ΣΟΦΟΚΛΗΣ, ΟΙΔΙΠΟΥΣ ΕΠΙ ΚΟΛΩΝΩ

Fulchran-Jean Harriet , Oedipus at Colonus, 1798, on canvas,
Cleveland Museum of Art

Επιμέλεια: De Profundis Ya
8/7/2015


Σοφοκλής: "Οιδίπους επί Κολωνώ". Ο Οιδίπους εξόριστος, συνοδευόμενος από την Αντιγόνη, φτάνει στον Κολωνό. (Απόσπασμα)

ΧΟΡΟΣ
Θέλω ν' ακούσω, φίλε,
σωστή την ιστορία
αυτή, που τόσο απλώθη
στον κόσμ' όλο κι' ακόμη
δε λησμονιέται διόλου.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Ωιμέ!
ΧΟΡΟΣ
Παρακαλώ σε,
στρέξε.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Ωχ, αλλοίμονό μου!
ΧΟΡΟΣ
Στρέξε· γιατί κ' εγώ
σ' ό,τι γυρεύεις στρέγω.
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Αντιστροφή α'
Έπαθα, φίλοι, συφορές, έπαθα αθέλητά μου
και μάρτυρας ο θεός μου·
μα κι' απ' αυτές δεν ήλθε
καμμιά με θέλησή μου.
ΧΟΡΟΣ
Όμως σε τι έχεις πάθει;
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Μ' έμπλεξε η πολιτεία
χωρίς να το γνωρίζω
σε μισητό κρεββάτι,
σε γάμους, που αφανίζουν.
ΧΟΡΟΣ
Αλήθεια, όπως μαθαίνω,
επήρες της μητέρας
το στυγερό κρεββάτι;
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Ωιμέ! θάνατος είναι
ν' ακούω τούτο, φίλε.
Όμως αυτές οι δύο
δικές μου είναι . . .
ΧΟΡΟΣ
Τι λες;
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Κόρες και δυο κατάρες!
ΧΟΡΟΣ
Ω Δία!
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
Γεννήθηκαν
από την κοιλοπόνια
ίδιας στους τρεις μας μάννας.
ΧΟΡΟΣ
Στροφή β'
Είναι λοιπόν και κόρες σου και. . . (16)
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
και δυο αδερφάδες.
του πατέρα
ΧΟΡΟΣ
Ωιμένα!
ΟΙΔΙΠΟΥΣ
και βέβαια ωιμένα!
αδιάκοπα χτυπήματα,
κακομοιριάς περίσσιας.

Οιδίπους επί Κολωνώ, απόσπασμα.
Μετάφραση: Ηλίας Βουτιερίδης
Πηγή: http://www.gutenberg.org/files/39382/39382-h/39382-h.htm

Antoni Brodowski, Oedipus and Antigone, oil on canvas, 191 × 293 cm, 1828. National Museum, Warsaw

Για το έργο αυτό του Σοφοκλή, συνέθεσαν έργα ο Rossini και ο  Antonio Sacchini



Rossini

Antonio Sacchini, Oedipe a Colone
Όπερα του ANTONIO SACCHINI, με λιμπρέτο του Nicolas-François Guillard, βασισμένο στην ομώνυμη τραγωδία του Σοφοκλή. Η πρεμιέρα της δόθηκε στις 4 Ιανουαρίου 1786 για τα εγκαίνια του νέου θεάτρου των Βερσαλιών, στις Βερσαλίες, παρουσία του Βασιλιά Λουδοβίκου 16ου και της Μαρίας Αντουανέτας, χωρίς όμως επιτυχία. Ο λόγος της αποτυχίας μπορεί να ήταν η κακή ακουστική. Η Μαρία Αντουανέτα υποσχέθηκε στον Sacchini μια καλύτερη παραγωγή στο Fontainebleau, όμως δεν μπόρεσε να πραγματοποιηθεί.
Λέγεται, οτι η είδηση της ακύρωσης της παράστασης επιτάχυνε τον θάνατο του ήδη βαριά άρρωστου συνθέτη, στις 9 Οκτωβρίου 1786. Στη 1η Φεβρουαρίου1787 δόθηκε μια παράσταση από την Όπερα του Παρισιού στο θέατρο Théâtre de la Porte Saint-Martin και έγινε δεκτή με ενθουσιασμό. Έκτοτε έγινε από τα πιο δημοφιλή έργα για αρκετές δεκαετίες, φθάνοντας συνολικά σχεδόν στις 600 παραστάσεις από το 1844.

Jean-Antoine-Théodore Giroust, Cleveland Museum of Art, 1788, Dallas Museum of Art

H υπόθεση της τραγωδίας:

Η τραγωδία του Σοφοκλή «Οἰδίπους ἐπὶ Κολωνῷ», που παρουσιάστηκε στους Αθηναίους,πιθανόν 401 π.X από τον ομώνυμο εγγονό του (δηλαδή 5 χρόνια μετά το θάνατο του Σοφοκλή) πραγματεύεται το τέλος του βασιλιά Οιδίποδα.
Ο Οιδίπους, ο τυφλός και εξόριστος πρώην βασιλιάς της Θήβας, φτάνει μετά από περιπλάνηση στον Αθηναϊκό δήμο του Ίππιου Κολωνού, οδηγούμενος από την κόρη του Αντιγόνη. Κάθεται σ' ένα βράχο μέσα στο ιερό άλσος των Ευμενίδων και ανακαλύπτεται από κάποιο κάτοικο, που τον διώχνει. Ο Οιδίπους αρνείται να φύγει επικαλούμενος χρησμό, σύμφωνα με τον οποίο το μέρος αυτό θα είναι ο τόπος της τελικής του ανάπαυσης. Στο μεταξύ έρχεται εκεί και η άλλη κόρη του Οιδίποδα, η Ισμήνη. Ο Κολωνιάτης συγκεντρώνει τους γέροντες του τόπου. Αυτοί λυπούνται τον αδύναμο γέροντα και την κόρη του, αλλά, μόλις πληροφορούνται το όνομά του, τρομοκρατούνται και τον διατάζουν να φύγει. Ο Οιδίπους επικαλείται την Αθηναϊκή φιλοξενία και ζητά να συναντήσει τον βασιλιά της πόλης. Ο Θησέας φτάνει και ο Οιδίπους του ζητά προστασία όσο ζει και ταφή, όταν πεθάνει. Ο Θησέας του τα υπόσχεται. Έρχεται ο Κρέων και μετά την αποτυχία του να πείσει τον Οιδίποδα να τον ακολουθήσει στη Θήβα, απαγάγει τις κόρες του και είναι έτοιμος να πιάσει και τον Οιδίποδα. Τη στιγμή εκείνη επεμβαίνει ο Θησέας, κατακρίνει τις πράξεις του Κρέοντα και τον αναγκάζει να τον οδηγήσει στις κοπέλες. Πραγματικά σε λίγο επιστρέφει φέρνοντας μαζί του την Αντιγόνη και την Ισμήνη. Στην Αθήνα φτάνει ως ικέτης ο γιος του Οιδίποδα, Πολυνείκης, και επιθυμεί να δει τον πατέρα του και να του ζητήσει την βοήθειά του. Ο Οιδίπους αρνείται και τον διώχνει ρίχνοντάς του φοβερή κατάρα. Τότε ακούγεται κεραυνός και ο Οιδίπους καταλαβαίνει πως το τέλος του πλησιάζει. Ξεκινά για εκεί όπου θα συναντήσει τον θάνατο, ακολουθούμενος από τον Θησέα και τις κόρες του. Αποχαιρετά τα παιδιά του και προχωρά μαζί με τον Θησέα, που είναι ο μόνος που πρέπει να ξέρει τον τόπο ταφής του. Οι κόρες του θρηνούν τον χαμό του πατέρα τους, αλλά ο βασιλιάς της Αθήνας τους υπόσχεται κάθε φροντίδα για το μέλλον.

https://el.wikipedia.org/wiki/Οιδίπους_επί_Κολωνώ

 Charles Jalabert, Oedipe et Antigone , 1842, on canvas ,
Musée des Beaux-Arts de Marseille

Όλη η παράσταση από το θέατρο της Επιδαύρου το 1976 σε σκηνοθεσία του Α. Μινωτή.

Η παράσταση μαγνητοσκοπήθηκε στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου το 1976.
Παίζουν: Αλέξης Μινωτής, Όλγα Τουρνάκη, Ζώρας Τσάπελης, Μαρία Σκούντζου, Βασίλης Κανάκης, Γκίκας Μπινιάρης, Χρήστος Πάρλας, Στέλιος Βόκοβιτς.
Σκηνοθέτης: Αλέξης Μινωτής
Μετάφραση: Ιωάννης Γρυπάρης
Σκηνικά: Κλεόβουλος Κλώνης
Κοστούμια: Διονύσης Φωτόπουλος
Χορογραφία: Μαρία Χορς
Μουσική: Θόδωρος Αντωνίου
Μουσική διδασκαλία: Έλλη Νικολαΐδου.


 Λιαντίνης: "Οιδίπους Τύρανος":
"Σοφοκλής, ο ποιητής των δύο Οι- διπόδων. Του Οιδίποδα Τυράννου που είναι της ζωής, και του Οιδίποδα επί Κολωνώ που είναι του θανάτου".