Ακούτε Κλασική Μουσική;: DANTE, FRANCESCA DA RIMINI

Κυριακή 3 Μαΐου 2015

DANTE, FRANCESCA DA RIMINI

Dante Gabriel Rossetti, Paolo and Francesca Da Rimini, Tate Gallery, London

Επιμέλεια: De Profundis Ya

20/10/2014

Dante, Inferno (Κόλαση) και Francesca da Rimini

Αποσπάσματα από το 5ο Άσμα της Θείας Κωμωδίας

1. Και ούτως εις τον δεύτερον από τη πρώτου κύκλου
κατέβην, περικλείοντα μικρότερον μέν χώρον,
πλήν πόνον περισσότερον, κεντούντα μέχρι γόων.
2. Ίστατ΄ο Μίνως άγριος και τους οδόντας βρύχει,
τας αμαρτίας ερευνά εκεί προ της εισόδου
δικάζει, κι' όπως ήθελε ζωσθή εξαποστέλλει.
3. Λέγω πώς όταν η ψυχή η κακογεννημένη
ενώπιόν του έρχεται, ομολογή τα πάντα,
και κείνος των αμαρτιών ο διαγνώστης βλέπη,
4. οποίος τόπος δι' αυτήν αρμόζει του ταρτάρου,
όσας βαθμίδας απαιτεί να την κρημνίσουν κάτω.
5.Πάντοτε ίστανται ψυχαί πολλαί ενώπιόν του,
να δικασθώσιν έρχονται κατά σειράν εκάστη,
λέγουν, ακούουν, κ' έπειτα εκσφενδονώνται κάτω.
6. - Εσύ, πού εις τον θλιβερόν ξειώνα καταβαίνεις,
είπεν ο Μίνως προς εμέ, ευθύς αφού με είδεν,
αφίνων την ενέργειαν τόσον μεγάλου έργου·
7. κύτταζε πώς εισέρχεσαι, κ' εις ποίον δίδεις πίστιν
Κι' ο οδηγός μου προς αυτόν·
- Και τι λοιπόν κραυγάζεις;
8. Την ειμαρμένην έλευσιν αυτού μην εμποδίζης·
ούτε το θέλουσιν εκεί, που ό,τι κι' αν θελήσουν και να το πράξουν δύνανται,
και άλλο μη ερώτα.
..............
13. Ήκουσα ότι με αυτόν τον τρόπον της βασάνου
οι σαρκικοί αμαρτωλοί ετιμωρούντο πάντες,
όσοι υπό την όρεξιν το λογικόν δουλούσι.
........................
39. Έπειτα πάλιν προς αυτούς εγύρισα και είπα,
ναι ήρχισα να ομιλώ. - Τα πάθη σου, Φραγκίσκα,
μέχρι δακρύων μου κινούν την λύπην και τον οίκτον.
40. Πλήν πές μου κατά τους γλυκείς εκείνους στεναγμούς σας,
με τι σημείον, πώς ποτε επέτρεψεν ο έρως
αλλήλων να γνωρίσετε τους αμφιβόλους πόθους;
41. Και 'κείνη. - Μεγαλήτερος δεν είναι άλλος πόνος,
παρά να ενθυμήται τις καιρούς ευτυχισμένους
εν συμφοραίς· κ' είναι γνωστόν εις τον διδάσκαλόν σου.
............
Εδώ περιγράφει πώς ξεκίνησε το ειδύλιο: Οι δυό τους είναι σ΄ένα δωμάτιο του κάστρου και ο Πάολο της εξιστορεί την ιστορία του Lancelot και της Guinevere, που απηχεί τα δικά τους συναισθήματα.
Ήμεθα μόνοι και χωρίς καμμίαν υποψίαν·
44. συχνά εις την ανάγνωσιν εκείνην συνηντώντο
τα βλέμματά μας, κι' άλλαζε το χρώμα του προσώπου,
αλλ' ό,τι μας ενίκησεν υπήρξεν έν χωρίον·
45. όταν εφθάσαμεν εκεί, που εραστής τοιούτος
φιλεί το πολυπόθητον χαμόγελον εκείνο·
αυτός, που δεν θα χωρισθή ποτέ του από μένα,
46. το στόμα μου εφίλησε το σώμα τρέμων όλος.
Και Γαλλεώτος έγινεν η βίβλος και ο γράψας·
47. Ενώ η μία των ψυχών τοιαύτα διηγείτο,
η άλλη τόσον έκλαιεν, ώστε υπό του οίκτου
λειπόθυμος απέμεινα ωσάν ν΄απενεκρώθην,
κι' έπεσα όπως του νεκρού το σώμα καταπίπτει.
Μετάφραση Γεωργίου Ε. Αντωνιάδου

Rodin: "The Kiss"

O αυθεντικός τίτλος του έργου ήταν Francesca da Rimini

Gustavε Dore, από την εικονογράφηση της Κόλασης του Δάντη,
άσμα V.
Η Francesca και ο αγαπημένος της παγιδευμένοι από τον τυφώνα των ψυχών

Alexandre Cabanel, Morte di Francesca da Rimini e di Paolo Malatesta, 1870

Ary Scheffer, Francesca da Rimini en Paolo Malatesta. Δεξιά ο Δάντης και ο Βιργίλιος
Hamburger Kunsthalle

Η Francesca da Rimini, υπαρκτό πρόσωπο, έζησε την εποχή του Δάντη και η ιστορία της είναι αληθινή. Ο γάμος της με τον Giovanni Malatesta, γιού του λόρδου του Ρίμινι, Malatesta da Verucchio έγινε για πολιτικούς λόγους, για να σταματήσουν οι εχθροπραξίες μεταξύ των δύο οικογενειών. Όμως η Francesca ερωτεύτηκε τον μικρότερο αδερφό του άνδρα της, Paolo, που και ο ίδιος ήταν παντρεμένος. Διατήρησαν ερωτικές σχέσεις για περίπου 10 χρόνια μέχρι που ο Giovanni τους τσακώνει και τους σκοτώνει.
Ο Δάντης την απαθανατίζει στην κόλαση, στο 5ο άσμα της Θείας Κωμωδίας.
Ο Δάντης μαζί με το φάντασμα του Βιργίλιου συναντούν τους δύο εραστές στον δεύτερο κύκλο της κόλασης, πού προορίζεται για τους μοιχούς και τους λάγνους. Το ζευγάρι είναι παγιδευμένο σε έναν αιώνιο ανεμοστρόβιλο. Ο Δάντης μιλά μαζί της και αυτή του εξηγεί τα δεινά της. Ο Δάντης από τη συγκίνησή του λυποθυμά....

Από την ιστορία της Francesca da Rimini εμπνεύστηκαν πολλοί καλλιτέχνες και συνθέτες.

Η ιστορία της Francesca da Rimini όπως είναι επόμενο ενέπνευσε πολλούς συνθέτες. Ένας εξ αυτών ο Τσαϊκόφσκι με το ομώνυμο Συμφωνικό Ποίημα και ο Ραχμάνινωφ με την ομώνυμη όπερα.

Και τα δύο έργα βασίζονται στο 5ο άσμα της κόλασης, της Θείας Κωμωδίας του Δάντη.

TCHAIKOVSKY

Ο Τσαϊκόφσκυ έγραψε το έργο σε λιγότερο από 3 εβδομάδες, κατά την διάρκεια της επίσκεψής του στο Μπάιρόιτ, το φθινόπωρο του 1876 και είναι αφιερωμένο στον φίλο του και πρώην μαθητή του Σεργκέυ Τανέγιεφ.

RACHMANINOFF

Ο Ραχμάνωφ έγραψε την όπερα το 1904, αποτελείται απο πρόλογο, δύο σκηνές και επίλογο και το λιμπρέτο είναι του Modest Ilyich Tchaikovsky (νεώτερος αδερφός του συνθέτη). Η πρεμιέρα του έργου δόθηκε στις 24 Ιανουαρίου 1906, στο Bolshoi Theatre στη Μόσχα, με τον ίδιο στο πόντιουμ.