ΣΟΦΟΚΛΗΣ, ΑΝΤΙΓΟΝΗ

Νικηφόρος Λύτρας, Η Αντιγόνη εμπρός στο νεκρό Πολυνείκη, 1865,
λάδι σε καμβά, Εθνική Πινακοθήκη

Επιμέλεια: De Profundis Ya

25/2/2015

ΣΟΦΟΚΛΗΣ, ΑΝΤΙΓΟΝΗ

Από τους ωραιότερους ύμνους στον έρωτα και τη παντοδυναμία του, που αφορά τον έρωτα του Αίμονα για την Αντιγόνη και τραγιουδιέται από τον Κορυφαίο του Χορού.
Έρωτα ακαταμάχητε,
Εσύ που ξενυχτίζεις
Στου κοριτσιού τα μαγουλα,
Εσύ που αιχμαλωτίζεις
Ως και τον πλούσιον άνθρωπο,
Και στις καλύβες μπαίνεις,
Και θάλασσα διαβαίνεις,
Και θάλασσα περνάς!
Κι' ούτε κανείς αθάνατος
Εγλύτωσε από σένα,
Ούτ' άνθρωπον εφήμερο
Δεν άφησες κανένα.
Εσύ πούσαι το λούλουδο
Ζωής τυραννισμένης
Εσύ που ξετρελλαίνεις
Εκείνον που κρατάς!
Εσύ και δίκιον άνθρωπο
Σπρώχνεις στην αδικία
Εσύ και τώρα εσήκωσες
Τέτοια φιλονεικία.
Κι' ο πόθος κόρης όμορφης
Πιό βασιλεύει ακόμη,
Παρά οι μεγάλοι νόμοι
Που εδώσαν οι θεοί.

Μετάφραση Κ.Μάνος, Εκδόσεις/Ι.Ζαχαρόπουλος


ΑΝΤΙΓΟΝΗ, η μορφή της Σοφόκλειας τραγωδιας, που συνδιάζει την αγάπη και την οδύνη...
Οι άγραφοι νόμοι, ή οι γραπτοί νόμοι της πολιτείας έχουν μεγαλύτερη ισχύ;

 Η Αντιγόνη είναι αρχαία τραγωδία του Σοφοκλή που παρουσιάστηκε πιθανότατα στα Μεγάλα Διονύσια του 441 π.Χ.. Το θέμα της προέρχεται από τον Θηβαϊκό κύκλο, απ' όπου ο Σοφοκλής άντλησε υλικό και για δύο άλλες τραγωδίες του, τον «Οιδίποδα Τύραννο» και τον «Οιδίποδα επί Κολωνώ». Τα «γεγονότα» της «Αντιγόνης» είναι μεταγενέστερα χρονολογικά από εκείνα των τραγωδιών για τον Οιδίποδα, αλλά η «Αντιγόνη» παρουσιάστηκε πριν από αυτές. Θέμα της είναι η προσπάθεια της Αντιγόνης να θάψει τον νεκρό αδελφό της Πολυνείκη, παρά την αντίθετη εντολή του Κρέοντα, βασιλιά της Θήβας, θέτοντας την τιμή των θεών και την αγάπη για τον αδερφό της υπεράνω των νόμων των ανθρώπων. Η «Αντιγόνη» είναι η δεύτερη αρχαιότερη σωζόμενη τραγωδία του Σοφοκλή, μετά τον «Αίαντα» .
Μυθολογικό υπόβαθρο
Η Αντιγόνη ήταν ένα από τα τέσσερα παιδιά που ο Οιδίποδας απέκτησε με την Ιοκάστη, βασίλισσα της Θήβας, χωρίς να γνωρίζει πως εκείνη ήταν η φυσική μητέρα του. Τα υπόλοιπα παιδιά τους ήταν η Ισμήνη, ο Ετεοκλής και ο Πολυνείκης. Ο Οιδίποδας είχε καταραστεί τους γιους του να διαφωνήσουν για το μοίρασμα της κληρονομιάς τους και να αλληλοσκοτωθούν, επειδή είχαν παραβιάσει διαταγές του.
Όταν ο Οιδίποδας ανακάλυψε την αλήθεια για την καταγωγή του αυτοεξορίστηκε και τα δύο αδέρφια συμφώνησαν να κυβερνούν εναλλάξ τη Θήβα ανά έναν χρόνο. Μετά το πρώτο έτος διακυβέρνησης ο Ετεοκλής αρνήθηκε να παραχωρήσει τον θρόνο στον Πολυνείκη. Έτσι ο δεύτερος έφυγε από τη Θήβα και πήγε στο Άργος, όπου παντρεύτηκε την κόρη του βασιλιά Άδραστου και οργάνωσε εκστρατεία εναντίον της Θήβας. Η εκστρατεία απέτυχε, όμως και οι δύο αδερφοί σκοτώθηκαν σε μονομαχία μεταξύ τους. Τον θρόνο ανέλαβε τότε ο Κρέων, αδερφός της Ιοκάστης, που διέταξε να μείνει άταφο το πτώμα του Πολυνείκη επειδή πρόδωσε την πατρίδα του.
Υπόθεση του έργου
Ο πρόλογος της τραγωδίας τοποθετείται χρονικά στο ξημέρωμα της ημέρας που ακολούθησε τη λύση της πολιορκίας..............
 
Πηγή: http://el.wikipedia.org/.../%CE%91%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE...


ANTIGONAE: Όπερα του Αργεντίνου συνθέτη CARLOS STELLA (2009), βασισμενη σε αποσπάσματα από το έργο του Σοφοκλή με μετάφραση του Hölderlin, για 3 χορωδίες και γυναικείο τρίο.

 Μαρμάρινη προτομή του Σοφοκλή

Εσύ που τα πάντα αψήφησες
Ξέρω πόσο το θάνατο φοβήθηκες
Μα πιότερο φοβόσουν
Μιαν ανέντιμη ζωή.

B.Brecht, Αντιγόνη, μετάφραση Π.Μάρκαρης

 B.BRECHT, "ANTIGONE". Προσαρμοσμένο έργο στη μετάφραση της τραγωδίας του Σοφοκλή του Hölderlin. Είναι επίσης γνωστή και σαν Αντιγόνη του Σοφοκλή. Η μουσική είναι του Frederic Rzewski. Η πρεμιέρα δόθηκε στο Chur Stadttheater της Ελβετίας το 1948, με την δεύτερη γυναίκα του Brecht Helene Weigel, σαν πρωταγωνίστρια.

CARL ORFF, ΑΝΤΙΓΟΝΗ. Όπερα του C. Orff, βασισμένη στην Αντιγόνη του Σοφοκλή, με την πιστή μετάφραση του Friedrich Hölderlin που κρατά το πνεύμα της αρχαίας τραγωδίας.
Αυτό το έργο σηματοδοτεί και χωρίζει το μουσικό στυλ του Orff σε προ και μετά Αντιγόνης. Η εκπληκτική γλώσσα της μετάφρασης του Hölderlin ενέπνευσε τον Orff να χρησιμοποιήσει στομφώδεις τεχνικές. Έτσι δημιουργεί ασυνήθιστα ηχητικά εφέ που ανταποκρίνονται στο δραματικό και ψυχολογικό ύφος της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας, με συναισθήματα που κυμαίνονται από το εκστατικό, στο οργιαστικό. Μεγάλο μέρος της όπερας τραγουδιέται a cappella και
ψαλμωδικά μέρη στο γρηγοριανό ύφος ενισχύουν την αρχαιότητα του κειμένου. Επίσης χρησιμοποιεί το μέλισμα, γεφυρώνει δλδ δύο ή περισσότερους φθόγγους σε μία μόνο συλλαβή, το οποίο (μέλισμα) αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα τής μουσικής ερμηνείας αλλά και τού ύφους και ήθους αρχαίων και σύχρονων πολιτισμών.

Η δομή του έργου, η συναισθηματική του φόρτιση, η μουσική, απαιτούν μεγαλύτερη προσοχή του ακροατή από ότι σε μια συνηθισμένη όπερα. Η Αντιγόνη του Orff δεν υπήρξε δημοφιλής, όμως έβαλε καινούργια πρότυπα όσο αφορά στην ορχήστρα, τους τραγουδιστές και την αφοσίωση του ακροατή.

Η πρεμιέρα της δόθηκε στις 9 Αυγούστου 1949 στο Felsenreitschule στο Salzburg της Αυστρίας με τον Ferenc Fricsay στο πόντιουμ.

 Benjamin-Constant Antigone au chevet de Polynice, 1868,
oil on canvas, Musée des Augustins , Toulouse, France

ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ, ΑΝΤΙΓΟΝΗ 

 

Θέατρο Δελφών, 2002

 Αντιγόνη Λυδία Κονιόρδου
Ισμήνη Μαρία Κατσιαδάκη
Κρέων Σοφοκλής Πέππας
Φύλακας Κώστας Τριανταφυλλόπουλος
Αίμων Νίκος Αρβανίτης

 Η Ειρήνη Παππά στον πρωταγωνιστικό ρόλο στο κινημ/κό έργο του Τζαβέλλα "Αντιγόνη"

 H Αντιγόνη είναι βραβευμένη μαυρόασπρη ταινία του Γ. Τζαβέλλα παραγωγής 1961, βασισμένη στο ομώνυμο αρχαίο δράμα του Σοφοκλή με πρωταγωνίστρια την Ειρήνη Παππά.
ΠΑΙΖΟΥΝ: ΜΑΝΟΣ ΚΑΤΡΑΚΗΣ, ΜΑΡΩ ΚΟΝΤΟΥ, ΙΛΥΑ ΛΙΒΥΚΟΥ, ΝΙΚΟΣ ΚΑΖΗΣ