ΔΟΝ ΚΙΧΩΤΗΣ, ΜΙΓΚΕΛ ΘΕΡΒΑΝΤΕΣ

Salvador Dali - Don Quixote & Sancho Pansa

Επιμέλεια: De Profundis Ya
12/1/2015


Καρυωτάκης, "Δον Κιχώτες"
Οι Δον Κιχώτες πάνε ομπρός και βλέπουνε ως την άκρη
του κονταριού που εκρέμασαν σημαία τους την Ιδέα.
Κοντόφθαλμοι οραματιστές, ένα δεν έχουν δάκρυ
για να δεχτούν ανθρώπινα κάθε βρισιά χυδαία.
Σκοντάφτουνε στη Λογική και στα ραβδιά των άλλων
αστεία δαρμένοι σέρνονται καταμεσίς του δρόμου,
ο Σάντσος λέει «δε σ’ το ‘λεγα;» μα εκείνοι των μεγάλων
σχεδίων, αντάξιοι μένουνε και: «Σάντσο, τ’ άλογό μου!»
Έτσι αν το θέλει ο Θερβάντες, εγώ τους είδα, μέσα
στην μίαν ανάλγητη Ζωή, του Ονείρου τους ιππότες
άναντρα να πεζέψουνε και, με πικρήν ανέσα,
με μάτια ογρά, τις χίμαιρες ν’ απαρνηθούν τις πρώτες.
Τους είδα πίσω να ‘ρθουνε — παράφρονες, ωραίοι
ρηγάδες που επολέμησαν γι’ ανύπαρχτο βασίλειο –
και σαν πορφύρα νιώθωντας χλευαστικιά, πως ρέει,
την ανοιχτή να δείξουνε μάταιη πληγή στον ήλιο!
Νηπενθή, 1921

 Salvador Dali - Don Quixote

 Salvador Dali - Don Quixote

Ο Δον Κιχώτης (Don Quixote de la Mancha - Δον Κιχότε δε λα Μάντσα), με
πλήρη τίτλο El ingenioso hidalgo Don Quijote de la Mancha («Ο ευφάνταστος 
ευπατρίδης Δον Κιχώτης της Μάντσας») είναι κλασικό έργο λογοτεχνίας του 
Ισπανού συγγραφέα Μιγκέλ ντε Θερβάντες Σααβέδρα (Miguel de Cervantes Saavedra).

Είναι το πρώτο μυθιστόρημα που εκτυπώθηκε, το οποίο εκδόθηκε σε δυο μέρη, το 1605 και το 1615. Είναι ένα από τα μυθιστορήματα
που επηρέασαν σημαντικά την ισπανική λογοτεχνία.Είναι ένα από τα πιο εμπνευσμένα έργα της νεότερης δυτικής λογοτεχνίας. Το έργο περιγράφει
τις περιπέτειες του πρωταγωνιστή Αλόνσο Κιχάνο, ενός απλού αγρότη ο οποίος έχοντας διαβάσει πολλά βιβλία για τον ιπποτισμό, πιστεύει ότι είναι ιππότης και παίρνει το όνομα Δον Κιχώτης. Στα βιβλία δεν αναγράφεται επακριβώς η τοποθεσία της κατοικίας του, αλλά μας λέει πως
ζει μαζί με την ανηψιά του και την οικονόμο του σπιτιού του. Ξεκινάει τα ταξίδια και τις περιπέτειες του μόνος, μαζί με το κοκαλιάρικο
άλογο του που το ονομάζει Ροσινάντε φορώντας μια παλιά μεταλλική
πολεμική στολή που βρήκε. Κατά την διάρκεια των περιπετειών του
τραυματίζεται και τον μεταφέρουν πάλι πίσω στο σπίτι του όπου τον
φροντίζουν η ανιψιά και η οικονόμος του. Του λένε πως η στολή
εξαφανίστηκε από μαγείας. Λίγο καιρό αργότερα βρίσκει τον γείτονα του
Σάντσο Πάντσα και τον πείθει να τον ακολουθήσει με το αντάλλαγμα πως θα
του δώσει μερίδιο σε ένα νησί. Ο Δον Κιχώτης είναι ερωτευμένος με μια
νεαρή γειτόνισσα του, που από μόνος του την ονομάζει Δουλτσινέα και
προσπαθεί να την σώσει γιατί έχει πείσει τον εαυτό του ότι βρίσκεται
κάτω από την επήρεια μαγικών. Βεβαίως η Δουλτσινέα δεν γνωρίζει
τίποτα από όλα αυτά και δεν εμφανίζεται ποτέ σε κανένα από τα βιβλία. Τα
ταξίδια του Δον μαζί με τον πιστό σύντροφο του ξεκινάνε και τις
περισσότερες φορές δεν έχουν καλή κατάληξη. Συνήθως γίνονται αντικείμενα
χλευασμού και γέλιου κυρίως ο σύντροφος Σάντσα Πάντσα. Προς το τέλος
του δεύτερου βιβλίου βλέπουμε πως ο Δον Κιχώτης κατά κάποιο τρόπο
βρίσκει τα λογικά του και επιστρέφει μαζί με τον φίλο και συνταξιδιώτη
του πίσω στο σπίτι τους.
Τα βιβλία είναι γραμμένα σε επεισόδια και η ιστορία του Δον Κιχώτη έχει γραφτεί πολλές φορές και σε παραμύθια για παιδιά
Στον πρόλογο του πρώτου μέρους, ο Θερβάντες σημειώνει πως συνέλαβε
την ιδέα για το μυθιστόρημα στη φυλακή, πιθανώς αναφερόμενος στις
περιόδους που πέρασε στη φυλακή του Κάστρο ντελ Ρίο (1592) ή της
Σεβίλλης (1597-8). Ένας τοπικός θρύλος υποστηρίζει πως γράφτηκε σε
φυλακή της πόλης Μάντσεγκαν (Manchegan), την περίοδο 1601-3, ωστόσο η
μελέτη της βιογραφίας του Θερβάντες δεν επιβεβαιώνει φύλάκισή του εκεί.
Σύμφωνα με άλλη πιθανή εκδοχή, ο Θερβάντες εμπνεύστηκε κατά την περίοδο
που ήταν αιχμάλωτος στο Αλγέρι
(1575-80). Η υπόθεση αυτή στηρίζεται στο γεγονός πως ως φανταστικός
συγγραφέας του έργου εμφανίζεται στο κείμενο ο μουσουλμάνος ιστορικός
Cide Hamete Benengeli, το οποίο συνδέεται με πιθανή επαφή του Θερβάντες,
στο Αλγέρι, με Άραβες και Τούρκους αφηγητές.

Πηγή:
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CE%BF%CE%BD_%CE%9A%CE%B9%CF%87%CF%8E%CF%84%CE%B7%CF%82

 Honoré Daumier, Don Quixote, Neue Pinakothek

 Honoré Daumier - Don Quichotte et Sancho Pansa, Alte Nationalgalerie

 Κώστας Ουράνης, Δον Κιχώτης (1920)

Ατσάλινος και σοβαρός απάνω στ' άλογό του
το αχαμνό, του Θερβάντες ο ήρωας περνάει,
και πίσω του, το στωικό γαϊδούρι του καβάλα
ο ιπποκόμος του ο χοντρός αγάλια ακολουθάει.

Αιώνες που ξεκίνησε κι αιώνες που διαβαίνει
με σφραγισμένα επίσημα, ερμητικά τα χείλια
και με τα μάτα εκστατικά, το χέρι στο κοντάρι,
πηγαίνοντας στα γαλανά της Χίμαιρας βασίλεια…

Στο πέρασμά του απ' τους πλατειούς του κόσμου δρόμους, όσοι
τον συντυχαίνουν, για τρελλό τον παίρνουν, τον κοιτάνε,
τον δείχνει ο ένας του αλλουνού-κι ειρωνικά γελάνε

Ω ποιητή! παρόμοια στο διάβα σου οι κοινοί
οι άνθρωποι χασκαρίζουνε. Άσε τους να γελάνε:
οι Δον Κιχώτες παν μπροστά κι οι Σάντσοι ακολουθάνε!

 “Don Quixote“ by Gustave Doré, 1863.

 Pablo Picasso, Don Quichotte

ΜΟΥΣΙΚΗ

 Κωμική όπερα του Τέλεμαν

  Όπερα του Jules Massenet σε τρείς πράξεις, έμεσα εμπνευσμένο από το έργο του Θερβάντες και άμεσα από το έργο του ποιητή Jacques Le Lorrain, που κάνει μια σειρά από αναφορές στο έργο του Θερβάντες

Don Quichotte - Samuel Ramey
Sancho Panza - Jean-Philippe Lafont
Dulcinée - Carmen Oprisanu
Pedro - Jaël Azzaretti
Garcias - Allison Cook
Rodriguez - Jean-Pierre Trévisani
Juan - Kevin Greenlaw

Conductor - James Conlon
Orchestra - L'Opéra National de Paris
Chorus - L'Opéra Comique de Paris

  

Συμφωνικό ποίημα του Στράους, για τσέλο, βιόλα και μεγάλη ορχήστρα, βασισμένο στον Δον Κιχώτη του Θερβάντες. Είναι σύνθεση του 1897 και η πρεμιέρα του δόθηκε τον Μάρτιο του 1898 στην Κολωνία. Είναι γραμμένο σε φόρμα "θέμα και παραλλαγές", με το σόλο τσέλο να αντιπροσωπεύει τον Δον Κιχώτη, και τη σόλο βιόλα, τενόρο τούμπα και μπάσο κλαρινέτο να απεικονίζουν τον
κωμικό Σάντσο Πάντσο. Στη δεύτερη παραλλαγή τα χάλκινα παίζουν με "παραφωνίες" για να απεικονίσουν τη σκηνή όπου ο Δον Κιχώτης συναντά ένα κοπάδι πρόβατα και το εκλαμβάνει σαν ένα στρατό που πλησιάζει.

Ο σκηνοθέτης Georg Wilhelm Pabst είχε παραγγείλει 3 τραγούδια από τον Ραβέλ για το κινηματογραφικό έργο που θα γύριζε και θα τα τραγουδούσε ο Feodor Chaliapin. Η συνεργασία τους τελικά δεν ευδοκίμησε. Εδώ τα 3 τραγούδια του Ραβέλ, τα οποία είναι και η τελευταία του ολοκληρωμένη δουλειά. 

Οι στίχοι από ένα από τα τρία τραγούδια του Ravel σε ποίηση του Paul Morand

1. Quixotic Song

Were you to tell me that by turning so much
the earth offended you,
I would send Panza to it:
You would see it still and silenced.

Were you to tell me that boredom assailed you
from a sky too beflowered with stars,
tearing the heavenly bodies,
I would destroy night with one blow.

Were you to tell me that space,
thus emptied, did not please you,
Gods knight, lance in hand,
I would bespangle the passing wind with stars.

But were you to tell me that my blood
is more mine than yours, my lady,
I should pale at the charge,
and would die, blessing you.

O Dulcinea.

  

Μπαλέτο με μουσική του Ludwig Minkus και χορογραφία του Marius Petipa, βασισμένο σε ένα επεισόδιο από το έργο τον Δ.Κ. του Θερβάντες.
Πρωτοπαρουσιάστηκε από τα μπαλέτα Μπολσόι το 1869 στη Μόσχα.

ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ 

Το πρώτο Κινηματογραφικό έργο (μετά τον βωβό κιν/φο), σε σκηνοθεσία του Georg Wilhelm Pabst, 1933. Στον ρόλο του δον Κιχώτη ο Feodor Chaliapin, με μουσική και 3 τραγούδια για τον πρωταγωνιστή, του Ibert