική γλώσσα μουσικής γραφής με κύριο χαρακτηριστικό τον αρμονικό πλούτο, που επιτυγχάνει με την υιοθέτηση ενός έντονου χρωματισμού ως μέσο εκφράσης και την προσφυγή σε διατονικές αρμονικές λύσεις. Του άρεσε η συμμετρία και η σταθερότητα και ελληνική μουσική παράδοση (δημώδης και βυζαντινό μέλος), που είναι μεν παρούσα αλλά όχι κυρίαρχη.
***
ΣΥΜΦΩΝΙΑ 1821, Μέρος 1ο: ΑΛΩΣΗ
Το 1971 εγραψε τη "Συμφωνία 1821" για μικτή χορωδία και ορχήστρα, έργο 39 έπειτα από παραγγελία του Δήμου Θεσσαλονίκης για τον εορτασμό των 150 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση.
Θεωρείται το πιο φιλόδοξο μέχρι σήμερα συμφωνικό έργο με θέμα την εθνική παλιγγενεσία, καλύπτει χρονολογικά την περίοδο από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης μέχρι το ξέσπασμα της Επανάστασης του 1821 και διαρθρώνεται σε τέσσερα μέρη:
I. Άλωση,
II. Σκλαβιά,
III. Κλεφτουριά, και
IV. Επανάσταση.
Τα κείμενα που χρησιμοποιούνται προέρχονται από δημοτικά τραγούδια, το "Θούριο" του Ρήγα, τον "Ύμνο εις την Ελευθερίαν" του Σολωμού, έναν "Ψαλμό" του Δαβίδ και το "Τροπάριον" της Αναστάσεως.
Στο 1ο Μέρος με τίτλο "ΑΛΩΣΗ" χρησιμοποιεί για ποιητικό κείμενο το δημοτικό "Της Αγιά- Σοφιάς":
"Σημαίνει ο Θιός, σημαίνει η γης, σημαίνουν τα επουράνια,
σημαίνει κ’ η Αγιά-Σοφιά, το μέγα μοναστήρι,
με τετρακόσια σήμαντρα κ’ εξήντα-δυό καμπάναις,
κάθε καμπάνα και παπάς, κάθε παπάς και διάκος..."κλπ
και τρεις στίχους από το δημοτικό της Δυτικής Μακεδονίας "Το πάρσιμο της Πόλης":
"Εσείς πουλιά μ’ πετούμενα σύρτε να πήτε στην Φραγκιά,
πέστε και στην Ελλάδα,
πήραν την Πόλην η Τουρκιά, το μέγα μοναστήρι"
Το μέρος αρχίζει με το θέμα από το δημοτικό "Το πάρσιμο της Πόλης", που το δίνουν τα βαθιά έγχορδα, και αποτελεί την βάση για την ανάπτυξη της μικρής συμφωνικής εισαγωγής που προλογίζει την είσοδο της χορωδίας.
Με τον στίχο "Ψάλλει ζερβά ο βασιλιάς, δεξιά ο πατριάρχης" εμφανίζεται το δεύτερο θέμα, που αναπτύσσεται σε παραλλαγη.
Ακολουθεί ένα φουγκάτο αλλέγκρο, που καταλήγει στο επιβλητικό αργό χορικό: "Σώπασε κυρά Δέσποινα"
Το δεύτερο ποιητικό κείμενο αυτού του μέρους: "Εσείς πουλιά μ’ πετούμενα" στηρίζεται στην δική του μουσική. Αρχικά η απόδοση γινεται μόνο από τις γυναικείες φωνές, ενώ οι αντρικές περιορίζονται σ’ έναν θρηνητικό λυγμό, που χρησιμεύει και για αρμονικό στήριγμα της μελωδίας.
Στον τρίτο στίχο η διαδικασία αναστρέφεται και η βασική ερμηνεία γινεται από τις αντρικές φωνές , ενώ οι γυναικείες έχουν παραλάβει τον θρηνητικό λυγμό.
Στο τέλος ολόκληρη η χορωδία ξανατραγουδά τον τελευταίο στίχο και καθώς ολοκληρώνεται το μέρος αυτό ξανακούγεται το θέμα της αρχής, αυτή την φορά από τα βαθύτερα πνευστά.
Το 1ο μερος, η "Άλωση", έχει -συμφωνα με τους αναλυτές- την βαθύτερη εσωτερικότητα απ’ όλα τα μερη του εργου. Ο θρήνος για το πάρσιμο της Πόλης, η νοσταλγία για κάτι μεγάλο που χάθηκε, κυριαρχεί απ’ την αρχή ως το τέλος αυτού του μέρους, που μολονότι κυλά χαμηλόφωνα σχεδόν (εκτός από κάποιες λιγόστιγμες εκρήξεις) δημιουργεί έντονη εντύπωση στον ακροατή. Σ’ αυτό βοηθά κι η υποβλητική απλότητα του πρώτου δημοτικού μουσικού θέματος, που η λιτότατη γραμμή του έχει έντονα λυρικό χαρακτήρα.
Επίσης και η μαστορική ανάπτυξη του θέματος αυτού, με τις παραλλαγές και τις αλλοιώσεις του, που καταφέρνουν να δίνεται τόσες φορές το θέμα χωρίς να γίνεται μονότονη η επανάληψή του, θέτει από την αρχή την σφραγίδα στο έργο.
Ernst von Dohnányi (Ernö Dohnányi)
(27 Ιουλ. 1877 – 9 Φεβ. 1960)
- Dohnányi, Six Concert Études, Op. 28 (1916)
- Concert Etude (Capriccio) for piano in F minor, Op. 28/6
- Études de Concert, Op. 28: No. 6 in F minor (Capriccio)
- Ο Ernö Dohnányi (Ernst von Dohnányi, 1877-1960) κατείχε την πιο σημαντική θέση στη μουσική ζωή της Ουγγαρίας από τα τέλη του αιώνα έως τις αρχές του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου.
Υπήρξε ένας διεθνώς αναγνωρισμένος μεγάλος πιανίστας, παγκόσμιας φήμης συνθέτης, και εκτέλεσε σαν Διευθυντής της Φιλαρμονικής Ορχήστρας της Βουδαπέστης περισσότερα από εκατό (100) έργα κάθε χρόνο κατά τη διάρκεια ενός τέταρτου του αιώνα.
Ο Dohnányi στήριξε και βοήθησε σημαντικά τους νεότερους συνθέτες, συμπεριλαμβανομένων των Bartók και Kodaly.
Ήταν ακόμα, διευθυντής της Ουγγρικής Ραδιοφωνίας και έδωσε πολλές συναυλίες σε όλο τον κόσμο για την προώθηση της ουγγρικής μουσικής και προέδρευσε στην περίφημη Μουσική Ακαδημία της Βουδαπέστης (Franz Liszt Academy of Music), όπου δίδαξε πιάνο και σύνθεση για πολλά χρόνια.
Μετά από σύντομες ενδιάμεσες στάσεις στην Αυστρία και την Αγγλία, βρέθηκε στην Αργεντινή σαν Πρόεδρος του τμήματος πιάνου στο Πανεπιστήμιο του Tucumán (βορειοδυτικά του Μπουένος Άιρες).
Από το 1949 μέχρι το θάνατό του το 1960, ο Dohnányi έζησε στις Η.Π.Α. (State University της Florida, στο Tallahassee) και δίδαξε σαν καθηγητής πιάνου και σύνθεσης.
Και ενώ η επιρροή του Dohnányi σαν πιανίστα, διευθυντή ορχήστρας και δάσκαλου ήταν τεράστια - οι μαθητές του συμπεριλάμβαναν την Annie Fischer, τον György (αργότερα Sir Georg) Solti, Boris Goldovsky, Andor Földes και Géza Anda - οι συνθέσεις του, με λίγες εξαιρέσεις, έχουν παραμεληθεί σε μεγάλο βαθμό.
Ο Dohnányi ανέπτυξε το δικό του στυλ από νωρίς, επηρεασμένος από τον Brahms και τον Liszt, και στη συνέχεια παρέμεινε αντισυμβατικά προσκολλημένος σε αυτό μέσα από όλη τη ζύμωση του πρώτου μισού του 20ου αιώνα.
Ήταν ένας κοσμοπολίτης την εποχή του αναδυόμενου εθνικισμού και ένας ρομαντικός σε μια εποχή μοντερνισμού.
Παρ' όλα αυτά, η μουσική του είναι ξεχωριστή και πρωτότυπη, και μιλάει με μια σπάνια αμεσότητα.
- Οι έξι (6) Concert Études γράφτηκαν το 1916 και παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά ερμηνευμένες στο πιάνο από τον ίδιο τον συνθέτη, το ίδιο έτος, στο Széged.
Σύμφωνα με την παράδοση του 19ου αιώνα, κάθε μία από αυτές τις virtuoso Études θέτει και από ένα συγκεκριμένο πιανιστικό πρόβλημα:
Για παράδειγμα, η πρώτη αφορά σε μια σύνθεση στο πνεύμα του Brahms, με εναλλασσόμενες συγχορδίες και μεμονωμένες νότες πάνω σε ένα μοτίβο "ηρωικής" μελωδίας.
("- The second features quicksilver legato triplets against light, staccato double notes.
- The third is visually stunning, as the light staccato figuration with which it opens is played with the left and right hands alternating throughout.
As if that weren’t problem enough for one study, a sustained melodic line is later added on top.
- The fourth is a grand march with immense chords and dotted rhythms, building at the end to a coda notated on four staves.
- The fifth is an exercise in legato playing with alternating hands, notable for its rich harmonies and soaring melody").
- Η δημοφιλής έκτη Étude, με τον τίτλο "Capriccio", είναι ένα σύνολο σύντομων παραλλαγών που επιδεικνύουν κάθε πιανιστικό ultra-virtuoso trick στην παρτιτούρα...
Πολλοί μεγάλοι πιανίστες - τιτάνες του πιάνου - ερμήνευσαν και ηχογράφησαν αυτή την τελευταία, δαιμονική, 6η Étude, όπως οι:
Sergei Rachmaninoff, Leopold Godowsky, Josef Lhévinne και Vladimir Horowitz!
Ωστόσο, μεταξύ όλων όσων ερμηνειών έχω προσωπικά δει και ακούσει από τους μεγάλους πιανίστες που όλοι σήμερα θαυμάζουμε, ΑΥΤΗ που κυριολεκτικά με άφησε παραπάνω και από κατάπληκτο, άφωνο, άναυδο... κλπ. (δεν βρίσκω την κατάλληλη λέξη για την συγκεκριμένη περίπτωση
και αναγκαστικά θα χρησιμοποίησω μια αρχαιοπρεπή ώστε να περιγράψω τον ιλασμό της κατάστασης, με την έννοια της εξιλέωσης και της κάθαρσης) και έμεινα "κεχηνώς"* [*σημ.: μετοχή παρακειμένου του ρήματος χαίνω, και του παράλληλου ρήματος χάσκω, το "κεχηνώς" σημαίνει κάπως ειδικότερα
αυτόν που μένει με ανοιχτό το στόμα, που "χάσκει σαν χαζός"!], ήταν η απόλυτα "εξωγήινη" με τα ανθρώπινα δεδομένα και κριτήρια ερμηνεία του (μέγιστου) virtuoso πιανίστα György (Georges) Cziffra!!!
[Την πρώτη φορά ζωντανά, σε συναυλία το 1977, στην Salle Pleyel, Paris - με πρόγραμμα: - Chopin: Sonata No. 2, Bb minor, Op. 35, "Funeral March" - Dohnanyi: Capriccio, F minor, Op. 28, No. 6 και - Liszt: Hungarian Rhapsody No. 2, C# minor... και μερικά χρόνια αργότερα πάλι στο Senlis (Oise), στη Γαλλία... και όπου αλλού είχα την ευκαιρία...
Την δε πρώτη φορά που περιήλθε στην κατοχή μου το παρακάτω ηχητικό ντοκουμέντο (από την ΤV performance του Cziffra) το άκουσα πάνω από... 30 φορές στη σειρά (!!!) ξεπερνώντας μάλλον τα όρια αντοχής του ανθρώπινου νευρικού συστήματος...! Χαχαχα...)
(Υπενθυμίζω ότι, ο Cziffra παρακολούθησε μαθήματα σε παιδική ηλικία (σαν enfant prodige/παδί θαύμα) σε Master Classes του ίδιου του συνθέτη (Dohnányi)
στην Franz Liszt Academy of Music, στην Βουδαπέστη...!].
"György Cziffra (also known as Georges Cziffra and George Cziffra; 5 Nov. 1921 – 15 Jan. 1994), was a Hungarian virtuoso pianist and composer.
He is considered to be one of the GREATEST pianists of ALL TIME.
Among his teachers were István Thomán, who was a favourite pupil of Franz Liszt.
He became a French citizen in 1968.
Cziffra is known for his recordings of works of Liszt, Frédéric Chopin and Robert Schumann, and also for his technically demanding arrangements
of several orchestral works for the piano..."
[Wikipedia, English, György Cziffra]
Μια ακόμα (!) πιο ιλιγγιώδης ζωντανή ερμηνεία του ίδιου (που ευγενικά μου έστειλε φίλος-συλλέκτης πιανίστας από τον Καναδά,
με το ΚΑΘΟΛΟΥ ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΟ σχόλιο:
" A more insane version by Uncle Georges !!!"
(το "uncle" προφανώς δηλωτικό του αμέτρητου σεβασμού και θαυμασμού του σε αυτόν τον μοναδικό μουσικό και πιανίστα φαινόμενο!).
György Cziffra's performance of Dohnányi's "Capriccio" Etude Νο.6, Op.28, 14/12/1973, Rome
Στις 9 Ιουνίου του 1902 στο Krefeld, Δίνεται η παγκόσμια πρωτη της περιφημης 3ης συμφωνίας του Μαλερ απο την Ορχήστρα του Gürzenich της Cologne, υπο την διεθυνση του ιδιου του συνθετη.
Η τριτη συμφωνία είναι η μεγαλυτερη σε διαρκεια απο όλες τις γνωστες συμφωνίες των μεγαλων δημιουργων (και 2η συνολικα πισω απο την 1η του λιγοτερο γνωστού συνθετη Havergal Brian).
Ο τίτλος της είναι:
Die fröhliche Wissenschaft [Χαρούμενη επιστήμη] προς τιμήν του Friedrich Nietzsche.
Στο 4ο μερος περιλαμβανεται το τραγούδι της νύχτας:
Ω άνθρωπε ! Πρόσεξε ! Τι λένε τα βαθιά μεσάνυχτα; "Κοιμόμουν, κοιμόμουν — Ξύπνησα από όνειρο βαθύ: Βαθύς είναι ο κόσμος, Και βαθύτερος απ' όσο σκέφτηκε η μέρα. Βαθύς είναι ο πόνος του — Και η χαρά — βαθύτερη απ' της καρδιάς τον πόνο: Ο πόνος λέει: αφανίσου! Ωστόσο κάθε χαρά θέλει αιωνιότητα — Θέλει βαθιά, βαθιά αιωνιότητα!
(μεταφραση : Ζήσης Σαρίκας) Νίτσε. Τάδε έφη Ζαρατούστρα, Το τραγούδι της μέθης, 12, σελ 312
ΑΠΟ ΒΑΡΑΘΡΑ, από μαρασμούς γυρνά κανείς ξαναγεννημένος, με λεπτότερο γούστο στη χαρά, με γλώσσα πιο ευαίσθητη σ' όλα τα καλά πράγματα, με mo εύθυμο πνεύμα, με μια δεύτερη-πιο επικίνδυνη-αθωότητα, πιο παιδί και ταυτόχρονα χίλιες φορέςπιο εκλεπτυσμένος... Κι αν εξακολουθεί να χρειάζεται μια τέχνη, τότε πρόκειται για μια τέχνη περιπαιχτική, ανάλαφρη, ρευστή, θεϊκά αυθόρμητη και θεϊκά επιτηδευμένη, μια τέχνη σαν καθαρή φλόγα που φεγγοβολάει ο' έναν ασυννέφιαστο ουρανό! Γιατί συνεννοούμαστε τώρα ως προς τι εν τέλει είναι σημαντικό, n ευφροσύνη, φίλοι μου, κάθε ευφροσύνη!». Νίτσε, Η χαρούμενη επιστήμη.
Γεννήθηκε σαν σήμερα 7 Μαΐου του 1861 στην Καλκούτα. Ο ινδός ποιητής Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ ασχολήθηκε με την ποίηση από πολύ μικρός, όπως επίσης ταλαντούχος ήταν στη ζωγραφική και τη μουσική (Μην ξεχνάμε πως εκτός από τους στίχους έχει γράψει και τη μουσική του Εθνικού ύμνου της Ινδίας).
Σκοπός του με τα κείμενά του να διδάξει την απλότητα της ζωής και την καλλιέργεια της εσωτερικής και πνευματικής ομορφιάς.
Λίγο πριν του απονεμηθεί το 1913, το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας μεταφράζει ο ίδιος στην αγγλική γλώσσα την πασίγνωστη σήμερα ποιητική συλλογή του «Gitanjali», που εκδίδεται με τον τίτλο: «Λυρικά αφιερώματα».
Από αυτή τη συλλογή είναι και το τραγούδι του συμπατριώτη μας Γιάννη Κωνσταντινίδη, με τίτλο «ΟΝΕΙΡΟ» από τα «Πέντε Τραγούδια Προσμονής».
***
"He came and sat by my side but I woke not.
What a cursed sleep it was, O miserable me!
He came when the night was still;
he had his harp in his hands,
and my dreams became resonant with its melodies.
Alas, why are my nights all thus lost?
Ah, why do I ever miss his sight
whose breath touches my sleep?"
(Rabindranath Tagore, Gitanjali: Song Offerings)
***
""Ήρθε και κάθησε στο πλάι μου, μα εγώ δεν ξύπνησα.
Τι καταραμένος ύπνος ήταν! Ω! Ο κακορροίζικος εγώ!
Ήρθε, όταν η νύχτα ήταν βυθισμένη στη γαλήνη.
Κρατούσε στα χέρια Του την άρπα Του,
και στα όνειρά μου όλο ένα πιο ζωηρά
αντηχούσαν οι γλυκές Του μελωδίες.
Αλλοί μου! Γιατί χάθηκαν έτσι οι νύχτες μου όλες;
Αχ! Γιατί τα μάτια μου ποτέ να μη μπορούν
να ιδούν Εκείνον που η πνοή Του
αγγίζει τον ύπνο μου;"
(Γιταντζαλί-Λυρικά αφιερώματα-Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ
μετάφραση: Κώστας Τρικογλίδης)
Φυσικά, δεν χρειάζεται να πω τίποτε για τον πολύπλευρο συνθέτη…
Μπορεί, το ευρύ κοινό να τον γνωρίζει με το ψευδώνυμο Κώστας Γιαννίδης, που χρησιμοποιούσε για τις συνθέσεις του ελαφράς μουσικής, οι φίλοι όμως της ομάδας σίγουρα υποκλινόμαστε στο ταλέντο του ως συνθέτης, πιανίστας και μαέστρος, από τις πιο διακεκριμένες προσωπικότητες της Ελληνικής Μουσικής του 20ού αι. και στην "κλασική" μουσική, όπου συνδύαζε αρμονικά το ελληνικό μουσικό ιδίωμα με τη δυτικότροπη κλασική δομή
Εδώ, σε μια διαφορετική φόρμα, λυρικότατου ύφους, έμπνευση από τον ινδό ποιητή που σήμερα γιορτάζουμε τα γενέθλιά του.
Τραγουδά η σοπράνο: Σόνια Θεοδωρίδου
Στο πιάνο ο: Γιάννης Βακαρέλης
"ONEIΡΟ": Γιάννης Κωνσταντινίδης, από τα "Πέντε τραγούδια Προσμονής" ΠΟΙΗΣΗ: Ραμπιντρανάθ Ταγκόρ
Όταν δεν πίστευα στον Θεό, την απολάμβανα σαν αγνή μουσική, μια από τις ωραιότερες που γνωρίζω. (...)
Τώρα που πιστεύω , εχει γινει ο ύμνος της πίστης μου, ενας ύμνος που υψώνεται ως τον ουρανο.>>
<< Ιδού , λοιπόν, τα λόγια ψιθυρίστηκαν: "Et Incarnatus est" - η μουσική μπορεί να γεννηθεί. Δεν θα υπάρχουν πια λέξεις, παρά μόνο μια πνοή, μια πνοή αυθόρμητη...
Κάτω από ένα αραχνοΰφαντο ακομπανιαμέντο (μια φίνα δαντέλα από φλάουτα και όμποε), η φωνή γίνεται με τη σειρά της όργανο, αλλά το πιο απαλό , το πιο ωραίο, το πιο εκηβόλο. (...)
"Et Incarnatus est": ο θεσπέσιος ύμνος της λατρείας, μια δοξολογία της ζωής. Ανήκουστος." >>
<< "Γιατί υπάρχει κάτι στη θέση του τίποτα;" ρωτούν οι φιλόσοφοι.
