ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 31

31 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ

ΓΕΝΝΗΣΕΙΣ

Franz Schubert

Oil painting, A.Depauly

1797: Γεννιέται ο Αυστριακός συνθέτης Franz Schubert. Στη σύντομη διάρκεια της ζωής του, μικρότερη από 32 χρόνια, ο Schubert υπήρξε ένας παραγωγικός συνθέτης, γράφοντας περίπου 600 lieder, δέκα πλήρεις ή σχεδόν πλήρεις συμφωνίες, λειτουργική μουσική, όπερες, σκηνική μουσική και ένα μεγάλο σώμα μουσικής δωματίου και σόλο μουσικής για πιάνο. Η εκτίμηση της μουσικής του, ενόσω ζούσε, περιοριζόταν σε σχετικά μικρό κύκλο θαυμαστών στη Βιέννη, αλλά το ενδιαφέρον για το έργο του αυξήθηκε σημαντικά τις δεκαετίες που ακολούθησαν μετά το θάνατό του. Οι Felix Mendelssohn, Robert Schumann, Franz Liszt, Johannes Brahms και άλλοι συνθέτες του 19ου αιώνα ανακάλυψαν και προώθησαν τα έργα του. Σήμερα, ο Schubert κατατάσσεται μεταξύ των σημαντικότερων συνθετών της πρώιμης ρομαντικής εποχής και, ως εκ τούτου, είναι ένας από τους πιο πολυερμηνευμένους συνθέτες από τις αρχές του δέκατου ένατου αιώνα. Σε ηλικία έξι ετών, ο Schubert ξεκίνησε τις μουσικές του σπουδές. Ο πατέρας του τον δίδαξε την βασική τεχνική του βιολιού και ο αδελφός του Ignaz του έδωσε μαθήματα πιάνου. Στην ηλικία των επτά ετών, πήρε μαθήματα από τον Michael Holzer, Οργανίστα και χοράρχη της τοπικής εκκλησίας της ενορίας στο Lichtental. Το 1804 ο Schubert κέρδισε την προσοχή του Antonio Salieri, τότε ηγετική φυσιογνωμία της μουσικής στη Βιέννη, ο οποίος και αναγνώρισε το φωνητικό του ταλέντο. Τον Οκτώβριο του 1808 έγινε μαθητής στο Stadtkonvikt (Imperial Seminary) κερδίζοντας υποτροφία. Στο Stadtkonvikt ήρθε σε επαφή με την μουσική του Μότσαρτ και του Joseph Haydn. Εν τω μεταξύ, η ιδιοφυία του άρχισε να φαίνεται στις συνθέσεις του και άρχισε ιδιωτικά μαθήματα στη θεωρία της μουσικής και στη σύνθεση με τον Σαλιέρι. Το 1814, ο Schubert συνάντησε την νεαρή σοπράνο Therese Grob, κόρη ενός ντόπιου

Oil painting, W.A.Rieder, 1875

παραγωγού μεταξιού και έγραψε πολλά έργα λειτουργικής μουσικής (συμπεριλαμβανομένων ενός Salve Regina και ενός Tantum Ergo) για κείνη η οποία ήταν σολίστ στην πρεμιέρα της πρώτης του Λειτουργείας τον Σεπτέμβριο του 1814. Μία από τις πιο παραγωγικές χρονιές για τον Schubert ήταν το 1815. Συνέθεσε μεγάλο αριθμό έργων, περισσότερα από το ήμισυ των οποίων ήταν για ορχήστρα, συμπεριλαμβανομένων εννέα θρησκευτικών έργων, μια Συμφωνία και περίπου 140 Lieder. Ο Schubert πέρασε το καλοκαίρι του 1818 ως καθηγητής μουσικής στην οικογένεια του κόμη Johann Karl Esterházy στον πύργο τους στο Zseliz. Τα καθήκοντά του ήταν σχετικά λίγα ( δίδασκε πιάνο και τραγούδι στις δύο κόρες της οικογένειας, την Μαρία και την Karoline) και ο μισθός του ήταν ικανοποιητικός. Ως αποτέλεσμα, ο Schubert συνέχισε να συνθέτει απερίσπαστος κατά τη διάρκεια αυτού του χρόνου. Η ανάπαυλα στο Zseliz οδήγησε σε μια σειρά από συνθέσεις για πιανιστικά ντουέτα. Στις αρχές της δεκαετίας του 1820, ο Schubert ήταν μέλος ενός σφιχτοδεμένου κύκλου καλλιτεχνών και φοιτητών οι οποίοι διοργάνωναν μουσικές εκδηλώσεις που έγιναν γνωστές ως " Schubertiaden ". Οι συνθέσεις του 1819 και 1820 δείχνουν σημαντική πρόοδο στην ανάπτυξη και την στυλιστική του ωριμότητα. Από το 1826 έως το 1828, ο Schubert διέμενε συνεχώς στη Βιέννη, εκτός από μια σύντομη επίσκεψη στο Graz το 1827. Η ιστορία της ζωής του κατά τη διάρκεια των τριών αυτών ετών ήταν συγκριτικά πληκτική όσων αφορά στο συνθετικό του έργο. Το 1826 αφιέρωσε μια συμφωνία (D. 944, που αργότερα έγινε γνωστή ως η «Μεγάλη») στο Gesellschaft der Musikfreunde και έλαβε μια σχετικά καλή αμοιβή σε αντάλλαγμα. Τα έργα των δύο τελευταίων ετών του αποκαλύπτουν έναν συνθέτη που διαλογίζεται για την

Watercolor, W.A.Rieder

πιο σκοτεινή πλευρά της ανθρώπινης ψυχής και τις ανθρώπινες σχέσεις και με μια βαθύτερη αίσθηση της πνευματικής ευαισθητοποίησης και την αντίληψη των ‘’πέρα’’ (των καταστάσεων πέρα από τις ανθρώπινες δυνατότητες αντίληψης). Στη μέση αυτής της δημιουργικής δραστηριότητας, η υγεία του επιδεινώθηκε. Η αιτία του θανάτου του ήταν επισήμως ο τυφοειδής πυρετός, αν και άλλες θεωρίες έχουν προταθεί, συμπεριλαμβανομένου του τριτογενούς σταδίου της σύφιλης. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1820, ο Schubert σταδιακά εξασθενούσε και ο ίδιος εκμυστηρεύτηκε σε μερικούς φίλους του ότι ήταν κοντά στο θάνατο. Στα τέλη του καλοκαιριού του 1828, ο συνθέτης είδε τον ειδικό γιατρό Ernst Rinna, ο οποίος μάλλον επιβεβαίωσε τις υποψίες του Schubert ότι ήταν άρρωστος πέρα από κάθε θεραπεία και οτι ήταν πιθανό οτι θα πέθαινε σύντομα. Στις αρχές του Νοεμβρίου, πάλι αρρώστησε με πονοκεφάλους, πυρετό, πρήξιμο των αρθρώσεων και έμετο. Πέθανε στη Βιέννη σε ηλικία 31 ετών στις 19 Νοεμβρίου 1828, στο διαμέρισμα του αδελφού του Φερδινάνδου. Το 1872 ανεγέρθηκε ένα μνημείο για τον συνθέτη στο Stadtpark της Βιέννης. Το 1888, τόσο η σορός του Schubert όσο και του Beethoven, μεταφέρθηκαν στο Zentralfriedhof όπου βρίσκονται πλέον δίπλα σε εκείνες του Johan Strauss ΙΙ και του Johannes Brahms. Ο Schubert έγραψε περίπου 1.000 έργα σε μια εντυπωσιακά σύντομη καριέρα. Ο μεγαλύτερος αριθμός από αυτά είναι τραγούδια (πάνω από 600). Έγραψε επτά πλήρεις Συμφωνίες καθώς και τα δύο πρώτα μέρη της ‘’Ημιτελούς’’ Συμφωνίας, ένα πλήρες σκίτσο (με μερική ενορχήστρωση) της Ένατης Συμφωνίας και –αμφισβητήσιμα- θραύσματα από μία δέκατη. Άφησε επίσης ένα μεγάλο σώμα

M.von Schwind, schubertiade

μουσικής για σόλο πιάνο, συμπεριλαμβανομένων 21 πλήρων σονατών και πολλούς σύντομους Χορούς, καθώς και ένα σχετικά μεγάλο σύνολο έργων για πιανιστικά ντουέτα. Σώθηκαν περίπου 30 έργα μουσικής δωματίου, συμπεριλαμβανομένων και ορισμένων αποσπασματικών έργων. Η χορωδιακή του παραγωγή περιλαμβάνει έξι Λειτουργείες. Ολοκλήρωσε μόνο το ήμισυ των δεκαοκτώ οπερατικών του έργων και δεν έγραψε κανένα κοντσέρτο. Ενώ ήταν σαφώς επηρεασμένος από την κλασική μορφή σονάτας του Beethoven και του Mozart (πρώιμα έργα του, μεταξύ των οποίων ιδίως η 5η Συμφωνία, είναι ιδιαίτερα επηρρεασμένα από τον δεύτερο), οι επίσημες δομές της μουσικής του και οι αρμονικές της εξελίξεις, τείνουν να δίνουν την εντύπωση μιας περισσότερο μελωδικής ανάπτυξης από τα αρμονικά δράματα των δύο άλλων κλασσικών συνθετών. Αυτός ο συνδυασμός της κλασικής μορφής και της μακράς ρομαντικής μελωδίας, δίνει μερικές φορές στις συνθέσεις του ένα σχεδόν ασυνάρτητο ύφος. Η τεχνική του Schubert ήταν πρόδρομη της κοινής ρομαντικής τεχνικής της χαλάρωσης στην ένταση στη μέση ενός μέρους, με το κρεσέντο να μένει στο τέλος. Στο είδος του Lied ωστόσο άφησε ο Schubert ανεξίτηλο το σημάδι του. Πριν από την εποχή του Schubert, το Lied έτεινε προς μία στροφική, συλλαβική επεξεργασία του κειμένου, ενώ εκείνος χρησιμοποίησε το φολκλορικό (δημοτικό) τραγούδι και προσέδωσε στο Lied ιδιότητες που εμφορούνταν από τα σκιρτήματα του Ρομαντικού εθνικισμού. Ο Schubert πέθανε πολύ νέος αλλά, όπως ο Purcell, ο Mozart και άλλοι συνθέτες, είχε ήδη αφήσει το έντονο και σπουδαίο στίγμα του στην ιστορία της παγκόσμιας μουσικής.

Philip Morris Glass  
1937: Γέννηση του Αμερικανού συνθέτη Philip Morris Glass. Ο Glass θεωρείται ένας από τους πιο σημαντικούς συνθέτες

του τέλους του 20ου αιώνα. Η μουσική του, συχνά αμφιλεγόμενη, χαρακτηρίζεται ως μινιμαλιστική, μαζί με το έργο των άλλων μεγάλων μινιμαλιστών La Monte, Terry Riley και Steve Reich. O ίδιος περιγράφει τον εαυτό του ως "κλασσικό", επισημαίνοντας ότι σπούδασε αρμονία και αντίστιξη με τη Nadia Boulanger και μελέτησε και επηρρεάστηκε από συνθέτες όπως οι Franz Schubert, Johann Sebastian Bach και Wolfgang Amadeus Mozart.
Έχει γράψει έργα για το μουσικό συγκρότημα που ίδρυσε ο ίδιος ‘’Philip Glass Ensemble’’ (με το οποίο εξακολουθεί να ερμηνεύει τα έργα του), καθώς και όπερες, μουσικά έργα για το θέατρο, δέκα Συμφωνίες, έντεκα κοντσέρτα, έργα για σόλο, μουσική δωματίου, συμπεριλαμβανομένων κουαρτέτων εγχόρδων, καθώς και μουσική για τον κινηματογράφο. Τρία από τα μουσικά του θέματα έχουν προταθεί για Όσκαρ. Έμαθε φλάουτο στο Peabody Conservatory of Music και μπήκε στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου, στην ηλικία των 15, όπου σπούδασε μαθηματικά και φιλοσοφία. Το 1954 πήγε στο Παρίσι για πρώτη φορά, επισκέφθηκε στούντιο διαφόρων καλλιτεχνών και είδε το έργο τους. Στη συνέχεια σπούδασε στο Juilliard School of Music πιάνο και σύνθεση με καθηγητές τους Vincent Persichetti και William Bergsma. Το καλοκαίρι του 1960 μελέτησε με τον Darius Milhaud στο θερινό σχολείο του Aspen Music Festival και συνέθεσε ένα Κοντσέρτο για βιολί. Μετά το πέρας των σπουδών του στο Juilliard το 1962, μετακόμισε στο Πίτσμπουργκ και εργάστηκε σε ένα σχολείο συνθέτοντας διάφορα χορωδιακά και μουσική δωματίου. Από το φθινόπωρο του 1964 έως το καλοκαίρι του 1966 πήγε στο Παρίσι όπου σπούδασε με υποτροφία δίπλα στην περίφημη καθηγήτρια σύνθεσης Nadia Boulanger. Από το 1971 έως το 1974 έγινε τακτικός βοηθός στο στούντιο Serra. Εκτός από τη σύνθεση της δυτικής κλασικής παράδοσης, η μουσική του έχει προφανείς επιρροές από το ροκ, το ambient, την ηλεκτρονική μουσική και τις ποικίλες εκφάνσεις από μουσικά είδη όλου του κόσμου. 

ΘΑΝΑΤΟΙ
1903: Johann Baptist Wilhelm Meyer Lutz
1909: Hermann Schröder
1990: Juan Francisco Giacobbe

31 Ιανουαρίου

1679: Πρεμιέρα της όπερας “Bellérophon” (Βελλεροφόντης) του Jean-Baptiste Lully στο Théâtre du Palais-Royal του Παρισιού. 

1727: Πρεμιέρα της όπερας του G. F. Händel “Admeto, re di Tessaglia” (Άδμητος, βασιλιάς της Θεσσαλίας) στο Haymarket Theater του Λονδίνου, σε λιμπρέτο του Nicola Haym βασισμένο εν μέρει στην τραγωδία “Άλκηστη” του Ευριπίδη.

1943: Πρώτη εκτέλεση “Divertimento” Op. 86 του Richard Strauss, βασισμένο σε 17 κομμάτια για τσέμπαλο του François Couperin, με τη Φιλαρμονική της Βιέννης υπό τη διεύθυνση του Clemens Krauss στη Βιέννη.
http://youtu.be/47mvdCSiq30

Richard Strauss: Divertimento, op.86 (1941)

1952: Πρώτη εκτέλεση της “Sinfonia” του Αμερικανού συνθέτη Leon Kirchner με τη Φιλαρμονική της Νέας Υόρκης υπό τη διεύθυνση του Δημήτρη Μητρόπουλου στο Carnegie Hall της Νέας Υόρκης.


 
http://youtu.be/siDobyW98cI
Leon Kirchner: Sinfonia


 




1986: Πρώτη εκτέλεση του Κοντσέρτου για πιάνο No. 1 με τον υπότιτλο “Homage to Beethoven” (Φόρος τιμής στον Μπετόβεν) της Αμερικανίδας συνθέτριας Joan Tower, με τη Hudson Valley Philharmonic Chamber Orchestra υπό τη διεύθυνση του Imre Palló και την Jacqueline Helin στο πιάνο. Ο υπότιτλος οφείλεται στην ενσωμάτωση στο έργο αποσπασματικών φράσεων από τις σονάτες για πιάνο Waldstein, Καταιγίδα και Opus 111 του Beethoven.
http://youtu.be/-h44mDgzw18

Manon Hutton DeWys plays Joan Tower Piano Concerto (Movement 3 of 3)

1987: Πρώτη εκτέλεση του Κουιντέτου για πνευστά No. 2 του Αμερικανού συνθέτη David Maslanka με το Manhattan Quintet στο Weill Recital Hall του Carnegie Hall της Νέας Υόρκης.